Της Χαράς Καλημέρη
Στα πρόθυρα της «χρεοκοπίας» βρίσκονται τα ελληνικά πανεπιστήμια. Λογαριασμοί ΔΕΚΟ μένουν απλήρωτοι την ίδια ώρα που φοιτητές στοιβάζονται στα αμφιθέατρα και, ελλείψει καθηγητών, δεν μπορούν να διδαχθούν με επάρκεια όλα τα μαθήματα.
Στοιχεία τα οποία παρουσιάζει η «ΗτΣ» για την εξέλιξη των προϋπολογισμών των ΑΕΙ από το 2008, όταν η κρίση έδειξε τα πρώτα της σημάδια, έως και το 2014, καταδεικνύουν τη δεινή κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει τα ιδρύματα: οι δαπάνες λειτουργίας τους έχουν μειωθεί κατά το ήμισυ, ενώ έχουν σχεδόν μηδενιστεί οι πόροι για τη μισθοδοσία του έκτακτου προσωπικού, αφού προσλήψεις δεν γίνονται.
Στον αντίποδα, κατακόρυφη αύξηση κατά 69% παρουσιάζουν οι δαπάνες για τη σίτιση των φοιτητών. Στις λέσχες επικρατεί το «αδιαχώρητο», καθώς λόγω της οικονομικής κρίσης είναι ραγδαία η αύξηση του αριθμού των φοιτητών -και όχι μόνο- που προσέρχονται σε αυτές για σίτιση. «Περισσότερο λειτουργούμε ως… εστιατόρια, παρά ως πανεπιστήμια.
Πλέον, οι μεγαλύτεροι διαγωνισμοί που οι πρυτάνεις καλούνται να διαχειριστούν είναι αυτοί της σίτισης, χωρίς όμως να έχουν τις αντίστοιχες γνώσεις και δεξιότητες», τονίζει στην «ΗτΣ» καθηγητής κεντρικού πανεπιστημίου, διατυπώνοντας τη θέση ότι θα μπορούσε να γίνει ισοσκελισμός των κρατικών επιχορηγήσεων προς τα ΑΕΙ και να αλλάξει το ισχύον σύστημα κατανομής των κονδυλίων εστίασης, καθώς φαίνεται να ευνοεί παρασιτικά φαινόμενα και αδιαφανείς διαδικασίες. Ειδικότερα, σε οικτρή οικονομική κατάσταση βρίσκονται τα ΑΕΙ, αφού οι προϋπολογισμοί τους έχουν μειωθεί κατά 47% κατά τα έτη 2008-2014.
Είναι ενδεικτικό ότι ενώ το 2008 συνολικά τα πανεπιστήμια έλαβαν επιχορήγηση ύψους 298 εκατ. ευρώ, το 2014 αυτή «έπεσε» στα 159 εκατ. ευρώ. Το «πάγωμα» των προσλήψεων στον δημόσιο τομέα είχε ως αποτέλεσμα οι δαπάνες για τη μισθοδοσία συμβασιούχων καθηγητών στα ΑΕΙ σχεδόν να μηδενιστούν: το 2014, το σχετικό κονδύλι ήταν μόλις 1,5 εκατ. ευρώ έναντι 28,5 εκατ. ευρώ το 2008. Μείωση κατά 55% παρουσίασαν, εξάλλου, οι λειτουργικές δαπάνες των ΑΕΙ καθώς το 2014 ήταν 107 εκατ. ευρώ έναντι 240 εκατ. ευρώ το 2008. Εξαίρεση στον παραπάνω κανόνα αποτελούν τα κονδύλια για τη σίτιση των φοιτητών τα οποία όχι μόνο δεν μειώθηκαν, αλλά αυξήθηκαν κατά 69% και διαμορφώθηκαν σε 50 εκατ. ευρώ το 2014 έναντι 28,5 εκατ. ευρώ το 2008.
Πανεπιστημιακοί μιλούν για ραγδαία αύξηση του αριθμού των φοιτητών οι οποίοι, λόγω της οικονομικής κρίσης, σιτίζονται στις λέσχες, αφήνοντας ωστόσο αιχμές αναφορικά τόσο με την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών σίτισης όσο και με τη διαφάνεια των συμβάσεων. Προτείνουν δε, τη χρήση επιταγής (voucher) σίτισης ώστε οι δικαιούχοι φοιτητές να την εξαργυρώνουν κατά το δοκούν.
Τη «χαριστική βολή» στα ήδη υποχρηματοδοτούμενα πανεπιστήμια δίνει η απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει, με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ), σε δέσμευση των ταμειακών διαθεσίμων τους. Μάλιστα, την ώρα τα ΑΕΙ καλούνταν από την κυβέρνηση να καταθέσουν τους διαθέσιμους πόρους τους στην ΤτΕ, το υπουργείο Παιδείας ζητούσε από τα ιδρύματα να καταρτίσουν το οικονομικό τους πρόγραμμα για τα έτη 2016-2019, εξαγγέλλοντας ότι η χρηματοδότηση των πανεπιστημίων για το 2016 θα μειωθεί κατά 10%.
Σε αναζήτηση πόρων
Η οξύτατη δημοσιονομική κρίση έχει οδηγήσει τα πανεπιστήμια να αναζητούν πηγές χρηματοδότησης από το εξωτερικό. Για το θέμα έχει ήδη συσταθεί ομάδα εργασίας με επικεφαλής τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γ. Πετράκο με στόχο να διερευνηθεί η δυνατότητα χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Η ΕΤΕπ χρηματοδοτεί με χαμηλότοκα δάνεια σχέδια που καταθέτουν χώρες για την ενίσχυση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ενδεικτικά, η Πολωνία έχει λάβει περί τα 6 δισ. ευρώ για πενταετές πρόγραμμα. Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη που δεν έχει αξιοποιήσει έως τώρα τη σχετική δυνατότητα. Θα αποδώσουν οι προσπάθειες;
«Αντάρτικο» πρυτάνεων για το… ταμείο
Οι πρυτάνεις θα ζητήσουν τη συνδρομή των νομικών υπηρεσιών των ιδρυμάτων τους, αλλά και της Ε.Ε.
Οι πρυτάνεις πραγματοποιούν έκτακτη σύνοδο μέσα στο Σαββατοκύριακο προκειμένου να καθορίσουν τις επόμενες κινήσεις τους, αλλά αρκετοί έχουν ήδη αποφασίσει να «απειθαρχήσουν» στην απόφαση της κυβέρνησης και να μην καταθέσουν ούτε ένα ευρώ από τα διαθέσιμά τους στην Τράπεζα της Ελλάδος. «Εάν δώσουμε τα διαθέσιμα, δεν πρόκειται να τα ξαναδούμε», αναφέρει χαρακτηριστικά μέλος διοίκησης ΑΕΙ.
Παράλληλα, οι πρυτάνεις θα ζητήσουν τη συνδρομή των νομικών υπηρεσιών των ιδρυμάτων τους, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να εξαιρεθούν από την ΠΝΠ οι Ειδικοί Λογαριασμοί Ερευνας (ΕΛΚΕ), οι Εταιρείες Διαχείρισης και Αξιοποίησης της Περιουσίας και τα Ερευνητικά Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα (ΕΠΙ) τα οποία διαχειρίζονται πόρους που προέρχονται από την Ε.Ε., κληροδοτήματα και ιδιωτικούς φορείς. Οι πόροι αυτοί έχουν διατεθεί για συγκεκριμένους σκοπούς, όπως η εκτέλεση ερευνητικών και αναπτυξιακών έργων στα οποία απασχολούνται δεκάδες χιλιάδες Έλληνες επιστήμονες, ενώ παράλληλα ενισχύουν τα πανεπιστήμια συμπληρώνοντας τις ελλιπείς κρατικές επιχορηγήσεις.
Τυχόν απώλεια αυτών των πόρων -προειδοποιούν οι πρυτάνεις- θα οδηγήσει στην ανεργία χιλιάδες νέους ερευνητές, θα εξαφανίσει τα ελληνικά πανεπιστήμια από τον ευρωπαϊκό ερευνητικό χάρτη, θα τα οδηγήσει σε αδυναμία λειτουργίας, ενώ θα προκύψουν καταλογισμοί για τα ιδρύματα, καθώς οι φορείς χρηματοδότησης απαγορεύουν την κατάθεση των ερευνητικών κονδυλίων σε επενδυτικούς λογαριασμούς.
Στο πλευρό των διοικήσεων των ΑΕΙ, βρίσκονται φοιτητές, πανεπιστημιακοί και διοικητικοί υπάλληλοι. Η ομοσπονδία των πανεπιστημιακών (ΠΟΣΔΕΠ) χαρακτηρίζει «πρωτόγνωρη, εξωφρενική ενέργεια και κλοπή» την ΠΝΠ, ενώ ο φίλα προσκείμενος στην κυβέρνηση, σύλλογος διοικητικών υπαλλήλων του Πανεπιστημίου Αθηνών προειδοποιεί ότι «η μεταφορά των διαθεσίμων του ΕΚΠΑ μεταφράζεται ουσιαστικά σε ‘κλείσιμο’ του πανεπιστημίου».
Ακολουθείστε το iPaidia στο Google News
