Βασίλης Διγαλάκης: Η χρηματοδότηση των πανεπιστημίων περνά σε μια νέα φάση

Ο υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Βασίλης Διγαλάκης, τοποθετήθηκε στην αρμόδια Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής για το υπό συζήτηση νομοσχέδιο, την Τρίτη 14 Ιανουαρίου.

Εκτενής ήταν η αναφορά του στην κοπιώδη προσπάθεια που καταβάλει, από την πρώτη στιγμή, το υπουργείο, προκειμένου να αντιμετωπίσει τα ζητήματα που προέκυψαν από τις συγχωνεύσεις και την αναδιάταξη του ακαδημαϊκού χάρτη που κληροδότησε η προηγούμενη πολιτική ηγεσία και παρέθεσε παραδείγματα ενδεικτικά της προχειρότητας, με την οποία δρομολογήθηκαν αυτές οι αλλαγές.

Η απουσία οποιουδήποτε προγραμματισμού στην κατάρτιση του ακαδημαϊκού χάρτη διαφαίνεται, όπως ανέφερε ο υφυπουργός, αν εστιάσουμε στην περίπτωση του κλάδου των μηχανικών: “το 2017 υπήρχαν 46 τμήματα μηχανικών σε 9 πανεπιστήμια, ενώ το 2019 έχουμε 68, συν 3 σε αναστολή, 71 τμήματα σε 13 πανεπιστήμια. Ο συνολικός αριθμός εισακτέων μηχανικών ήταν το 2017 6.174 και το 2019 φτάνει τους 11.000 τη στιγμή που έχουν φύγει από τη χώρα μας 500.000 άνθρωποι, πολλοί από αυτούς μηχανικοί”.

Ο κ. Διγαλάκης εξήγησε ότι, σε αντίθεση με τις πρακτικές της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας, οι μεταρρυθμίσεις που προωθούνται για την ανώτατη εκπαίδευση έχουν ως άξονες τον στρατηγικό σχεδιασμό, την αναβάθμιση της ανεξάρτητης αρχής για την αξιολόγηση και την πιστοποίηση, τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου και την ενίσχυση του αυτοδιοίκητου. Ο στρατηγικός σχεδιασμός, όπως σημείωσε, “δίνει το στίγμα της πολιτικής μας” και θα είναι “μακροχρόνιος, με ακαδημαϊκά, αντικειμενικά και αξιοκρατικά κριτήρια, χωρίς μικροπολιτικές ή αποσπασματικές παρεμβάσεις, με σεβασμό στις ανεξάρτητες αρχές και προσήλωση στην αξιολόγηση”.

Η θεσμοθέτηση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης, της ΕΘΑΑΕ, διασφαλίζει την ορθολογική λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης, εφόσον θα έχει αυξημένη ανεξαρτησία και σε αντιδιαστολή με ό,τι ίσχυε, δεν θα ορίζει τον Πρόεδρο της Αρχής ο Υπουργό Παιδείας, αλλά θα επιλέγεται με απόφαση της αρμόδιας Επιτροπής της Βουλής, με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου και εισήγηση του Υπουργού Παιδείας. Η συμβολή της ΕΘΑΑΕ θα είναι σημαντική για την αναδιάρθρωση του ακαδημαϊκού χάρτη, την κατάστρωση πολυετών προγραμματικών συμφωνιών του Υπουργείου και των πανεπιστημίων και την κατανομή του ετήσιου προϋπολογισμού επιχορήγησης των Ιδρυμάτων.

Ο υφυπουργός ανέλυσε το θέμα της χρηματοδότησης εξηγώντας πως το 80% αυτής θα δίδεται με αντικειμενικά κριτήρια, όπως ο αριθμός φοιτητών, η γεωγραφική διασπορά του Ιδρύματος και το είδος των προγραμμάτων σπουδών, ενώ το 20% βάσει αξιολόγησης με θεματικά κριτήρια που θα ορίζει εκ των προτέρων το ίδιο το πανεπιστήμιο και θα αντικατοπτρίζουν την ιδιαίτερη στόχευσή του π.χ. έρευνα, εκπαίδευση, κατάρτιση ξενόγλωσσων προγραμμάτων κ.α. “Η χρηματοδότηση των πανεπιστημίων περνά σε μια νέα φάση” ανέφερε ο κ. Διγαλάκης, εφόσον αυτή δε θα εξαρτάται από τις αποφάσεις του εκάστοτε υπουργού, αλλά “θα γίνεται με αντικειμενικά κριτήρια, γνωστά εκ των προτέρων σε όλους, τα οποία θα εκπονεί μια Ανεξάρτητη Αρχή, βάσει, όχι μικροπολιτικών αναγκών, αλλά των αναγκών της παιδείας και της κοινωνίας”.

Στο θέμα των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ), ο κ. Διγαλάκης τόνισε ότι η έρευνα έχει ανάγκη από ευελιξία και ταχύτητα και δεν υπόκειται στην κανονικότητα και περιοδικότητα των δαπανών του δημόσιου τομέα. Το ισχύον πλαίσιο διαχείρισης των προγραμμάτων στους ΕΛΚΕ είναι ασφυκτικό και αποτελεί αιτία για διαρροή πόρων, αλλά και ελλήνων ερευνητών που καταφεύγουν στο εξωτερικό. Ο υφυπουργός παρέθεσε επίσης στοιχεία που αποδεικνύουν, ότι το διαχειριστικό κόστος ενός ειδικού λογαριασμού συγκρινόμενο με αυτό ενός δήμου 100.000 κατοίκων είναι συντριπτικά μεγαλύτερο (βλ. Πίνακα). Αναφερόμενος σε σχετική διάταξη, εξήγησε, “οι επιστημονικοί υπεύθυνοι θα μπορούν να προχωρούν σε δαπάνες, εφόσον έχει προϋπολογισμό το ερευνητικό έργο και όχι εφόσον έχει χρήματα σε μια συγκεκριμένη κατηγορία δαπάνης”. Παράλληλα, προβλέπονται και μια σειρά άλλες διευκολύνσεις για τους ΕΛΚΕ, πάντα σε πλαίσιο διαφάνειας και λογοδοσίας, όπως προκαταβολές σε εμπορικές τράπεζες και όχι στην Τράπεζα της Ελλάδος και διευκόλυνση της δυνατότητας πρόσκλησης επισκεπτών από άλλες χώρες.