Το στοίχημα των δασκάλων στα σχολεία της προσφυγιάς

Τα παιδιά των προσφύγων στα ελληνικά σχολεία, στη συντριπτική πλειονότητα από τη Συρία, οφείλουν να μάθουν να διατυπώνουν απλές ερωτήσεις για να ζητούν πληροφορίες, να αναγνωρίζουν και να γράφουν τους αριθμούς και να τους χρησιμοποιούν.

Πρέπει να μπορούν να περιγράψουν το μανάβικο, το κρεοπωλείο, τον φούρνο της γειτονιάς, τη γειτονιά τους, να μπορούν να προσανατολισθούν στην πόλη. Οφείλουν να σχηματίζουν απλές προτάσεις για τα μέσα μαζικής μεταφοράς, να αντιστοιχούν τα είδη ρούχων με τις εποχές του χρόνου και τις καιρικές συνθήκες. Βασικό επίσης είναι να μπορούν να μετρούν σε ευρώ, να ξεχωρίζουν τα προϊόντα (π.χ. φρούτα, λαχανικά, κρέας) και να ρωτούν τις τιμές τους.

Πρόκειται για ορισμένες από τις οδηγίες που δίνει το ελληνικό υπουργείο Παιδείας στους εκπαιδευτικούς για το τι πρέπει να διδάξουν κατ’ αρχήν στα παιδιά προσφύγων και μεταναστών, τα οποία βρέθηκαν στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια της προσφυγικής κρίσης. «Είναι σπουδαίο μάθημα για όλους μας. Οι σταθερές των παιδιών αυτών που έχουν βιώσει τον πόλεμο, έχουν ανατραπεί, κάποια έχουν χάσει αδέλφια, γονείς. Το ελληνικό σχολείο οφείλει να τους βοηθήσει να φτιάξουν τη ζωή τους», λέει στην «Καθημερινή» εκπαιδευτικός, που από το 2016 δίδαξε σε σχετικά προγράμματα. Κρίσιμο στοιχείο που διαφοροποιεί το 2016 από την τρέχουσα σχολική χρονιά και υποδηλώνει τη νέα πραγματικότητα που παγιώνεται στην Ελλάδα είναι ότι φέτος η πλειονότητα των παιδιών προσφύγων παρακολουθούν πρωινά μαθήματα μαζί με τα Ελληνόπουλα, σε αντίθεση με εκείνα που πηγαίνουν σχολείο το απόγευμα. Επίσης έχουν εκλείψει οι αντιδράσεις γονιών και ευρύτερα τοπικών οικογενειών, που είχαν εκδηλωθεί πέρυσι.

Ειδικότερα, όπως αναφέρει στην «Κ» ο Γεώργιος Αγγελόπουλος, γενικός γραμματέας του υπ. Παιδείας και επικεφαλής του σχεδίου για την εκπαίδευση των προσφυγόπουλων, το πρόγραμμα ξεκίνησε από πέρυσι και εφαρμόζεται στα παιδιά προσφύγων που ζουν στην ηπειρωτική χώρα και όχι στα νησιά του Αιγαίου, όπου φθάνουν μετά το μακρινό ταξίδι από την πατρίδα τους.

Συνολικά, περίπου 5.000 παιδιά προσφύγων και μεταναστών φοιτούν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Από αυτά περίπου 3.000 παιδιά παρακολουθούν πρωινές τάξεις σε σχολεία μαζί με τα Ελληνόπουλα. Για τα παιδιά αυτά λειτουργούν τμήματα υποδοχής, όπου τους διδάσκεται η Νέα Ελληνική Γλώσσα ώστε να μπορέσουν να ενταχθούν σταδιακά πλήρως στην κανονική τάξη. Οι γονείς των περισσότερων (περί τα 2.400) παιδιών μένουν σε διαμερίσματα μέσα σε πόλη ενώ μόνο 600 ζουν σε κάποιο κέντρο φιλοξενίας (π.χ. στον Ελαιώνα, στη Ριτσώνα, στη Δράμα, στα Διαβατά κ.α.).

Τα 3.000 παιδιά παρακολουθούν το πρωινό πρόγραμμα διότι πέρυσι ξεκίνησαν παρακολουθώντας μαθήματα σε απογευματινές δομές υποδοχής για την εκπαίδευση των προσφύγων (ΔΥΕΠ), δηλαδή ξεχωριστές απογευματινές τάξεις. Αντίθετα, φέτος σε ΔΥΕΠ παρακολουθούν μαθήματα 2.000 (εξ αυτών 500 νήπια).

Οπως προκύπτει από τους αριθμούς, το 60% των παιδιών παρακολουθεί πρωινό πρόγραμμα και το 40% απογευματινό. Σύμφωνα με τον κ. Αγγελόπουλο, πέρυσι μόνο το 15% των παιδιών παρακολουθούσε μαθήματα σε πρωινές τάξεις και το 85% σε απογευματινές.

Τα προγράμματα σπουδών που εφαρμόζονται στα προσφυγόπουλα καταδεικνύουν τις προκλήσεις τόσο για τα παιδιά όσο και τους εκπαιδευτικούς, αλλά και το σχολικό περιβάλλον. Είναι ενδεικτικό, όπως ανέφερε στην «Κ» εκπαιδευτικός που μετέχει στο πρόγραμμα, ότι καθώς τα προσφυγόπουλα έχουν μάθει τον αραβικό τρόπο ανάγνωσης και γραφής (από τα δεξιά προς τα αριστερά), στο ελληνικό σχολείο πρέπει να εξοικειωθούν με κάτι ακριβώς αντίθετο από αυτό που ξέρουν από την πρώτη τους στιγμή αντίληψης της ανάγνωσης.

Εμφαση στην επικοινωνία

«Κατά την εφαρμογή του προγράμματος είναι σκόπιμο να δίνεται έμφαση στην επικοινωνιακή διάσταση της γλώσσας μέσα από αυθεντικές καταστάσεις επικοινωνίας και όχι μέσα από στείρα παραδοσιακή διδασκαλία (π.χ. λίστες λεξιλογίου και διδασκαλία γραμματικής)», συστήνει το υπουργείο στους Ελληνες εκπαιδευτικούς. Και προσθέτει: «Λόγω της ελλιπούς και μη συστηματικής προηγούμενης σχολικής φοίτησης πολλών μαθητών, καθώς και πιθανής περιορισμένης εξοικείωσης με το ελληνικό αλφάβητο, είναι απαραίτητο οι εκπαιδευτικοί να εντάσσουν στη διδασκαλία τις παρακάτω δεξιότητες: να κρατούν σωστά και σταθερά το μολύβι, να ανοίγουν τα βιβλία και τετράδια με φορά από τα δεξιά προς τα αριστερά, να γράφουν με φορά από τα αριστερά προς τα δεξιά, να αντιγράφουν από τον πίνακα ή/και από το βιβλίο, να αναγνωρίζουν τα γράμματα και να τα διακρίνουν από άλλα σύμβολα/σχήματα, να γράφουν τα γράμματα με τη σωστή φορά και να αντιστοιχίζουν τα μικρά με τα κεφαλαία».
Μεταξύ των πολλών που προτείνει το υπουργείο στους εκπαιδευτικούς είναι «να μάθουν στα παιδιά να εκφράζουν με ευγενικό τρόπο ερωτήσεις, προτάσεις/ιδέες, επιθυμίες, διαφωνίες». Και εάν ένα παιδί που δεν γνωρίζει καθόλου ελληνικά πρέπει να αποκτήσει «την ικανότητα να αντιγράφει από τον πίνακα και το βιβλίο», όπως ζητάει το υπουργείο, καλό είναι να του γίνει σαφές ότι η αντιγραφή είναι χρήσιμη στα πρώτα βήματα εκμάθησης των ελληνικών και όχι στις εξετάσεις…

Προσχολικό πρόγραμμα

Την τοποθέτηση προκατασκευασμένων μονάδων προσχολικής αγωγής για νήπια και βρέφη μέσα σε κάθε Κέντρο Φιλοξενίας Προσφύγων (της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών του Αιγαίου) σχεδιάζει το υπουργείο Παιδείας. Ουσιαστικά, η μονάδα θα αποτελείται από δύο οικίσκους με αίθουσα παιδιών, χώρο υγιεινής, παρασκευαστήριο, γραφεία εκπαιδευτικών και υπαίθριο χώρο παιχνιδιού. Θα τοποθετηθούν 50 τέτοιες μονάδες και το κόστος για το σύνολο των Κέντρων υπολογίζεται σε 3.565.000 ευρώ.

Στα νησιά του Αιγαίου, όπου φθάνουν οι πρόσφυγες από τη Μέση Ανατολή και όχι μόνο, τα παιδιά 6 έως 18 ετών δεν εντάσσονται στα σχολεία της περιοχής μαζί με τα Ελληνόπουλα ή σε απογευματινά προγράμματα, έως ότου κριθεί το αίτημα ασύλου που έχει καταθέσει η οικογένειά τους. Ετσι, σύμφωνα με τον γ.γ. του υπουργείου Παιδείας Γ. Αγγελόπουλο, την εκπαίδευση των παιδιών αυτών έχουν αναλάβει τα μέλη των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται εντός των hotspots. Παρ’ όλα αυτά, πληροφορίες αναφέρουν ότι σε νησιά όπως η Λέσβος υπάρχουν οικογένειες που ζουν σε διαμερίσματα εκτός hotspot και στέλνουν τα παιδιά τους στο ελληνικό σχολείο.

Το έργο του συντονισμού των τάξεων υποδοχής (οργανώνονται για την εκμάθηση Ελληνικών σε παιδιά που παρακολουθούν το πρωινό πρόγραμμα) και των απογευματινών προγραμμάτων έχουν αναλάβει οι συντονιστές εκπαίδευσης και το δωδεκαμελές Γραφείο Εκπαίδευσης Προσφύγων. «Καθώς διανύουμε τη δεύτερη χρονιά του προγράμματος, η προσπάθεια αρχίζει να αποδίδει. Αυτό φαίνεται από την απουσία αντιδράσεων από Ελληνες γονείς» λέει στην «Καθημερινή» στέλεχος του προγράμματος