Το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) στην Κρήτη ιδρύει ένα νέο Ινστιτούτο, το έβδομο κατά σειρά στο δυναμικό του και το μόνο στην Ελλάδα που θα είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στον τομέα της Αστροφυσικής. Η σχετική διάταξη νόμου φηφίστηκε στη Βουλή στις 26 Φεβρουαρίου.

Το Ινστιτούτο θα αποτελεί τη μετεξέλιξη των δραστηριοτήτων αστροφυσικής που υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια στην Κρήτη από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το ΙΤΕ, με στόχο να προωθήσει την έρευνα στον τομέα της αστροφυσικής και να προσελκύσει Έλληνες αστροφυσικούς του εξωτερικού. Η πρόταση δημιουργίας του Ινστιτούτου Αστροφυσικής (ΙΑ) υποστηρίχθηκε από το Υπουργείο Παιδείας & Έρευνας, το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΣΕΚ) και την Περιφέρεια Κρήτης.

Κύριο κορμό του Ινστιτούτου θα αποτελέσει η Ομάδα Αστροφυσικής Κρήτης που απαρτίζεται από πέντε εν ενεργεία, συνεργαζόμενους με το ΙΤΕ, καθηγητές του Πανεπιστημίου Κρήτης, έναν ερευνητή του ΙΤΕ και επτά μεταδιδακτορικούς ερευνητές.

Η Ομάδα αυτή έχει ήδη σημαντικές ακαδημαϊκές επιδόσεις τόσο στον ελληνικό όσο και στον ευρωπαϊκό χώρο, έχοντας πετύχει ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις από το 2008 μέχρι σήμερα περίπου πέντε 5 εκατομμύρια ευρώ. Σε αυτά προστίθενται και άλλες χρηματοδοτήσεις από πηγές εκτός και εντός Ελλάδος, ενώ η ίδρυση του Ινστιτούτου αναμένεται να μεγιστοποιήσει την επιτυχή διεκδίκηση χρηματοδοτήσεων και από πρόσθετες πηγές, όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA).

Οι βασικές ερευνητικές υποδομές για τη λειτουργία του Ινστιτούτου Αστροφυσικής λειτουργούν ήδη στην Κρήτη, στο Αστεροσκοπείο του Σκίνακα, που ιδρύθηκε το 1986 από κοινού από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το γερμανικό Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ.

Το Αστεροσκοπείο στην περιοχή του Ψηλορείτη σε υψόμετρο 1.750 μέτρων διαθέτει εξαιρετικές συνθήκες παρατήρησης. Η ευκρίνεια της ατμόσφαιρας στον Σκίνακα είναι η καλύτερη που μέχρι σήμερα έχει μετρηθεί σε αστεροσκοπείο της Ευρώπης. Το κύριο τηλεσκόπιο διαμέτρου 1,3 μέτρων είναι εξοπλισμένο με τα πλέον σύγχρονα αστρονομικά όργανα. Ήδη έχουν δημοσιευθεί 200 εργασίες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, βασισμένες στην ανάλυση παρατηρήσεων του Αστεροσκοπείου Σκίνακα.

Οι ερευνητικές προοπτικές του νέου Ινστιτούτου θα ενισχυθούν μετά και από την απόκτηση του πολωσιμέτρου PASIPHAE, το οποίο ήδη βρίσκεται στο στάδιο της κατασκευής με χορηγία ύψους 1,3 εκατ. ευρώ του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

Ο πρόεδρος του ΙΤΕ καθηγητής Νεκτάριος Ταβερναράκης δήλωσε: «Με ιδιαίτερο ενθουσιασμό υποδεχόμαστε στο ΙΤΕ το νέο Ινστιτούτο Αστροφυσικής, η δημιουργία του οποίου επισφραγίζει την εξαιρετικά επιτυχημένη μέχρι σήμερα πορεία των ερευνητικών δραστηριοτήτων της Ομάδας Αστροφυσικής και της διεθνούς αναγνώρισης του Αστεροσκοπείου του Σκίνακα. Το Ινστιτούτο Αστροφυσικής θα δώσει στην Ελλάδα το συγκριτικό πλεονέκτημα, ώστε να αποκτήσει περίοπτη θέση στην Ευρώπη και σε αυτόν τον ερευνητικό τομέα. Για το ΙΤΕ αποτελεί μια μεγάλη επιτυχία και επιδίωξη πολλών ετών, καθώς και ένα σημαντικό βήμα για τον επαναπατρισμό κορυφαίων επιστημόνων».