Ανάμεσα σε ατέλειωτες συστάδες δένδρων, απέραντες λίμνες, χαριτωμένα σκιουράκια που τρέχουν ανέμελα στα πάρκα, πεντακάθαρους δρόμους και πεζοδρόμια και ανθρώπους που χαμογελούν σχεδόν όλη την ώρα, κρύβεται ένα μυστικό που, αν ανακαλυφθεί και αξιοποιηθεί, θα μπορούσε να βγάλει την ελληνική Εκπαίδευση από τη μιζέρια και να θέσει τις βάσεις για την αναγέννησή της. Μεγάλες κουβέντες; Πιθανόν. Με τη διαφορά ότι ήδη έχουν μετουσιωθεί σε πράξεις – όχι στην πατρίδα μας αλλά σε μια χώρα που βρίσκεται 8.300 χλμ. μακριά: στον Καναδά.

Βρεθήκαμε για δέκα ημέρες στην «αθόρυβη Αμερική» – όπως ακούσαμε να αποκαλούν τη χώρα τους μερικοί Καναδοί υποστηρίζοντας ότι, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, εκείνοι αφήνουν τη δουλειά τους να μιλήσει από μόνη της – και καταγράψαμε τις θεαματικές αλλαγές που σημειώνονται τα τελευταία χρόνια στην καναδική Εκπαίδευση.

Διαδραστικοί πίνακες, ταμπλέτες και υπολογιστές στις τάξεις, σύμβουλοι που καθοδηγούν τους μαθητές σε κάθε τους βήμα, διαρκής αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, εκατοντάδες τμήματα προαιρετικών μαθημάτων – από ρομποτική μέχρι… αεροπλοΐα -, σχολεία για όσους στοχεύουν ψηλά αλλά και σχολεία δεύτερης ευκαιρίας για τους απόκληρους της ζωής (πρώην χρήστες ναρκωτικών, άτομα με ψυχικές διαταραχές κ.ά.): είναι μερικά από όσα συνθέτουν την εκπαιδευτική πραγματικότητα στον Καναδά, τη χώρα με τη δεύτερη καλύτερη εκπαίδευση στον κόσμο μετά τη Φινλανδία, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει το ελληνικό στοιχείο: εκτός από τις πολυπληθέστατες κοινότητες των Ελλήνων (οι ελληνικής καταγωγής κάτοικοι ανέρχονται σε 300.000), στον
Καναδά δραστηριοποιούνται και διαπρέπουν πολλοί έλληνες επιστήμονες. Στο φημισμένο Πανεπιστήμιο Simon Fraser του Βανκούβερ ο Κώστας Δεδεγκίκας και η ομάδα του αναπτύσσουν εφαρμογές για φορητές συσκευές που διαδίδουν τον ελληνικό πολιτισμό.

Πιο ανατολικά, στο Μόντρεαλ, λειτουργεί ένα από τα 25 καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο, το McGill. Εκεί συναντήσαμε τον Τάσο Αναστασιάδη, αναπληρωτή καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και κάτοχο της Εδρας Νεοελληνικών Σπουδών «Φρίξος Παπαχρηστίδης».

Αξιολόγηση παντού. Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας του εκπαιδευτικού συστήματος του Καναδά; «Εφαρμόζουμε ένα μαθητοκεντρικό, συνεργατικό μοντέλο που εστιάζει στην ανάπτυξη νοητικών δεξιοτήτων, στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και της ικανότητας δημιουργικής επίλυσης προβλημάτων σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον» λέει στα «ΝΕΑ» ο Ρομπ Πόρκα, πρόεδρος του CAPS-I, του οργανισμού των δημόσιων σχολείων του Καναδά που παρέχουν διεθνή εκπαιδευτικά προγράμματα.

Ρόλο-κλειδί στη σχολική επιτυχία διαδραματίζουν οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι πληρώνονται καλά (οι μέσες απολαβές ενός καθηγητή λυκείου είναι 34.400 ευρώ ετησίως, αλλά φτάνουν ακόμη και τις 60.000 ευρώ) και απολαμβάνουν τον σεβασμό της κοινωνίας.

Σε αντίθεση με την Ελλάδα, οι καναδοί εκπαιδευτικοί αξιολογούνται διαρκώς (συνήθως τρεις φορές τα πρώτα δύο χρόνια υπηρεσίας και κατόπιν ανά πενταετία), διαδικασία που τους επιτρέπει να εντοπίσουν τις αδυναμίες τους και να γίνουν καλύτεροι. Εαν οι «κακοί» εκπαιδευτικοί δεν βελτιωθούν μετά από μια αρνητική αξιολόγηση και έπειτα από ειδική εκπαίδευση που θα λάβουν, τελικώς θα απολυθούν.

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στο Ontario College of Teachers, τον φορέα που αδειοδοτεί τους εκπαιδευτικούς της επαρχίας του Οντάριο. Οι προϋποθέσεις για να διδάξει κάποιος είναι πολύ αυστηρές, το ίδιο και η αξιολόγησή του. Ο φορέας δέχεται καταγγελίες από μαθητές και γονείς, διαδικασία που δεν θυμίζει σε τίποτε τις δικές μας ΕΔΕ: οι υποθέσεις διερευνώνται σε βάθος και δεν είναι λίγοι οι εκπαιδευτικοί που έχουν τιμωρηθεί.

Βασικό συστατικό της καναδικής Εκπαίδευσης είναι ο σεβασμός στη διαφορετικότητα: στα σχολεία συνυπάρχουν αρμονικά μαθητές διαφορετικών φυλών, θρησκευτικών πεποιθήσεων και σεξουαλικού προσανατολισμού.

Προφανώς το εκπαιδευτικό σύστημα του Καναδά δεν είναι τέλειο. Θα ακούσετε συχνά τους Καναδούς να παραπονιούνται για ελλείψεις και να διεκδικούν περισσότερη χρηματοδότηση.

Σύνδρομο τελειομανίας; Ενδεχομένως. Σε κάθε περίπτωση, το σύστημά τους απέχει έτη φωτός από την ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα.

Εναλλακτική απεργία.

Στο Βανκούβερ πέσαμε πάνω σε απεργούς εκπαιδευτικούς. Ναι, ενίοτε απεργούν και οι καναδοί δάσκαλοι – με τη διαφορά ότι… εξακολουθούν να διδάσκουν κατά τη διάρκεια της απεργίας. Απλώς δεν παράγουν διοικητικό έργο.

Η ακτινογραφία των Ιδρυμάτων

Τα σχολεία του Καναδά χωρίζονται σε δημόσια (τα προτιμά το 95% των μαθητών λόγω της καλής ποιότητας εκπαίδευσης που παρέχουν), ανεξάρτητα (μη κερδοσκοπικά) και ιδιωτικά.

Σε πολλά σχολεία εφαρμόζεται σύστημα προσωποποιημένης εκπαίδευσης που προσαρμόζεται στις ανάγκες κάθε μαθητή. «Δεν μαθαίνουν όλοι με τον ίδιο ρυθμό. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κάποιος υστερεί των άλλων. Απλώς απαιτείται η σωστή προσέγγιση» λέει ο Κρις Γκρίνσιλντς, διευθυντής του Γραφείου Διεθνούς Εκπαίδευσης του Καναδά.

Αν ακούτε «δημόσιο σχολείο» και ο νους σας πάει σε εκπαίδευση κακής ποιότητας και κτίρια χωρίς εξοπλισμό, ξεχάστε το. Τουλάχιστον στον Καναδά.

Εκεί τα δημόσια σχολεία δεν ζηλεύουν τίποτα από τα δικά μας ιδιωτικά: προσφέρουν πληθώρα προαιρετικών μαθημάτων (από γλυπτική και μουσική, μέχρι κινηματογράφο και… γιόγκα), είναι εξοπλισμένα με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας και ορισμένα προσφέρουν ακόμη και μαθήματα μέσω Διαδικτύου.

ΑΜΕΣΟΤΗΤΑ. Στο Κάλγκαρι βρίσκεται ένα ξεχωριστό επαγγελματικό λύκειο: το Career and Technology Center είναι μια μικρή «σχολή τεχνών» που προσφέρει, μεταξύ άλλων, μαθήματα μαγειρικής, κομμωτικής, κοσμετολογίας, μηχανολογίας και σχεδίου.

Οι μαθητές αποκτούν εμπειρία σε πραγματικές συνθήκες, η οποία αναγνωρίζεται από την αγορά εργασίας και τα πανεπιστήμια. Μάλιστα, το σχολείο αλληλεπιδρά με την τοπική κοινωνία προσφέροντας στους πολίτες υπηρεσίες σε πολύ χαμηλές τιμές (π.χ. κούρεμα με 6 ευρώ και σέρβις αυτοκινήτου με 10 ευρώ).

Στην ίδια πόλη βρίσκεται ένα σχολείο αλλιώτικο από τα άλλα: το λένε Alternative High School (Εναλλακτικό Λύκειο) και αποστολή του είναι να δώσει ελπίδα στα παιδιά που την έχουν χάσει.

Ενα από τα παιδιά που συναντήσαμε γεννήθηκε κορίτσι αλλά ένιωθε ότι «ο προορισμός της ήταν να γίνει αγόρι». Ετσι αποφάσισε να κάνει εγχείριση αλλαγής φύλου. Ωστόσο, στο σχολείο όπου φοιτούσε αντιμετώπιζε απόρριψη και καχυποψία από τους συμμαθητές και τους καθηγητές της. Οταν γράφτηκε στο Εναλλακτικό Σχολείο βρέθηκε σε ένα περιβάλλον «που δεν την έκρινε γι’ αυτό που είναι».

Ενας άλλος μαθητής, πρώην χρήστης ναρκωτικών, μας είπε ότι αν δεν υπήρχε αυτό το σχολείο δεν θα τελείωνε το λύκειο. Το κορίτσι που καθόταν δίπλα του μας εκμυστηρεύθηκε ότι υπέφερε από κρίσεις πανικού. Ολοι γίνονται δεκτοί σε αυτό το σχολείο, σύνθημα του οποίου είναι «Η ελευθερία του να είσαι αυτός που είσαι».

ΠΟΛΥΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ. Στο Γουίνιπεγκ ξεχωρίζει το λύκειο Lord Selkirk Comprehensive με τμήματα γραφιστικής, διαφήμισης, φωτογραφίας, μαγειρικής κ.ά. Στην ίδια πόλη λειτουργεί το Collège Jeanne-Sauvé, ένα λύκειο για αγγλόφωνους μαθητές που διδάσκονται όλα τα μαθήματα στα γαλλικά για να γίνουν δίγλωσσοι.

Ενα από τα πιο ενδιαφέροντα λύκεια στο Τορόντο είναι το Science School, οι μαθητές του οποίου μετατρέπονται σε μικρούς επιστήμονες και αποκτούν διδακτικές μονάδες (credits) για να συνεχίσουν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Πολλά σχολεία δέχονται μαθητές από το εξωτερικό. Οι περισσότεροι από την Ευρώπη είναι Γερμανοί και Βρετανοί, αλλά σπάνια θα συναντήσει κανείς Ελληνες (για ευνόητους οικονομικούς λόγους).

Η ιδιωτική εκπαίδευση

Δεν είναι όλα τα ιδιωτικά σχολεία του Καναδά καλύτερα από τα δημόσια. Υπάρχουν όμως μερικά, τα λεγόμενα «σχολεία της ελίτ», που σε αφήνουν άφωνο όταν τα επισκεφθείς (και όταν ακούσεις το ποσό των διδάκτρων, που συνήθως ξεπερνά τα 35.000 ευρώ ετησίως).

Ενα από αυτά είναι το Upper Canada College (νηπιαγωγείο έως λύκειο) στο Τορόντο, από τα πιο φημισμένα σχολεία αρρένων της Βόρειας Αμερικής.

Μπορεί στην Ελλάδα αυτό να παραπέμπει σε παλιότερες δεκαετίες, στον Καναδά όμως τα (ιδιωτικά) σχολεία αρρένων και θηλέων δεν είναι σπάνιο φαινόμενο.

Το σχολείο ιδρύθηκε το 1829 από τον Τζον Κόλμπορν, ύπατο αρμοστή του βρετανικού προτεκτοράτου των Ιονίων Νήσων την περίοδο 1843-1849.

Δεν είναι όμως μόνον αυτή η σύνδεσή του με την Ελλάδα: εκεί διδάσκει Ιστορία ένας Ελληνας, ο Χρήστος Πασχαλίδης από την Καβάλα, ενώ εντοπίσαμε και έναν ελληνοκαναδό μαθητή (με ρίζες από Λάρισα, Φλώρινα και Λαμία), τον 15χρονο Τάσο Δασκαλάκη «Γεννήθηκα στο Τορόντο αλλά έμαθα ελληνικά γιατί τα μιλάμε καθημερινά στο σπίτι. Στόχος μου είναι να γίνω ψυχίατρος, όπως και ο πατέρας μου» λέει ο Τάσος.

Περίπου 3.300 χιλιόμετρα πιο δυτικά, στο Βανκούβερ, βρίσκεται το σχολείο St. George’s (δημοτικό έως γυμνάσιο), ένα από τα 25 καλύτερα του Καναδά.

Στη Βικτόρια ξεχωρίζει το ανεξάρτητο λύκειο Brentwood, το οποίο μοιάζει περισσότερο με πολυχώρο πολιτισμού και αθλητικό κέντρο (με εγκαταστάσεις για 15 αθλήματα!), παρά με σχολείο.

Στην ίδια πόλη λειτουργεί το St. Michaels (νηπιαγωγείο έως λύκειο), το οποίο διαθέτει τεράστιο εύρος προαιρετικών μαθημάτων.

Αντίστοιχου κύρους είναι το γυμνάσιο και λύκειο Bishop’s College School έξω από το Μόντρεαλ και το σχολείο θηλέων Havergal College (νηπιαγωγείο έως λύκειο) στο Τορόντο.

Ορισμένα πανεπιστήμια, όπως το British Columbia και το University of Toronto, προσφέρουν θερινά προγράμματα που απευθύνονται σε μαθητές λυκείου από όλο τον κόσμο, τα οποία στοχεύουν στην εξοικείωσή τους με το περιβάλλον του πανεπιστημίου.

Ο Καναδάς και η εκπαίδευση σε αριθμούς

– 95% μαθητών φοιτούν σε δημόσια σχολεία

– 2ο καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα στον κόσμο

– 5,4% του ΑΕΠ οι δαπάνες για την εκπαίδευση

– 7ος πιο δημοφιλής προορισμός για διεθνείς φοιτητές

– 300.000 Ελληνες ζουν στον Καναδά

– 25.000 Καναδοί ζουν στην Ελλάδα

– 150.000 Καναδοί κάνουν διακοπές στην Ελλάδα κάθε χρόνο

tanea.gr, Γιάννης Ανδριτσόπουλος