Ζαφειριάδης Κυριάκος

Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων

  1. Στόχοι που περιλαμβάνει

Οι στόχοι, τους οποίους θα περιλαμβάνει το συμβόλαιο που θα συνάψουμε με τους μαθητές μας, θα πρέπει να είναι ξεκάθαρα διατυπωμένοι και να αναφέρονται είτε στη συμπεριφορά είτε στη βελτίωση της σχολικής επίδοσης. Για παράδειγμα, ο μαθητής θα πρέπει να ζητά την άδεια, προκειμένου να μιλήσει και να μη διακόπτει το μάθημα ή να μάθει το σχηματισμό των απαρεμφάτων ή την κλίση της ευκτικής.

  1. Πώς, όμως, ορίζονται οι στόχοι του συμβολαίου;

Αρχικά, πριν συγγράψουμε τους στόχους, θα πρέπει να προηγηθεί αξιολόγηση της συμπεριφοράς ή της σχολικής επίδοσης του μαθητή. Ας υποθέσουμε πως στόχος μας είναι να περιορίσουμε το να χτυπά ο μαθητής το μολύβι στο θρανίο. Τότε, προσδιορίζουμε το βαθμό που εκδηλώνεται η συμπεριφορά. Χτυπά ο μαθητής το μολύβι αδιάκοπα ή γίνεται μόνο πέντε φορές τη διδακτική ώρα; Αν πάλι στόχος μας ακαδημαϊκός είναι να σχηματίζει ο μαθητής χωρίς λάθος την ευκτική σε όλα τα πρόσωπα και σε όλους χρόνους, στην περίπτωση αυτή αξιολογούμε το επίπεδο των γνώσεών του. Αν δηλαδή ο μαθητής γνωρίζει τις καταλήξεις σε κάθε χρόνο ή τον τρόπο που θα σχηματίσει την ευκτική.

Αφού προσδιορίσουμε το στόχο του συμβολαίου, επεξηγούμε ποια επακριβώς θα είναι είτε η αναμενόμενη συμπεριφορά είτε η ακαδημαϊκή επίδοση. Στη φάση αυτή εμπλέκουμε για λόγους υπευθυνοποίησης και το μαθητή στην κατάρτιση του συμβολαίου. Διαπραγματευόμαστε μαζί του και προσδιορίζουμε επακριβώς το σκοπό με τρόπο μετρήσιμο, ενώ αναφέρουμε και με αριθμητική αποτύπωση. Για παράδειγμα σηκώνει το χέρι του οκτώ φορές και ζητά το λόγο ή εντοπίζει το πρόσωπα του διηγήματος ή την κύρια ιδέα.

  1. Συνθήκες

Από κοινού με το μαθητή αποφασίζουμε ακόμη για τις συνθήκες που θα ισχύσει το συμβόλαιο. Δηλαδή ποιες ώρες, σε ποια μαθήματα, στην αυλή ή στο διάδρομο.

  1. Κριτήρια

Ακόμη, στην κατάρτιση του συμβολαίου θα περιγράψουμε και τη χρονική περίοδο, στην οποία θα εκδηλώνεται η συμπεριφορά. Δηλαδή, ο μαθητής θα ολοκληρώνει τις εργασίες που του ανατίθενται στο σπίτι σε ποσοστό 70% για ένα μήνα.

  1. Ενισχυτές

Στο συμβόλαιο θα προβλέψουμε και την ανταμοιβή που θα αποτελέσει το κίνητρο, που θα παρακινήσει το μαθητή να αλλάξει τη συμπεριφορά του και να συνεργαστεί.

  1. Επαναδιαπραγμάτευση

Περιοδικά, όταν θα εκπνεύσει ο χρόνος που θα προσδιορίσουμε, συναντιόμαστε με το μαθητή και εξετάζουμε το βαθμό που πέτυχε στους στόχους που είχαμε προδιαγράψει. Αν δεν παρατηρήσουμε ότι ο μαθητής δεν πέτυχε στους στόχους, τότε επαναδιαπραγματευόμαστε το συμβόλαιο, γιατί είτε οι στόχοι ήταν υπερβολικοί είτε οι ενισχυτές δεν παρακινούν το μαθητή.

  1. Υπογραφές στο συμβόλαιο και ύφος

Το συμβόλαιο γράφεται σε γλώσσα απλή σαφή, ώστε να είναι κατανοητό το περιεχόμενο από τους μαθητές. Για παράδειγμα, μπορούμε, αντί για τη λέξη «ενισχυτής», να γράψουμε «ανταμοιβή».

Όσον αφορά στην υπογραφή, υπογράφουμε εμείς, ο μαθητής, αλλά και οι γονείς του ή ένας φίλος του μαθητή, τον οποίο εμπιστεύεται.

  1. Πότε θα αρχίσω να εφαρμόζω το συμβόλαιο;

Για την πιο αποτελεσματική υποστήριξη των μαθητών και επειδή, συνήθως δυσκολεύονται να εφαρμόσουν τους όρους του συμβολαίου που θεωρούν υπερβολικούς, μπορούμε να αρχίσουμε με ένα μικρό συμβόλαιο, που δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να εξασκηθούν και να κατανοήσουν τους όρους, τις υποχρεώσεις αλλά και τις ανταμοιβές. Γι’ αυτό λοιπόν, επιλέγουμε έναν εύκολο στόχο, που ο μαθητής μπορεί εύκολα να επιτύχει σε διάστημα δύο μέχρι πέντε ημέρες. Όταν θα έχει ολοκληρωθεί η εμπειρία με το μικρό συμβόλαιο και αφού θα καμφθεί η αντίσταση και η άρνηση των μαθητών μας, συζητάμε την εμπειρία και επανεξετάζουμε το αρχικό συμβόλαιο, το επανακαταρτίζουμε, το επεξηγούμε και τελικά σιγουρευόμαστε πως δε θα χρειαστεί να το αναθεωρήσουμε.

  1. Τι άλλο πρέπει να έχουμε υπόψη μας;
  • Αμέσως μετά την υλοποίηση του συμβολαίου ανταμείβουμε το μαθητή
  • Οι στόχοι του συμβολαίου είναι πιο εποικοδομητικό με δηλώνονται με θετικές διατυπώσεις και όχι με αρνητικό και επιτακτικό ύφος. Π.χ. Είναι καλύτερο να γράψουμε «Ο μαθητής θα σηκώνει το χέρι του και θα ζητά τη βοήθεια, για να λύσει την άσκηση», αντί για το «δεν πρέπει να τσαλακώνεις και να πετάς την εργασία σου, όταν δεν μπορείς να την τελειώσεις».
  • Όταν δεν ολοκληρώνεται το συμβόλαιο, τροποποιείστε το και ξαναγράψτε το και μη κατηγορείτε το μαθητή.
  • Είναι πιθανό οι μαθητής μας να επιζητούν ανταμοιβές που τις απολαμβάνουν στο σπίτι, όπως το να βλέπουν μια αγαπημένη τους σειρά στην τηλεόραση ή να παρακολουθούν μέχρι αργά το Σαββατοκύριακο μια ενδιαφέρουσα ταινία. Βέβαια, σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να συμφωνούν και οι γονείς.
  • Τα συμβόλαια θα πρέπει να έχουν βραχυπρόθεσμους αλλά και μακροπρόθεσμους στόχους.

ΤΟ ΑΜΟΙΒΑΙΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

Ορισμός γραπτή συμφωνία ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και στο παιδί που προσδιορίζει με ακρίβεια ποιες συμπεριφορές επιβραβεύονται και ποιες ενισχύσεις προσφέρονται όταν το παιδί συμπεριφερθεί κατάλληλα

Στόχος η επανάληψη της κατάλληλης συμπεριφοράς

Συνθήκες ατομικά, ομαδικά

Διαδικασία Ο εκπαιδευτικός προσδιορίζει την συχνότητα που το πρόβλημα συμπεριφοράς θα είναι ανεκτό ή το χρονικό διάστημα που το παιδί δεν πρέπει να παρουσιάσει την ακατάλληλη συμπεριφορά καθώς και την ενίσχυση που θα προσφερθεί, αν τηρηθούν οι όροι του συμβολαίου. Επίσης, η γραπτή συμφωνία μπορεί να περιγράφει και τις αρνητικές συνέπειες (π.χ. την αφαίρεση προνομίων), αν η συμπεριφορά του παιδιού δεν καλύπτει τις υποχρεώσεις του, όπως ορίζονται από το συμβόλαιο. Η επιτυχία αυτής της τεχνικής συνδέεται με τους ακόλουθους παράγοντες:

(α) το συμβόλαιο να έχει μικρή διάρκεια (π.χ. 2-3 μέρες). Όμως, στην περίπτωση ενός παιδιού μεγαλύτερης ηλικίας, η διάρκεια μπορεί να είναι μεγαλύτερη.

(β) το συμβόλαιο χρειάζεται να σχεδιαστεί έτσι, ώστε η τήρηση της συμφωνίας από το παιδί να είναι εφικτή. Δηλαδή, ο εκπαιδευτικός καθορίζει το βαθμό της ακατάλληλης συμπεριφοράς που είναι ανεκτή, λαμβάνοντας υπόψη την παρούσα συχνότητα της συμπεριφοράς. Ακολουθεί ένα παράδειγμα αμοιβαίου συμβολαίου συμπεριφοράς.

ΕΠΙΣΗΜΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ

Εγώ, ο μαθητής ……………… συμφωνώ να μην παίρνω μέρος σε φασαρίες στο διάλειμμα. Όλες οι διαφωνίες μου θα είναι με λόγια. Κάθε φορά που θυμώνω, θα το συζητώ με τη δασκάλα μου. Ως αντάλλαγμα, ο εκπαιδευτικός μου θα μου δίνει το ρόλο του επιμελητή για δύο μέρες. Αυτή η συμφωνία ισχύει από τη Δευτέρα ως την Τετάρτη. Μετά από αυτή τη λήξη της συμφωνίας θα γίνει άλλο συμβόλαιο.

Ο εκπαιδευτικός Ο μαθητής Ένας μάρτυρας

υπογραφή υπογραφή υπογραφή

(γ) το συμβόλαιο πρέπει να τηρηθεί με συνέπεια και από τις δύο πλευρές.

Όταν λήξει το συμβόλαιο, ο μαθητής θα μπορεί να ελέγχει το θυμό του, να απαντάει με προφορικό λόγο και όχι σωματική βία στους συμμαθητές του, να συζητά ελεύθερα για το θυμό του στο σχολείο και να βρίσκει εναλλακτικούς τρόπους αντίδρασης.

Πλεονεκτήματα Είναι μία τεχνική που διδάσκει στα παιδιά: (α) να αναπτύσσουν αυτοέλεγχο και υπευθυνότητα για την συμπεριφορά τους με τη χρήση της γραπτής συμφωνίας, και (β) να διαπραγματεύονται και να συμβιβάζονται με τις απαιτήσεις των άλλων και να ρυθμίζουν την συμπεριφορά τους σύμφωνα με καθορισμένα κριτήρια.

Παράδειγμα Συμβολαίου τάξης _ 1ο ΕΠΑΛ ΑΛΕΞ/ΠΟΛΗΣ _Μάθημα: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ