Η Αστυνομία και οι δικαστικές αρχές έχουν την αρμοδιότητα να προστατεύσουν τα ΑΕΙ από τους εξωπανεπιστημιακούς, όχι οι καθηγητές ή οι φοιτητές, τονίζει στην «Κ» ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Θάνος Δημόπουλος, με φόντο τα δρώμενα στα ΑΕΙ και τη δράση καταληψιών. Συναντηθήκαμε προ ημερών, και ο νέος πρύτανης είχε ήδη πέσει στα βαθιά. Μέσα στους σχεδόν δύο μήνες από την ανάληψη του πρυτανικού θώκου, έγιναν βανδαλισμοί στην Ιατρική Σχολή από εξωπανεπιστημιακούς κατά τη διάρκεια πάρτι φοιτητών, μία ημέρα μετά την εκλογή του, και δύο καταλήψεις -της Νομικής Σχολής και η τελευταία των Προπυλαίων- από αντεξουσιαστές. Η κατάσταση δείχνει να έχει φτάσει στα άκρα και η οργή των πανεπιστημιακών ξεχειλίζει. Ο κ. Δημόπουλος «αδειάζει», εμμέσως πλην σαφώς, τους συναδέλφους του πανεπιστημιακούς και νυν υπουργούς Προστασίας του Πολίτη Γιάννη Πανούση (ακολούθησαν οι εξελίξεις της Παρασκευής) και Δικαιοσύνης Νίκο Παρασκευόπουλο. Βέβαια, επιλέγει τους χαμηλούς τόνους. «Θέλουμε ηρεμία στο πανεπιστήμιο. Και η πόλωση δεν βοηθάει σε αυτό. Σε συνθήκες πόλωσης θα επικρατήσει εκείνος που από πλευράς ήθους και πολιτικής δεν έχει πρόβλημα να φωνάξει περισσότερο», λέει. Δεν επιθυμεί να οδηγηθεί σε κάθετη ρήξη με τις ηχηρές μειοψηφίες -κυρίως από μερίδα φοιτητών- καθώς δεν θεωρεί ότι είναι ενδεδειγμένος τρόπος για να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα. Γνωρίζει ακόμη και τις… πέτρες του ΕΚΠΑ (αλλά και τον γνωρίζουν), δηλώνει ότι προτιμά το συναινετικό πνεύμα και το χιούμορ. «Αχ, Παναγιά μου! Μα πώς θα ζήσω έτσι;», εξανίσταται ακούγοντας για ακόμη μία φορά το τηλέφωνό του να χτυπά.

– Πώς θα αντιμετωπίσετε τις καταλήψεις;

– Είναι διαφορετική η αντιμετώπιση αν πρόκειται για αποφάσεις συλλογικών οργάνων, για εκδήλωση φοιτητικών παρατάξεων ή αν πρόκειται για άγνωστα στον πανεπιστημιακό χώρο άτομα, με εξωακαδημαϊκά αιτήματα που δεν είμαστε αρμόδιοι για να αντιμετωπίσουμε.

– Ποιος είναι αρμόδιος;

– Oπως σε κάθε άλλο χώρο, αρμόδιες είναι οι δικαστικές αρχές και η Αστυνομία, και τα εποπτεύοντα υπουργεία. Το ΕΚΠΑ έχει χιλιάδες φοιτητές, χιλιάδες εργαζομένους, πολλαπλές υποχρεώσεις σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς στην Ελλάδα και διεθνώς. Η υποχρέωσή μας είναι, ως πρυτανικές αρχές, να προασπίζουμε την εύρυθμη λειτουργία, αλλά πάντα σε στενή συνεργασία με τους υπόλοιπους θεσμικούς παράγοντες.

– Μήπως πρέπει να δημιουργηθεί πανεπιστημιακή αστυνομία που να ελέγχει ποιος μπαίνει στα κτίρια; Ποιος πληρώνει τις καταστροφές που γίνονται στις καταλήψεις;

– To ΕΚΠΑ για πολλά χρόνια είχε μόνιμους φύλακες, που γνώριζαν τον χώρο και τα άτομα. Με το μέτρο της διαθεσιμότητας καταργήθηκε ο κλάδος των φυλάκων. Η αποτελεσματική φύλαξη επομένως του ΕΚΠΑ έχει πληγεί από την οικονομική κρίση, που μαστίζει και όλη την κοινωνία.

– Στην πρώτη, μετά την αποχώρηση του Θεόδωρου Φορτσάκη, συνεδρίαση της Συγκλήτου του ΕΚΠΑ μπήκαν, όπως συνέβαινε πριν από τα μέτρα Φορτσάκη, φοιτητές και θέλησαν να υπαγορεύσουν στους συγκλητικούς απόφαση για μη διαγραφή των «αιωνίων» φοιτητών. Μήπως η εκλογή σας έδωσε το σήμα για χαλάρωση από την αυστηρή θέση Φορτσάκη;

– Δεν συμφωνώ με τη λογική της ερώτησής σας. Πιστεύω ότι η λειτουργία των οργάνων πρέπει να γίνεται με διαφάνεια. Η Σύγκλητος πρέπει να συνεδριάζει σε τακτά διαστήματα, με εγκαίρως γνωστή ατζέντα και με τέτοιον τρόπο ώστε να υπάρχει ουσιαστική συμμετοχή των μελών της. Το ουσιαστικό είναι να μην υπάρχουν αγενείς συμπεριφορές, πιέσεις στους συγκλητικούς και στοχοποίησή τους.

– Εχετε κρατηθεί δύο φορές «όμηρος» φοιτητών κατά τη διάρκεια συνεδρίασης στο ΕΚΠΑ. Πώς νιώσατε; Δεν μοιάζει με χαστούκι στην αξιοπρέπεια;

– Μακάρι να ήταν αυτό το μοναδικό θέμα του πανεπιστημίου. Ζητήματα τεράστιας σημασίας είναι η υποχρηματοδότηση του ΕΚΠΑ που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ούτε τις ανελαστικές ανάγκες του, η μεγάλη μείωση καθηγητών και διοικητικού προσωπικού, η επίλυση φλεγόντων θεμάτων όπως η καθαριότητα και η φύλαξη, η αναβάθμιση του ερευνητικού έργου ώστε να αποκτήσει τη δυνατότητα το ΕΚΠΑ να αυτοχρηματοδοτείται και να προσφέρει θέσεις εργασίας στην κοινωνία, η εξωστρέφεια, η αναβάθμιση της φοιτητικής μέριμνας. Επομένως, στις δεδομένες συνθήκες, ας ξεπεράσουμε το δίλημμα «μέσα ή έξω οι φοιτητές από τις συνεδριάσεις» και ας πείσουμε την πανεπιστημιακή κοινότητα και την κοινή γνώμη ότι στις συνεδριάσεις μας δεν έχουμε κάτι να κρύψουμε.

H τρέχουσα μέριμνά μας είναι να παραμείνει όρθιο το ΕΚΠΑ

– Ο πατέρας σας, ο Κωνσταντίνος Δημόπουλος, ήταν καθηγητής στην Ιατρική Σχολή Αθηνών, αλλά έχει διατελέσει και πρύτανης στο ίδιο ίδρυμα. Με τέτοιο ιστορικό, θα έδινα δίκαιο σε όσους περνά από το μυαλό τους μια πιθανή εύνοια από ένα σύστημα ενδοπανεπιστημιακών σχέσεων και, κατ’ επέκταση, για οικογενειοκρατία.

– Βρίσκω αυτό που λέτε λογικό. Oμως, η πορεία των παιδιών στον ίδιο χώρο στον οποίο διέπρεψαν οι γονείς δεν μπορεί να κρίνεται με επιχειρήματα αντιεπιστημονικά. Ναι, είχα πάντα ένα πλεονέκτημα, διότι μεγάλωσα σε ακαδημαϊκό περιβάλλον και αυτό βοηθάει ένα παιδί να αναπτύξει τις κλίσεις του. Και σαφώς η οικογένεια επηρεάζει το παιδί στον δρόμο που θα διαλέξει. Από την άλλη όμως, αισθάνομαι σίγουρος για την πορεία που έχω διανύσει και τη θέση μου, διότι στην επιστημονική μου σταδιοδρομία είχα πάντα θέσεις σε ΑΕΙ του εξωτερικού, ενώ τώρα έχω επιστημονικά αναγνωρισμένο έργο. Ως προς τις θέσεις που πήρα, και τώρα αυτή του πρύτανη, τις έχω πάρει με την ψήφο ενός εκλεκτορικού σώματος. Ποτέ δεν είχα κάποια θέση στην οποία να έχω διοριστεί ή, με κάποιο τρόπο, να έχω επιλεγεί.

– Κερδίσατε τις πρυτανικές εκλογές από τον πρώτο γύρο, με ποσοστό περί το 55%. Συμφωνείτε με όσους θεωρούν ότι ξεκινάτε τη θητεία σας με ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τους προκατόχους σας, ύστερα από μια κακή θητεία Πελεγρίνη και μια γρήγορη φυγή του Θεόδωρου Φορτσάκη στη Βουλή;

– Δεν ξεκινώ τη θητεία μου με συγκριτικό πλεονέκτημα διότι τα προβλήματα του ΕΚΠΑ είναι πολλά και οι άνθρωποι περιμένουν λύσεις. Και μόνο το γεγονός ότι ο προϋπολογισμός μας είναι ελλειμματικός, και θα χρειαστούμε έκτακτη χρηματοδότηση για να λειτουργήσουμε από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος, αυτό τα λέει όλα. Και δεν μιλάμε για αναπτυξιακό πλάνο, η τρέχουσα μέριμνά μας είναι να παραμείνει όρθιο το ΕΚΠΑ.

– Νομίζω ότι συγκρίνετε την πορεία του ΕΚΠΑ με εκείνη της χώρας. Εάν είναι τόσο δύσκολη η κατάσταση, γιατί θελήσατε να βάλετε υποψηφιότητα; Eχετε λύσεις στα προβλήματα;

– Πραγματικά, η κατάσταση όχι μόνο στο ΕΚΠΑ, αλλά σε όλα τα ΑΕΙ είναι πολύ δύσκολη. Δεν μπορεί να έχω λύσεις σε όλα τα προβλήματα, όμως αρκετά από αυτά μπορούν επιτυχώς να αντιμετωπιστούν σταδιακά. Στο ΕΚΠΑ υπάρχει ένα έργο που πρέπει να αναδειχθεί και να βοηθήσει τη χώρα να ορθοποδήσει. Δεν με ενδιαφέρει η προβολή του ΕΚΠΑ ως αυτοσκοπός, θέλω να δημιουργήσουμε τις συνθήκες ώστε το Πανεπιστήμιο Αθηνών να βοηθήσει στην ανάπτυξη της χώρας. Εάν δεν μπορεί να το κάνει το μεγαλύτερο και πλέον εμβληματικό ΑΕΙ της χώρας, τότε χαθήκαμε.

Τα Συμβούλια δεν βοήθησαν στην οικονομική ανάπτυξη των ΑΕΙ

Ο κ. Δημόπουλος είχε κεντρικό ρόλο στην υποδοχή από το Πανεπιστήμιο Αθηνών του Συμβουλίου, του νέου οργάνου που θεσμοθετήθηκε με τον νόμο του 2011 και το οποίο προκάλεσε οξύτατες αντιδράσεις, κυρίως από την Αριστερά (είναι ενδεικτικό ότι μία από τις πρώτες εξαγγελίες του νέου υπουργού Παιδείας Αριστείδη Μπαλτά ήταν η κατάργηση των Συμβουλίων). Στις εκλογές για την ανάδειξη του πρώτου Συμβουλίου του ΕΚΠΑ, ο κ. Δημόπουλος είχε κερδίσει την πρώτη θέση σε ψήφους μεταξύ των πανεπιστημιακών που έθεσαν υποψηφιότητα και είχε καταλάβει, εκ του νόμου, τη θέση του αναπληρωτή προέδρου στο Συμβούλιο. Ακολούθησε η ανάδειξη στη θέση του προέδρου του καθηγητή στο MIT Δημήτρη Μπερτσιμά. Βέβαια, δεν πέρασε καιρός και ο τότε πρύτανης του ΕΚΠΑ Θεοδόσης Πελεγρίνης άνοιξε τον χορό της κόντρας με τα μέλη του Συμβουλίου. Λίγο αργότερα ο κ. Δημόπουλος παραιτήθηκε από το Συμβούλιο.

– Γιατί παραιτηθήκατε;

– Διότι πλέον θεώρησα ότι μπορούσα να συνεισφέρω στο πανεπιστήμιο καλύτερα από άλλη θέση. Συγκεκριμένα, εκκρεμούσε η εξωτερική αξιολόγηση της Ιατρικής Σχολής, η οποία τελικά ολοκληρώθηκε με επιτυχία ύστερα από μια διαδικασία που κράτησε σχεδόν ένα χρόνο. Τη χρονιά που πέρασε, σε μία από τις διεθνείς κατατάξεις των πανεπιστημίων, η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών πήρε την 109η θέση, θέση εκπληκτική αν αναλογιστεί κανείς τη χρηματοδότηση που έχει και το ότι συγκρίνεται με άλλα ιδιωτικά πανεπιστήμια, «μεγαθήρια» των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Είναι ένα επίτευγμα στο οποίο έχουν μερίδιο όλοι οι καθηγητές και οι λέκτορες της Ιατρικής Σχολής, που έχουν δουλέψει σκληρά τα τελευταία χρόνια.

– Πώς κρίνετε την έως τώρα θητεία του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Αθηνών;

– Προσωπικά, εκτιμώ και σέβομαι όλα τα μέλη του Συμβουλίου. Θα ήθελα τα Συμβούλια να έχουν βοηθήσει στην οικονομική ανάπτυξη των ιδρυμάτων. Αυτό εξάλλου αναμένεται από τον ρόλο τους, όπου διεθνώς έχουν εφαρμοστεί. Με τις ενέργειές τους πολλά μέλη των Συμβουλίων εστίασαν περισσότερο στις ελεγκτικές τους αρμοδιότητες και όχι εκείνες στο σκέλος της στρατηγικής. Και δεν πιστεύω ότι ισχύει το επιχείρημα ότι «τα προβληματικά ΑΕΙ δεν μπορούν να προσελκύσουν χρήματα, π.χ. από δωρεές».

– Η στρέβλωση αυτή στις σχέσεις Συμβουλίου – πρύτανη γιατί συνέβη μόνο στο Πανεπιστήμιο Αθηνών; Μήπως τα μέλη του Συμβουλίου έπρεπε να «αμυνθούν» στην αρνητική στάση του κ. Πελεγρίνη, η οποία αποτυπώθηκε έκδηλα έναντι του κ. Μπερτσιμά;

– Εκτιμώ και σέβομαι τους προκατόχους μου στην πρυτανεία. Θεωρώ ότι η κάθε πρυτανεία κρίνεται και με βάση τις συγκυρίες, κοινωνικοπολιτικές και οικονομικές ταυτοχρόνως.

– Στην τελευταία μελέτη του οργανισμού Thomson Reuters για τους επιστήμονες με τη μεγαλύτερη επιρροή, σε ένα σύνολο 3.215 επιστημόνων βρίσκονται 15 Eλληνες επιστήμονες. Είστε ένας εξ αυτών. Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να αποτραπεί η «διαρροή μυαλών» από την Ελλάδα; Ή, ακόμη καλύτερα, η επιστροφή κάποιων επιστημόνων που μετανάστευσαν;

– Πράγματι, στους πιο σημαντικούς επιστήμονες την τελευταία δεκαετία κατά το Thomson Reuters, περιλαμβάνονται είκοσι τέσσερις Ελληνες, από τους οποίους μόνο τρεις βρίσκονται στην Ελλάδα. Αντίστοιχα, το «brain drain» των νέων Ελλήνων επιστημόνων λαμβάνει την τελευταία πενταετία διαστάσεις επιδημίας. Για να παραμείνουν οι επιστήμονες χρειάζεται, μεταξύ άλλων, παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, αύξηση του ΑΕΠ για την έρευνα και την εκπαίδευση, λιγότερη γραφειοκρατία, χρήση τεχνολογιών αιχμής, μεγάλη εξωστρέφεια των πανεπιστημίων και των υπόλοιπων ερευνητικών κέντρων. Χρειάζεται στρατηγικός σχεδιασμός για κάτι τέτοιο, ώστε οι κατά καιρούς δηλώσεις περί επιστροφής των επιστημόνων να μην καταλήξουν λόγια του αέρα. Απαιτείται προσήλωση στην αξιοκρατία, σταθερό φορολογικό πλαίσιο, διατήρηση σε υψηλό επίπεδο της εξωστρέφειας και της ανταγωνιστικότητας των ΑΕΙ και των ερευνητικών κέντρων της χώρας μας. Μπορούμε να τα οργανώσουμε όλα αυτά;

Καθώς η συνάντηση όδευε προς το τέλος της, μου ενισχυόταν η πεποίθηση ότι απέναντί μου είχα έναν πρύτανη με ισχυρά επικοινωνιακά αντανακλαστικά. «Ποια πιστεύετε ότι πρέπει να είναι τα εφόδια ενός πρύτανη σήμερα;», τον ρωτώ.

«Κατά τη δική μου αντίληψη, χρειάζεται να είναι ένας καταξιωμένος επιστήμονας στον χώρο που δραστηριοποιείται, κατά προτίμηση σε ευρωπαϊκό ή διεθνές επίπεδο, να έχει όραμα, να εργάζεται σκληρά και να διαθέτει διοικητικές ικανότητες, ικανούς συνεργάτες και έμπιστο ανθρώπινο δυναμικό. Μαζί με αυτά, χρειάζεται και η τύχη…».

– Τα διαθέτετε;

– Πιστεύω ναι. Ο χρόνος θα το δείξει…