Η εκπαίδευση των προσφυγοπαίδων, ως ευάλωτης κοινωνικής ομάδας, έχει συνδεθεί με την ίδρυση Τάξεων Υποδοχής (Τ.Υ.) Ι και ΙΙ Ζ.Ε.Π.. Ιδιαίτερα για τους έφηβους πρόσφυγες μαθητές, η ίδρυση των ανωτέρω τάξεων, ιδιαίτερα των Τ.Υ. Ι Ζ.Ε.Π., είναι αδήριτη αναγκαιότητα, με δεδομένο ότι τα παιδιά αυτά, φτάνοντας στην χώρα μας και διαθέτοντας ισχνό ως μηδενικό επίπεδο γνώσης της ελληνικής γλώσσας, αδυνατούν να ενταχθούν στην δευτεροβάθμια λυκειακή βαθμίδα εκπαίδευσης [Γενικό Λύκειο (ΓΕΛ) – Επαγγελματικό Λύκειο (ΕΠΑ.Λ.)].

του Παντελή Γαλίτη


Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση με Αριθμ. 79942/ΓΔ4, με θέμα: «Εγγραφές, μετεγγραφές, φοίτηση και θέματα οργάνωσης της σχολικής ζωής στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης»: «Οι ανήλικοι/ες πολίτες τρίτων χωρών ή ανιθαγενείς, κατά την παραμονή τους στη χώρα, έχουν πρόσβαση στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, υπό προϋποθέσεις ανάλογες με αυτές που ισχύουν για τους/τις Έλληνες/ίδες πολίτες και με διευκολύνσεις ως προς την εγγραφή σε περίπτωση δυσχερειών υποβολής όλων των απαιτούμενων δικαιολογητικών. Οι ανήλικοι πολίτες τρίτων χωρών εγγράφονται κατ’ εξαίρεση με ελλιπή δικαιολογητικά, εφόσον εμπίπτουν στην παρ. 8 του άρθρου 21 του ν. 4251/2014 (Α’ 80) ή στις διατάξεις του άρθρου 71 του ν. 4547/2018 (Α΄102), σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου οποτεδήποτε κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους και εγγράφονται αποκλειστικά στην Α’ τάξη Λυκείου, οποτεδήποτε κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους» (άρθρο 14, παρ. 4). (Η επισήμανση με έντονη γραφή, καθώς και η υπογράμμιση, είναι του γράφοντα).

Η εγγραφή προσφύγων μαθητών στην Α΄ Λυκείου (ΓΕΛ ή ΕΠΑ.Λ.), χωρίς την κατάλληλη γλωσσική προετοιμασία των παιδιών αυτών, είναι ευνόητο ότι τα θέτει στο περιθώριο της καθημερινής εκπαιδευτικής διαδικασίας, αφού η έλλειψη στοιχειώδους γνώσης της ελληνικής γλώσσας αποτελεί απαγορευτικό παράγοντα ουσιαστικής συμμετοχής στα μαθήματα.
Η έλλειψη κατάλληλου εκπαιδευτικού πλαισίου, το οποίο θα λειτουργήσει σε επίπεδο προετοιμασίας των παιδιών αυτών για την ομαλή ένταξή τους στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση της χώρας μας, διαμορφώνει συνθήκες βίαιης ένταξής τους στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Η ίδρυση Τ.Υ. Ι και ΙΙ Ζ.Ε.Π. διαμορφώνει συνθήκες ομαλότερης ένταξης των προσφύγων μαθητών στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, χωρίς ωστόσο η ίδρυση των τάξεων αυτών να είναι η πλέον κατάλληλη εκπαιδευτική λύση. Είναι, πάντως μια εναλλακτική εκπαιδευτική επιλογή, όταν βέβαια υλοποιείται έγκαιρα και με συνέπεια.
Με την με αρ. πρωτ.: 104463 / ΓΔ4 / 28-6-2019 Εγκύκλιο με θέμα: «Οδηγίες και κατευθύνσεις για την ίδρυση και λειτουργία Τάξεων Υποδοχής (Τ.Υ.) Ζ.Ε.Π. για το σχολικό έτος 2019-2020 σε Δημόσια Γυμνάσια, Γενικά και Επαγγελματικά Λύκεια της χώρας» το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων (Υ.ΠΑΙ.Θ.) έχοντας, όπως αναφέρεται σχετικά: « (…) ως βασική αρχή την προώθηση μέτρων που αποβλέπουν στην άρση των ανισοτήτων και στη διασφάλιση ισότητας ευκαιριών στην εκπαίδευση για όλους τους μαθητές/τριες (…)» ζητεί από τις εκπαιδευτικές αρχές να προχωρήσουν έγκαιρα στην διαδικασία των προτάσεων για την ίδρυση Τ.Υ. Ι και ΙΙ ΖΕΠ, υπενθυμίζοντας ότι: «Στο πλαίσιο αυτό ο Νόμος 3879/2010, (ΦΕΚ 163 Α), άρθ. 26, παρ. 1α και 1β, εισάγει τον θεσμό των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας. «…Στόχος των Ζ.Ε.Π. είναι η ισότιμη ένταξη όλων των μαθητών στο εκπαιδευτικό σύστημα μέσω της λειτουργίας υποστηρικτικών δράσεων για τη βελτίωση της μαθησιακής επίδοσης, όπως ιδίως η λειτουργία τάξεων υποδοχής,[…]».
Ειδικότερα, στην εν λόγω Εγκύκλιο αναφέρεται ότι:

«Η ανωτέρω Πράξη για το σχολικό έτος 2019-2020 αφορά στη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου μαθητών/τριών προερχόμενων από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και μαθητών/τριών με πολιτισμικές και θρησκευτικές ιδιαιτερότητες, καθώς και στη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων, κυρίως στον γραμματισμό αλλά και στον αριθμητισμό και, επιπλέον, σε συμπληρωματικά αντικείμενα, ώστε αυτοί/ες να καταστούν ικανοί/ες να ανταπεξέλθουν στο πρόγραμμα σπουδών τους και να παραμείνουν στο εκπαιδευτικό σύστημα ολοκληρώνοντας τις σπουδές τους. Συνεπώς, η πράξη αποσκοπεί στην ενίσχυση της ισότιμης πρόσβασης και την αποτελεσματική ένταξη των προαναφερόμενων μαθητών/τριών. Επίσης, η Πράξη αποσκοπεί στην εκπαίδευση και στην ομαλή προσαρμογή των προσφυγοπαίδων. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται ο εμπλουτισμός του εκπαιδευτικού δυναμικού όσων Γυμνασίων, Γενικών και Επαγγελματικών Λυκείων εμφανίζουν ανάγκη για υποστήριξη της ένταξης των παραπάνω μαθητών/τριών (οριζόντια παρέμβαση σε όλα τα Γυμνάσια, Γενικά και Επαγγελματικά Λύκεια που εμφανίζουν σχετικούς πληθυσμούς μαθητών/τριών). Ειδικότερα, οι εκπαιδευτικοί που θα απασχοληθούν στο πλαίσιο της Πράξης θα στελεχώσουν τις Τάξεις Υποδοχής με κύριο αντικείμενο την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας αλλά και τη διδακτική στήριξη σε άλλα αντικείμενα, ώστε να διευκολύνεται η ομαλή προσαρμογή και η παραμονή στο εκπαιδευτικό σύστημα των μαθητών/τριών από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, των μαθητών/τριών με πολιτισμικές και θρησκευτικές ιδιαιτερότητες, καθώς και των προσφυγοπαίδων. Για την εκπαίδευση των μαθητών/τριών που δεν έχουν την απαιτούμενη γνώση της ελληνικής γλώσσας (Ρομά, Αλλοδαπών, Παλιννοστούντων, Προσφύγων, Ευάλωτων Κοινωνικών Ομάδων κτλ.) διαμορφώνεται στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης ένα ευέλικτο σχήμα θεσμικής και διδακτικής παρέμβασης, το οποίο επιτρέπει στη σχολική μονάδα, αφού σταθμίσει τις πραγματικές εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών/τριών αυτών και τις δυνατότητές της, να επιλέξει εκείνο το σχήμα που μπορεί να τους παρέχει επιπλέον διδακτική υποστήριξη, με σκοπό να τους βοηθήσει να προσαρμοστούν και να ενταχθούν πλήρως στις κανονικές τάξεις στις οποίες είναι εγγεγραμμένοι/ες, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία». (Η επισήμανση με έντονη γραφή είναι του γράφοντα).
Σε μία εβδομάδα συμπληρώνεται ένας (1) μήνας από την έναρξη των μαθημάτων του διδακτικού έτους 2019 – 2020. Είναι πλέον γνωστό από την βραχύχρονη εμπειρία των προηγούμενων ετών ότι οι πρόσφυγες μαθητές της Δευτεροβάθμιας λυκειακής εκπαίδευσης, μην έχοντας την δυνατότητα να παρακολουθήσουν τα μαθήματα της Α΄ Λυκείου στην όποια έχουν ενταχθεί, λόγω έλλειψης στοιχειωδών έστω γνώσεων της ελληνικής γλώσσας, εγκαταλείπουν το σχολείο, αφού τα εκπαιδευτικά ερείσματα για τα παιδιά αυτά δεν υφίστανται ή είναι ιδιαίτερα ισχνά. Η πρόσφατη εμπειρία των προηγούμενων χρόνων δείχνει ότι οι πρόσφυγες μαθητές εγκαταλείπουν τις σχολικές αίθουσες μετά από μια, σχεδόν, άγονη παραμονή τους στο σχολείο, και παρά τις συγκινητικές, σε πολλές περιπτώσεις, προσπάθειες των εκπαιδευτικών τους να διατηρήσουν το ενδιαφέρον τους κατά την εκπαιδευτική διαδικασία σε ανεκτά, έστω, επίπεδα.
Είναι αδιαμφισβήτητη η παραδοχή ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο, το οποίο θα συμπεριλαμβάνει όλες εκείνες τις υποστηρικτικές δομές, που θα προετοιμάσουν κατάλληλα τους πρόσφυγες μαθητές, προκειμένου αυτοί να ενταχθούν ομαλά και αποτελεσματικά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Όμως, μέχρι να συμβεί αυτό, είναι επιτακτική η άμεση ίδρυση των Τ.Υ. Ι και ΙΙ Ζ.Ε.Π. στις σχολικές μονάδες που υποδέχονται πρόσφυγες μαθητές, προκειμένου οι επιταγές της νομοθεσίας, και, κυρίως, η υποχρέωσή μας ως δημοκρατική κοινωνία απέναντι στους πρόσφυγες συνανθρώπους μας, να υλοποιηθεί στον μέγιστο βαθμό, ώστε να μην αποτελέσει – και – το τρέχον σχολικό έτος ένα αρνητικό στατιστικό στοιχείο ομαλής και επιτυχούς ένταξης των προσφύγων μαθητών στο εκπαιδευτικό μας σύστημα.