Άννα Παππά
δασκάλα, συγγραφέας

Η εκμετάλλευση των ευκαιριών για επιστημονική αναβάθμιση και βελτίωση του δασκάλου είναι η καλύτερη συνιστώσα για την επιστημονική ολοκλήρωσή του. Δεν είναι όμως η μοναδική. Η,χωρίς προκατάληψη, συνεργασία των δασκάλων του ίδιου σχολείου είναι μία εξ ίσου καλή συνιστώσα ολοκλήρωσης, που βελτιώνει και τον δάσκαλο που παίρνει και τον δάσκαλο που δίνει. Η συνεργασία μεταξύ των δασκάλων έχει και ένα ακόμη πιο καλό αποτέλεσμα: Σπάζει τους φραγμούς της απομόνωσης και του διαχωρισμού του σχολείου σε περιχαρακωμένους θύλακες και δίνει την ευκαιρία σε κάθε δάσκαλο να ξεχωρίσει σε κάτι.
Οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να ξεχωρίσει ένας δάσκαλος είναι τόσοι πολλοί, όσοι είναι και οι δάσκαλοι.
Ο δάσκαλος που ξεχωρίζει μετέρχεται ένα ευρύ φάσμα ρόλων για την υποστήριξη της τάξης του και για την επιτυχία των μαθητών του. Μερικοί από αυτούς τους ρόλους τού έχουν ανατεθεί από την πολιτεία, άλλους τους επινόησε με τη φαντασία του, όλους όμως τους αξιοποιεί για να χτίσει ή για να βελτιώσει την τάξη του.
Επειδή ο δάσκαλος μπορεί να γίνει αποτελεσματικός με πολλούς τρόπους, είναι κρίμα να μην αξιοποιεί μερικούς, τουλάχιστον, από τους τρόπους αυτούς.

Στη συνέχεια παρατίθενται μερικοί από τους πολλούς ρόλους του δασκάλου, ως ένα δείγμα από τους πολλούς τρόπους με τους οποίους μπορούν να συμβάλουν στην επιτυχία.

1. Πάροχος πόρων

Ο δάσκαλος βοηθά τους συναδέλφους του με την ανταλλαγή εκπαιδευτικών μέσων. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν ιστοσελίδες, εκπαιδευτικό υλικό, σχέδια διδασκαλίας. Θα μπορούσαν επίσης να περιλαμβάνουν άρθρα, βιβλία αλλά και ανταλλαγή εμπειριών διαμέσου των οδών της κοινωνικής δικτύωσης.

2. Εκπαιδευτικός με εξειδίκευση

Ένας δάσκαλος με εξειδίκευση βοηθά τους συναδέλφους του να εφαρμόσουν πιο αποτελεσματικές στρατηγικές διδασκαλίας. Η βοήθεια αυτή μπορεί να περιλαμβάνει ιδέες για τη διαφοροποίηση της διδασκαλίας ή προτάσεις σχεδιασμού των μαθημάτων. Ένας εξειδικευμένος δάσκαλος θα μπορούσε, για παράδειγμα, να διερευνήσει ποιες διδακτικές στρατηγικές είναι κατάλληλες για το συγκεκριμένο σχολείο και να μοιραστεί τα ευρήματα με τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Μπορεί επίσης να προτείνει στρατηγικές για τη βελτίωση μίας τάξης που εμφανίζει χαμηλές επιδόσεις σε ένα μάθημα, π.χ. μαθηματικά ή γλώσσα.
Η κατανόηση των προτύπων περιεχομένου, δηλαδή του πώς συνδέονται παραγωγικά οι επί μέρους συνιστώσες του προγράμματος διδασκαλίας, είναι βασική για κάθε δάσκαλο. Η κατανόηση αυτή είναι που εξασφαλίζει τη συνεπή υλοποίηση του προγράμματος σπουδών της τάξης. Ένας χαρισματικός δάσκαλος δεν έχει καμία ανάγκη από επικουρική βοήθεια για να το καταφέρει. Αν, παρ’ όλα αυτά, είχε ανάγκη από τη γνώμη ενός άλλου, ο εξειδικευμένος δάσκαλος θα μπορούσε να είναι πολύ χρήσιμος συμμετέχοντας στην κατάρτιση του κοινού διαγράμματος σηματοδότησης της τάξης.

3. Διευθυντής σε ρόλο μέντορα

Ένας τέτοιος διευθυντής είναι η πραγματοποιημένη ευχή για το σχολείο που τον έχει. Συμβουλεύει τους δασκάλους, ειδικά τους νέους, σε ζητήματα διδασκαλίας, στην καλύτερη αξιοποίηση του προγράμματος σπουδών, στις διαδικασίες ρουτίνας αλλά και στο σχηματισμό σωστής δεοντολογίας μέσα στην τάξη. Ένας ικανός διευθυντής μπορεί να αξιοποιήσει όλα τα καλά στοιχεία κάθε δασκάλου και να βελτιώσει εκείνα που υστερούν. Ένας κακός διευθυντής θα τα θάψει όλα, μαζί και τους μαθητές.
Ένας διευθυντής σε ρόλο μέντορα, δημιουργεί το όραμα του σχολείου και στη συνέχεια μοιράζεται την ικανοποίηση με όλους, και με τους δασκάλους και με τους μαθητές.

4. Ο δάσκαλος «προπονητής»

Παρά το γεγονός ότι ο σημερινός δάσκαλος έχει πρόσβαση σε μεγάλο όγκο δεδομένων, πολύ λίγα από αυτά χρησιμοποιεί μέσα στην τάξη του και ακόμη πιο λίγα μεταφέρει στους μαθητές του. Αν αναζητήσει από κοινού με τους μαθητές του μία ενδιαφέρουσα πληροφορία και στη συνέχεια, όλοι μαζί, επεξεργαστούν την πληροφορία μέχρι να καταλήξουν σε ένα λογικό συμπέρασμα, τούτο θα ήταν μία σπουδαία προπονητική άσκηση για τους μαθητές του. Αν το επαναλαμβάνει συχνά θα ήταν ένας πολύ καλός προπονητής των μαθητών του στη σωστή χρήση του διαδικτύου.

4. Δάσκαλος καταλύτης

Ο δάσκαλος, που εκ της θέσεώς του, φαντάζει μεγάλος στα μάτια των μαθητών, μπορεί να γίνει ο καταλύτης για την αλλαγή, για τη δημιουργία οραμάτων από όλους τους μαθητές και όχι μόνο για εκείνους που ψάχνουν «κάτι περισσότερο».
Οι δάσκαλοι που συνειδητά, έχουν λάβει τον ρόλο του καταλύτη, αισθάνονται ασφαλείς στην εργασία τους και έχουν μία ισχυρή δέσμευση με τη συνεχή βελτίωσή τους.
Ο δάσκαλος καταλύτης θέτει συνεχή ερωτήματα γνωρίζοντας καλά ότι με αυτά καλλιεργεί και αναπτύσσει την κριτική σκέψη των μαθητών του. Γνωρίζει ότι εμπλέκει, ενεργά, τους μαθητές του στη διαδικασία της μάθησης, που είναι το χρυσό ζητούμενο. Ο δάσκαλος καταλύτης, ενσωματώνοντας τους μαθητές του στη διαδικασία της μάθησης και κάνοντάς τους ενεργά της μέλη πετυχαίνει το ιδεώδες: Να κάνει τους μαθητές του συνδιδάσκαλους.

5. Τέλος…

…οι δάσκαλοι, με την ποικιλία των ρόλων που μπορούν να παίξουν μπορούν να κάνουν την επιρροή τους στους μαθητές πιο πρακτική, να βρουν τρόπους να οδηγήσουν τους μαθητές τους σε ό,τι τους ταιριάζει καλύτερα και να ξετρυπώσουν εκείνα τα πράγματα που εξάπτουν τους μαθητές τους. Να εντοπίσουν δηλαδή τα ταλέντα τους και να τα αφήσουν, στη συνέχεια, να εκδηλωθούν.