Αν ψάχνετε για τους τέλειους γονείς ,ξεχάστε το, δεν υπάρχουν. Αν κάποιοι σας συστηθούν ως αλάνθαστοι γονείς απομακρυνθείτε διακριτικά από αυτούς, ίσως είναι επικίνδυνοι. Αν πάλι ψάχνετε για «εγχειρίδια του καλού γονέα» θα βρείτε πολλά. Συγκεντρώστε όσα περισσότερα μπορείτε. Μετά βάλτε τους φωτιά.

Δείτε το παράδειγμα του πασίγνωστου Αμερικανού παιδιάτρου και παιδαγωγού Benjamin Spock γνωστού και ως «Dr. Spock» ο οποίος για αρκετές δεκαετίες συμβούλευε τους Αμερικανούς γονείς για την ανατροφή των παιδιών τους .Πολλές γενιές Αμερικανών γονέων ακολούθησαν κατά γράμμα τις συμβουλές που έδινε ο «Dr. Spock» είτε διαβάζοντας τα βιβλία του είτε παρακολουθώντας τις συχνές εκπομπές του στην τηλεόραση. Αυτοί οι γονείς όμως έπαθαν σοκ όταν μια μέρα ο «Dr. Spock» βγήκε στην τηλεόραση και ανακοίνωσε ευθαρσώς ότι ζητάει συγνώμη γιατί θεωρεί ότι έκανε λάθος στις συμβουλές που έδινε όλα αυτά τα χρόνια στους γονείς .Καταλαβαίνετε, πιστεύω, τι επακολούθησε των δηλώσεων.

Παρακάτω σας παραθέτω τα πιο συνηθισμένα λάθη που, κατά την γνώμη μου, κάνουμε εμείς οι γονείς όταν θεωρούμε ότι ένα παιδί είναι εύκολος αντίπαλος .Και δεν εννοώ μόνο το παιδί που έχουμε απέναντί μας αλλά και το παιδί που έχουμε μέσα μας .Τότε υποπίπτουμε και εμείς σε παιδικά λάθη. Μάλιστα πολλές φορές δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο ποιος είναι ο ώριμος της υπόθεσης ,ο γονέας ή το παιδί του δηλαδή .Φυσικά τα λάθη αυτά τα έχω τιμήσει και με το παραπάνω πρώτος εγώ και εξακολουθώ να τα επαναλαμβάνω με απόλυτη συνέπεια.

Οι γονείς ενδίδουν στα πείσματα

Όταν ένα παιδί αρχίσει τα πείσματα για να περάσει το δικό ο γονέας αρχικά του λέει «όχι» το οποίο όμως όσο περνάει η ώρα και τα πείσματα συνεχίζονται αρχίζει να κάμπτεται και στο τέλος γίνεται ένα μασημένο «ναι» .Στην καλύτερη περίπτωση ίσως ο γονέας να έχει κάνει διαπραγμάτευση και να έχει κλείσει μια συμφωνία του τύπου: «οκ θα σου πάρω το παιχνίδι αλλά θα είσαι ήσυχο για όλο το μεσημέρι». Έτσι όμως καλλιεργείται στο παιδί ένας τρόπος διεκδίκησης όπου ξέρει ότι αν σπάσει τα νεύρα στον γονέα του στο τέλος θα εκπληρωθούν οι πόθοι του.

Οι γονείς «καθαρίζουν» για τα παιδιά τους

Καταρχάς οι γονείς πιστεύουν οποιοδήποτε συμβάν ή πρόβλημα το οποίο τους λέει το παιδί τους ότι αντιμετώπισε όσο και αν ήταν παραμορφωμένο και μεγεθυμένο από τη παιδική ματιά και υπερβολή. Μετά αρχίζει η δράση του γονέα. Έτσι στερεί στο παιδί την ευκαιρία να μάθει να λύνει μόνο του τα προβλήματά του. Μια συνηθισμένη εικόνα που συναντάμε είναι ένας γονέας σε έξαλλη κατάσταση να ουρλιάζει : «δείξε μου ποιος σε πείραξε ,ποιος» και το παιδί του να του δείχνει ένα τοσοδούλη μπόμπιρα .Ο παρεμβατισμός των ελλήνων γονέων ειδικά στο σχολείο είναι μερικές φορές εκτός ελέγχου (κυρίως όσον αφορά τους βαθμούς). Οι υπερπροστατευτικοί γονείς που δεν αφήνουν τα παιδιά τους να εκτεθούν σε οποιονδήποτε κίνδυνο ,δυστυχώς, οδηγούν τα παιδιά τους να γίνουν φοβικά και εξαρτημένα από τους προστάτες γονείς .

Οι γονείς δεν επιτρέπουν στα παιδιά να μάθουν από τα λάθη τους

Πολλοί γονείς διακατέχονται από την αγωνία να εξαφανίσουν τα λάθη των παιδιών στερώντας τους στην ουσία το πιο πολύτιμο μάθημα ζωής που είναι το «να μαθαίνουν μέσα από τα λάθη τους». Με το παραμικρό λάθος χτυπάει συναγερμός και πολλές φορές σπεύδουν οι ίδιοι να διορθώσουν τα λάθη των παιδιών τους ή να τα κουκουλώσουν όπως όπως ,«κρύβοντας τα κάτω από το χαλάκι» . Τα παιδιά εθίζονται και αυτά στο κρύψιμο των λαθών και των αδυναμιών τους και γίνονται τελειομανή αποκτώντας έντονα τον φόβο της αποτυχίας. Βέβαια αυτό βολεύει τους γονείς αυτούς γιατί τα παιδιά με τέτοια χαρακτηριστικά αφιερώνονται στην αναζήτηση της επιτυχίας και γίνονται καλοί μαθητές. Το κόστος όμως είναι πολύ μεγάλο. Τα παιδιά που δεν τους επιτρέπονται τα λάθη τελικά δεν τα επιτρέπουν και στον εαυτό τους με αποτέλεσμα να μην ωριμάζουν πραγματικά. Η αυτοπεποίθηση τους, παρά την αντίθετη εικόνα που ενδεχομένως προβάλλουν προς τα έξω, δεν ενισχύεται και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι μπορεί να καταρρεύσουν στην πρώτη αποτυχία. Αντίθετα από ότι νομίζουμε η αυτοπεποίθηση δεν αποκτάται από τις συνεχείς νίκες αλλά χτίζεται κυρίως μετά από την αυτενέργεια για την διόρθωση των λαθών. Τα λάθη των παιδιών είναι εκείνα που θα τα ενεργοποιήσουν να δοκιμάσουν και άλλους δρόμους και θα τα μάθουν να δρουν με άλλους τρόπους. Στο κάτω κάτω αν οι γονείς δεν αφήνουν ποτέ τους τα παιδιά τους να πέφτουν πως εκείνα θα μάθουν να ξανασηκώνονται;

Οι γονείς βλέπουν τα παιδιά σαν προέκταση του εαυτού τους

Σίγουρα έχετε ακούσει πολλούς γονείς να αναφέρονται σε θέματα που αφορούν το παιδί τους με χρήση όμως πληθυντικού αριθμού όπως «σήμερα είμαστε λίγο άρρωστοι» , «πήγαμε πολύ καλά στους βαθμούς» κ.α. Επίσης όσο και πλάκα να έχει η εικόνα μαμά –κόρη ή μπαμπάς –γιος με ίδια ρούχα αλλά σε διαφορετικά νούμερα ,είναι και κάπως περίεργη ,δεν μπορείτε να πείτε. Όσο όμως οι γονείς θα βλέπουν τα παιδιά τους σαν κομμάτι του εαυτού τους, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να θέλουν εκείνα να εκπληρώσουν τα ανεκπλήρωτα όνειρα των γονέων τους. Καλό είναι λοιπόν να αναγνωρίσουν την ατομικότητα των παιδιών τους και να τα αφήσουν να κάνουν τα δικά τους βήματα πάνω στη γη.

Οι γονείς «παράλληλα σύμπαντα» με τα παιδιά

Στα περισσότερα σπίτια υπάρχει πλέον η τάση των παράλληλων ζωών , των γονέων με τα παιδιά τους. Οι γονείς είτε είναι αναγκασμένοι να εργάζονται υπερβολικά , είτε τους έχουν καταπλακώσει τα προβλήματα και δεν έχουν διάθεση επικοινωνίας , είτε και αυτοί αναζητούν μέσα στο σπίτι τους λίγες στιγμές χαλάρωσης μπροστά στην τηλεόραση ή στον υπολογιστή που όμως δεν συμπεριλαμβάνουν τα παιδιά. Την ίδια ώρα το παιδί ίσως είναι παρκαρισμένο μπροστά σε μια οθόνη (υπολογιστή ή τηλεόρασης) . Αν φτάσαμε στο σημείο όπου το ζητούμενο είναι η συνάντηση μέσα στο ίδιο σπίτι τότε μια καλή λύση είναι η συμφωνία για ομοτράπεζο γεύμα ή δείπνο τουλάχιστον μια φορά την μέρα που μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά στην επικοινωνία των μελών της οικογένειας.

Οι γονείς βάζουν πολλά, αλλά εύκαμπτα όρια

Οι γονείς πρέπει βάζουν όρια στο παιδί τους ,κυρίως στις μικρές ηλικίες ,ώστε να δημιουργείται στο παιδί η αίσθηση ότι «κάπου αρχίζω και κάπου τελειώνω» και μέσα σε αυτό πλαίσιο τα παιδιά να νιώθουν την ασφάλεια για να ανοίξουν τον εαυτό τους .Τα παιδιά αντιλαμβάνονται την έλλειψη ορίων ως έλλειψη ενδιαφέροντος. Χωρίς τα όρια τα παιδιά νιώθουν σύγχυση και άγχος. Οι γονείς όμως έχουν την τάση να βάζουν πολλά όρια τα οποία όμως είναι ,στην πλειοψηφία τους, διαπραγματεύσιμα και εύκαμπτα. Δηλαδή όταν τα παιδιά επιχειρούν αυτό που η φύση τους προστάζει όπως τη δοκιμή των ορίων το μόνο που ακούν είναι η επίπληξη που ξεπέρασαν τα όρια αλλά δεν υπόκεινται τις συνέπειες για αυτή τους την πράξη. Οπότε τα παιδιά βγάζουν το συμπέρασμα : «αν κάνω αυτό θα τα ακούσω αλλά πέραν αυτού τίποτα άλλο». Καλό θα είναι λοιπόν οι γονείς να βάζουν λίγα όρια στα παιδιά αλλά όταν εκείνα τα ξεπερνάνε να υπόκεινται τις συνέπειες .Φυσικά οι συνέπειες αυτές πρέπει να εξηγούνται στο παιδί και να είναι ξεκάθαρο ότι αυτές οφείλονται στην συγκεκριμένη πράξη του και όχι στην γενική συμπεριφορά του.

Οι γονείς δίνουν αντιφατικά μηνύματα

Οι περισσότεροι γονείς δίνουν ατέλειωτες συμβουλές στα παιδιά τους θεωρώντας ότι αυτό αρκεί για να τα διαπαιδαγωγήσουν σωστά και να αποκτήσουν αξίες .Όμως αυτό δεν ισχύει γιατί τα παιδιά επηρεάζονται κυρίως από τις πράξεις των γονέων τους και όχι από τα λόγια τους. Πρέπει να ξέρουμε ότι και οι μεγάλοι υπόκεινται στην αδιάκοπη κριτική των παιδιών ,η οποία μπορεί να γίνει πολύ σκληρή ειδικά αν τα παιδιά διαπιστώσουν αντίφαση μεταξύ αυτών που γονείς ζητάνε από εκείνα και αυτών που οι ίδιοι οι γονείς πράττουν. Τότε είναι πιθανό να κλονίζεται το σύστημα προτύπων και να γεμίζουν με οργή νιώθοντας ότι τους λένε ψέματα.

Οι «τέλειοι γονείς»

Το μεγάλο λάθος που κάνουν πολλοί γονείς είναι θέλουν να φαίνονται τέλειοι απέναντι στα παιδιά τους χωρίς ψεγάδια και ανθρώπινα ελαττώματα το οποίο είναι μεγάλο βάρος για τα παιδιά που προσπαθούν να μοιάσουν αυτού του προτύπου. Πέρα από την πίεση που νιώθουν τα παιδιά ελλοχεύει και ο κίνδυνος να απορρίψουν τα παιδιά τους γονείς τους όταν εκείνοι εκδηλώνουν και την παραμικρή ατέλεια. Καλό θα είναι λοιπόν οι γονείς ναι μεν να προσπαθούν να είναι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους ,του δικού τους εαυτού όμως και όχι κάποιου άλλου.

Οι γονείς κρύβουν τα προβλήματα από τα παιδιά

Είναι γνωστό ότι τα παιδιά είναι οι πιο καλοί δέκτες αλλά οι πιο κακοί αποκωδικοποιητές. Δηλαδή το αισθάνονται όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα αλλά συνήθως το ερμηνεύουν με τον δικό τους λανθασμένο τρόπο .Αυτό το «πήγαινε να παίξεις στο δωμάτιό σου» που λένε οι πιο πολλοί γονείς όταν δεν θέλουν να ακούσει το παιδί τους ένα πρόβλημα ,συνήθως οδηγεί τα παιδιά να κλειστούν στο δωμάτιό τους με μια φαντασία που οργιάζει και φτιάχνει σενάρια με εκείνα να πρωταγωνιστούν. Μάλιστα πολλές φορές θεωρούν ότι εκείνα έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για το πρόβλημα χωρίς να είναι αυτό αλήθεια. Οι γονείς καλό θα είναι να συζητούν με κατάλληλο τρόπο τα προβλήματα αυτά με τα παιδιά τους ,διαβεβαιώνοντάς τους φυσικά ότι δεν είναι αξεπέραστα και δίνοντάς τους το παράδειγμα ότι για όλα υπάρχει λύση και ότι στη ζωή αξίζει να αγωνίζεσαι ανεξαρτήτου αποτελέσματος.

Οι γονείς που θυσιάζονται για τα παιδιά τους

Πολλοί γονείς (κυρίως μητέρες) από τη στιγμή που αποκτούν παιδί εγκαταλείπουν όλα τα υπόλοιπα πράγματα και νιώθουν σαν αυτοσκοπό το μεγάλωμά του. Σταματούν να αντλούν ικανοποίηση από οτιδήποτε άλλο πέραν του παιδιού και γίνονται ένα είδος δορυφόρου του. Η προσωπική ζωή ,τα ενδιαφέροντα και οι επαγγελματικές φιλοδοξίες μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα και σε πολλές περιπτώσεις εγκαταλείπονται τελείως .Το παιδί ,όσο και αν εκμεταλλεύεται αυτή την αποκλειστικότητα της μητέρας από ένα σημείο και μετά νιώθει μεγάλο βάρος σαν να κουβαλάει έναν άλλο άνθρωπο στις πλάτες του .Φυσικά η δύσκολή ώρα για την μητέρα είναι η στιγμή που το παιδί μεγαλώσει και αρχίζει να διεκδικεί την ανεξαρτησία του. Τότε αντί να το θεωρήσει ως κάτι φυσικό νιώθει ότι οι θυσίες της πήγανε χαμένες.

Οι γονείς που φοβούνται «μην βαρεθεί το παιδί»

Πόσες φορές δεν έχουμε δει οικογένειες που φτάνουν στην παραλία φορτωμένες με κουβαδάκια ,ξαπλώστρες ,παιχνίδια ,βάρκες κ.α ; Μικρά παιδιά που πήγαν για ένα μπάνιο για να απολαύσουν τη μαγεία της φύσης και κατέληξαν με πλήρη εξάρτηση βατραχανθρώπου. Πολλοί γονείς έχουν τη φοβία «μην βαρεθεί το παιδί» .Ξεχνούν όμως ότι η πιο δημιουργική φάση των παιδιών είναι ακριβώς μετά από ένα προσωρινό αίσθημα βαρεμάρας αρκεί το παιδί να έχει μάθει να πειραματίζεται ,να ανακαλύπτει ,να εξερευνά .Ας θυμηθούν οι γονείς αυτοί όταν οι ίδιοι ήταν κάποτε παιδιά πόσο πράγματα δημιουργούσαν από το τίποτα. Τα πολλά πράγματα προκαλούν υπερένταση στα παιδιά και μετά από λίγο καταλήγουν απλά να πιάνουν χώρο.

Οι γονείς βλέπουν τα παιδιά τους με τα μάτια του κόσμου

Το πιο σημαντικό πράγμα που μας διαφεύγει τελείως είναι ότι ενώ εμείς πιστεύουμε ότι τα παιδιά πάνω από όλα επιδιώκουν την αγάπη μας ,αυτά πιο πολύ νοιάζονται για την αποδοχή μας ,αν μας αρέσουν δηλαδή για αυτό που είναι πραγματικά και όχι για αυτό που θα θέλαμε να είναι για να ικανοποιούν τη γνώμη του κόσμου. Ίσως η καλύτερη κουβέντα που μπορούμε να πούμε στο παιδί μας είναι το «σε αγαπώ για αυτό που είσαι» παρά εκείνο το χειριστικό «είμαι υπερήφανος /η για σένα» (Είχα γράψει παλιότερα ένα σχετικό κείμενο με τίτλο «;» Μπορείτε να το αναζητήσετε και να το διαβάσετε ).

Υ.Γ .Μετά από όλα αυτά αναρωτιέμαι μήπως ο γονέας δεν είναι αυτός που μεγαλώνει το παιδί του αλλά αυτός που μεγαλώνει μαζί με το παιδί του.

Δημήτρης Τσιριγώτης. Φυσικός