Το κείμενο αυτό δεν αποτελεί γενική κριτική για τα τελικά πορίσματα του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία. Επικεντρώνεται αποκλειστικά σε εκείνους που καλούνται να τα εφαρμόσουν, στους εκπαιδευτικούς. Το πνεύμα των πορισμάτων είναι σαφές: Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να βγάλουν το φίδι από την τρύπα με αυξημένο τον κίνδυνο να δεχτούν πρώτα οι ίδιοι το τσίμπημα αυτού του φιδιού. Μεταξύ άλλων, είναι φανερό ότι προτείνεται άμεση αύξηση εργασιακού ωραρίου και φόρτου και, τολμώ να πω, και έμμεση αύξηση διδακτικού ωραρίου (η εξήγηση δίνεται παρακάτω). Tο σκεπτικό είναι το γνωστό: «do more, with less».
Ποιοι είναι λοιπόν, σύμφωνα με τα τελικά πορίσματα, οι επιπλέον ρόλοι που θα επωμιστούν οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία και που έρχονται να προστεθούν στην ήδη πολύ επιβαρυμένη εργασιακή τους καθημερινότητα;
1) «Ο Σύμβουλος» : Όταν ο εκπαιδευτικός δεν θα είναι στην τάξη θα παρακολουθεί την πορεία των μαθητών για τους οποίους θα οριστεί ως Σύμβουλος (ως μέρος των εξωδιδακτικών του υποχρεώσεων) και θα τους συμβουλεύει σε θέματα που έχουν σχέση με τη φοίτησή τους.
2) «Ο Φροντιστής» : Όταν δεν θα είναι στην τάξη και στα πλαίσια της μελέτης των μαθητών θα τους βοηθάει στην εκπόνηση της εργασία τους για κάποιο μάθημα. Οι εργασίες αυτές θα παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην αξιολόγηση των μαθητών.
3) «Ο Επόπτης Δοκιμίου» : Όταν δεν θα είναι στην τάξη, θα βοηθάει τους μαθητές να ετοιμάσουν το εκτεταμένο δοκίμιό τους που θα πρέπει να παραδώσουν στο τέλος της χρονιάς και το οποίο θα έχει συμμετοχή στα μόρια για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
4) «Ο Συντονιστής» : Όταν δεν θα είναι στην τάξη, θα συντονίζει όλες τις εξωσχολικές δράσεις των μαθητών ,προσφέροντας και υποστήριξη όπου χρειαστεί, όπως η προσφορά εργασίας σε μία δομή της τοπικής αυτοδιοίκησης, η συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα της ειδικής αγωγής, των προσφυγικών ομάδων, η βοήθεια σε κατ’ οίκον προγράμματα για ηλικιωμένους, τραυματίες κλπ., σε προγράμματα περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος όπως είναι η αναδάσωση και καθαριότητας του σχολείου ή κοινών χώρων.
5) «Ο Σχεδιαστής» : Σε τακτά χρονικά διαστήματα θα λαμβάνει μέρος σε συνεδριάσεις ομάδων καθηγητών με θέμα τον συντονισμό της ύλης, των μεθόδων διδασκαλίας, της αξιολόγησης των μαθητών και της εκπαιδευτικής πολιτικής του σχολείου.
6) «Ο Μοριοδότης» : Ο προφορικός βαθμός που θα βάζει ο καθηγητής σε έναν μαθητή θα μετράει τουλάχιστον κατά το 1/3 της συνολικού του βαθμού που θα πάρει ο μαθητής για το εθνικό απολυτήριο. Οι εκπαιδευτικοί με αυτόν τον τρόπο νιώθουν το φορτίο της ευθύνης αφού η αξιολόγηση που θα κάνουν επηρεάζει άμεσα ένα παιδί. Σημειωτέον, το εθνικό απολυτήριο θα καθορίζει στο μεγαλύτερο ποσοστό και την εισαγωγή του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
7) «Ο Παντογνώστης» : Η ελαχιστοποίηση των γνωστικών αντικειμένων σημαίνει ενοποίηση ειδικοτήτων. Οι 150 περίπου ειδικότητες που έχουμε σήμερα θα γίνουν περίπου 40. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι κάθε καθηγητής θα καλείται να διδάξει πολλά αντικείμενα, διαφορετικά από την ειδικότητά του.
8) «Ο Εικονικός» : Ειδικά σε περιπτώσεις απομακρυσμένων Λυκείων κάποια μαθήματα θα διδάσκονται με τηλε-εκπαίδευση. Με χρήση κατάλληλου λογισμικού και εξοπλισμού οι μαθητές θα συμμετέχουν κανονικά στο μάθημα, θα βλέπουν και θα ακούν τους πάντες(καθηγητή και άλλους μαθητές), θα παίρνουν το λόγο , θα συμμετέχουν σε διαγωνίσματα και παρουσιάσεις.
9) «Ο Προσοντούχος» : Θα καθιερωθεί ένα Πλαίσιο Προσόντων Εκπαιδευτικού (ΠΠΕ) που θα περιγράφει το επιθυμητό προφίλ που πρέπει να έχει ένας εκπαιδευτικός. Το ΠΠΕ θα αφορά την αρχική εκπαίδευση, την πιστοποίηση, την ένταξη στο επάγγελμα ,τα τυπικά προσόντα και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
10) «Ο Δια Βίου Μάθησης» : Εκτός από την εισαγωγική επιμόρφωση θα υπάρχει διαρκής ενδοσχολική επιμόρφωση. Σε τακτά χρονικά διαστήματα, όταν ο καθηγητής δεν θα είναι στην τάξη, θα παρακολουθεί σεμινάρια και συναντήσεις επιμόρφωσης. Ρόλο επιμορφωτή θα έχουν ο σχολικός σύμβουλος, ο διευθυντής της σχολικής μονάδας, οι μέντορες, οι εκπαιδευτικοί με αυξημένη εμπειρία, το επιστημονικό προσωπικό των εποπτευόμενων φορέων του Υπουργείου Παιδείας και οι πανεπιστημιακοί.
11) «Ο Γυρολόγος» : Λόγω των συγχωνεύσεων των Λυκείων ώστε να δημιουργηθούν πολυπληθέστερα Λύκεια και λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι θα μιλάμε πλέον για Λύκεια με 2 τάξεις είναι προφανές ότι πάρα πολλοί καθηγητές για να συμπληρώσουν ωράριο θα πρέπει να τρέχουν από σχολείο σε σχολείο. Επίσης πλεονάσματα θα προκαλέσει και η μείωση του ωρολογίου προγράμματος στο Γυμνάσιο κατά 3 ώρες τη βδομάδα.
12) «Ο Μονομάχος»: Οι καθηγητές κάθε ειδικότηταςΘα εξωθούνται σε μονομαχία έναντι των συναδέλφων τους άλλων ειδικοτήτων ώστε το δικό τους μάθημα να συνεχίσει να διδάσκεται , να μην χαρακτηρίζεται ως δευτερεύον (απαράδεκτος αυτός ο χαρακτηρισμός που χρησιμοποιεί το υπουργείο Παιδείας), θα προσπαθούν να αποδείξουν ότι στο δικό τους μάθημα πρέπει να υπάρχουν γραπτές εξετάσεις και θα προσπαθούν να κερδίσουν όσες πιο πολλές αναθέσεις άλλων μαθημάτων μπορούν.
Αντίλογος: Μα πολλά από αυτά εφαρμόζονται σε άλλες χώρες
Το επιχείρημα ότι αυτά που προτείνουν τα πορίσματα σχετικά με τους πολλαπλούς ρόλους που καλούνται να παίξουν οι εκπαιδευτικοί, εφαρμόζονται εδώ και πολλά χρόνια στο εξωτερικό είναι εν μέρει σωστό, αλλά δεν λαμβάνει υπόψη του ότι εκεί οι εκπαιδευτικοί έχουν μόνο διδακτικά καθήκοντα σε αντίθεση με την χώρα μας που έχουν και πάρα πολλά εξωδιδακτικά καθήκοντα αφού καλούνται να αναπληρώσουν οι ίδιοι όλες τις ελλείψεις προσωπικού και δομών ( γραμματείας, διοικητικών υπαλλήλων, βοηθών κ.α ). Στις χώρες του εξωτερικού με τις οποίες αρέσκονται μερικοί να κάνουν συνεχώς συγκρίσεις υπάρχει, παραδείγματος χάρη, υποχρεωτική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών αλλά αυτή θεωρείται μέρος του διδακτικού ωραρίου τους σε αντίθεση με αυτό που έχουν ανακοινώσει οι προεδρεύοντες του εθνικού διαλόγου ότι θα γίνεται στη χώρα μας: «να επιμορφώνονται οι εκπαιδευτικοί στα κενά τους». Αλήθεια ποια κενά τους; Αυτά είναι ήδη γεμάτα .Κάποια στιγμή, αυτή η προβοκατόρικη αντίληψη ότι οι εκπαιδευτικοί στην Ελλάδα εργάζονται μόνο όσες ώρες κάνουν μάθημα, πρέπει να σταματήσει.
Μην νομίζετε ότι τελειώσαμε
Ακολουθούν μερικά ακόμα (άλλη μια ντουζίνα ) από τα βασικά καθήκοντα που είναι υποχρεωμένος να εκπληρώνει ένας εκπαιδευτικός στη χώρα μας:
13)υπεύθυνοι τμημάτων που πρέπει, εκτός των άλλων, να καταγράφουν τις απουσίες πλέον σε ηλεκτρονική βάση καθημερινά ώστε να μπορεί ο γονέας να ενημερώνεται με ηλεκτρονικό τρόπο, 14) διοργάνωση εορτασμού εθνικών επετείων 15) να συντάσσουν κείμενο περιγραφικής αξιολόγησης για κάθε μαθητή( που σημειωτέον δεν καταργεί την βαθμολογική αξιολόγηση αλλά έρχεται να προστεθεί σε αυτήν) 16) να σκιαγραφούν το προφίλ του κάθε μαθητή ( οι πιο πολλοί καθηγητές κάνουμε μάθημα σε εκατοντάδες μαθητές ) 17) εφημερίες 18) Παιδαγωγικές συνεδριάσεις του συλλόγου καθηγητών 19) Ενημέρωση γονέων και πλέον οργάνωση συζητήσεων με τους γονείς 20) Οργάνωση εκπαιδευτικών επισκέψεων –εκδρομών 21) Οργάνωση δράσεων τύπου κοινωνικού σχολείου όπως για τη μέρα υπέρ της διαφορετικότητας ή κατά του bulling 22) οι ειδικότητες που έχουν υπεύθυνο εργαστηρίου που από εδώ καις το εξής δεν θα έχει την τρίωρη μείωση ωραρίου 23) Τις διάφορες άλλες γραφειοκρατικές εργασίες τις οποίες μοιράζονται οι καθηγητές λόγω της μη ύπαρξης γραμματείας στα σχολεία όπως : πρωτόκολλο, μητρώο μαθητών, μισθολογικά, στατιστικά, πρακτικό κ.α. 24) διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα που παίρνουν οι καθηγητές εκτός ωραρίου εργασίας όπως έκδοση σχολικής εφημερίδας, οργάνωση θεατρικών παραστάσεων κ.α.
Προσθέτουν πάρα πολλά, αφαιρούν σχεδόν τίποτα
Και φυσικά ο αντίλογος θα ισχυριστεί : «μα από εδώ και πέρα οι καθηγητές δεν θα βάζετε διαγωνίσματα και δεν θα έχετε να κάνετε τόσες πολλές εξετάσεις». Χωρίς να κρίνω την ουσία αυτού του μέτρου, θεωρώ αστείο να πιστεύει κάποιος ότι αυτή η μία και μοναδική εργασιακή ελάφρυνση μπορεί να αντισταθμίσει την εργασιακή επιβάρυνση που θα υποστούν οι εκπαιδευτικοί αν εφαρμοστούν τα παραπάνω πορίσματα. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι κάποια από τα νέα μέτρα είναι σωστά, είναι υπερβολικά πολλά για να ανταποκριθεί στοιχειωδώς ένας εκπαιδευτικός και να διατηρήσει την απαραίτητη ηρεμία και διάθεση που ο ρόλος του απαιτεί.
Αύξηση εργασιακού ωραρίου και φόρτου και έμμεση αύξηση διδακτικού ωραρίου
Και αν αναρωτιέστε που θα βρει ο εκπαιδευτικός τόσες πολλές επιπλέον ώρες για όλα αυτά, μην ανησυχείτε το έχουν προβλέψει και αυτό. Θυμίζουμε τις δηλώσεις των υπευθύνων του Εθνικού Διαλόγου τον περασμένο Μάρτιο: «να μην συμπίπτουν ο χρόνος διδασκαλίας και ο εργασιακός χρόνος των εκπαιδευτικών». Έχει προετοιμαστεί λοιπόν το έδαφος ώστε να γίνει η υποχρεωτική η παρουσία των εκπαιδευτικών στο σχολείο 30 ώρες τη βδομάδα, ασχέτως των ωρών που διδάσκουν.
Και φυσικά για να διασφαλιστεί η πειθήνια εφαρμογή όλων αυτών των μέτρων από τους εκπαιδευτικούς το πόρισμα του διαλόγου επαναφέρει τη «Δαμόκλειο σπάθη» της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού και της αξιολόγησης της σχολικής μονάδος. Μάλιστα είναι φανερός ο απειλητικός χαρακτήρας των γραφόμενων : «ενώ πολύ εύκολα τους θέτεις προ των ευθυνών τους διότι θα βλέπουμε αμέσως ποιος εκπαιδευτικός έχει υπερβολικές αποκλίσεις στην αξιολόγηση του από τον γραπτό βαθμό και αυτό θα αποτελέσει ένα από τα κριτήρια αξιολόγησης του ίδιου». Επίσης είναι φανερό ότι η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών θα γίνεται και βάσει των επιδόσεων των μαθητών. Τέλος είναι φανερό ότι οι εκπαιδευτικοί καθίστανται οι αποκλειστικοί υπεύθυνοι οποιασδήποτε αποτυχίας της νέας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.
Δυστυχώς κάποιοι ξέχασαν ότι για αυτά που τώρα θέλουν να εφαρμόσουν πριν από δυο-τρία χρόνια παρότρυναν την εκπαιδευτική κοινότητα να βγει στους δρόμους για να τα ακυρώσει. Αυτοί που προεκλογικά υπόσχονταν μείωση ωραρίου διδασκαλίας κατά 2 ώρες(ουσιαστικά επαναφορά στο ωράριο του 2013) έρχονται τώρα και κάνουν άμεση αύξηση ωραρίου απασχόλησης κατά πολλές ώρες με το αιτιολογικό : «μα δεν θα κάνετε μάθημα αυτές τις επιπλέον ώρες αλλά διάφορες άλλες δημιουργικές εργασίες». Ας μην κρυβόμαστε όμως, ουσιαστικά πρόκειται και για έμμεση αύξηση διδακτικού ωραρίου αφού ένας καθηγητής που στα κενά του πλέον θα συμβουλεύει ή θα λύνει απορίες στους μαθητές του (μελέτη), ή θα ελέγχει τους μαθητές του σχετικά με την συγγραφή του δοκιμίου τους, ή θα συντονίζει δράσεις των μαθητών του, ουσιαστικά θα προσφέρει επιπλέον διδακτική εργασία, έτσι δεν είναι; Ποια είναι η διαφορά δηλαδή, ότι δεν θα βρίσκεται σε τάξη;
Εκτός όλων αυτών οφείλουμε να λάβουμε υπόψη την πολλαπλή αύξηση των ευθυνών και του εργασιακού στρες που θα νιώθουν οι εκπαιδευτικοί. Και το γεγονός ότι η ψυχική κατάσταση του εκπαιδευτικού επηρεάζει άμεσα ολόκληρη την εκπαιδευτική διαδικασία. Και όσο για εκείνους που θέλουν να πείσουν ότι το μόνο που επιθυμούν είναι να εμπλουτίσουν το παιδαγωγικό ρόλο των εκπαιδευτικών ας γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται να πείσουν αν ταυτόχρονα δεν απαλλάξουν τους εκπαιδευτικούς από ένα μεγάλο μέρος των μη εκπαιδευτικών τους καθηκόντων.
Ας αναρωτηθούν οι υπεύθυνοι, αν πραγματικά νοιάζονται το σχολείο, σε τι κατάσταση έχουν σκοπό να στέλνουν τους εκπαιδευτικούς στους μαθητές τους στις τάξεις: ξέπνοους, και εξουθενωμένους. Διαλυμένους σε χίλια κομμάτια……
ΥΓ. Έχω την εντύπωση ότι το αίτημα της εκπαιδευτικής κοινότητας να είναι ο εκπαιδευτικός πρωταγωνιστής της εκπαίδευσης παρερμηνεύθηκε τελείως: Δεν εννοούσαμε να παίζει μόνος του όλους τους ρόλους.
Δημήτρης Τσιριγώτης. Φυσικός
Ακολουθείστε το iPaidia στο Google News