Σύγκριση καθαρών μισθών εκπαιδευτικών 2019 με 2025

Η συζήτηση γύρω από τις αποδοχές των εκπαιδευτικών αναζωπυρώνεται κάθε φορά που ανακοινώνονται νέες οικονομικές ρυθμίσεις ή εξαγγελίες για αυξήσεις.

Πόση αλήθεια, όμως, κρύβεται πίσω από τις δηλώσεις περί βελτίωσης των εισοδημάτων των εκπαιδευτικών τα τελευταία χρόνια; Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να δώσει μια τεκμηριωμένη απάντηση, συγκρίνοντας τους καθαρούς μισθούς των εκπαιδευτικών από το 2019 έως και τις αρχές του 2025, με βάση πραγματικά στοιχεία και δείκτες που αποτυπώνουν όχι μόνο τις ονομαστικές αποδοχές, αλλά και την αγοραστική τους δύναμη.

Με τη βοήθεια επίσημων πηγών, νομοθετικών αναφορών και του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, η ανάλυση καταγράφει τόσο τις όποιες αυξήσεις σε καθαρό επίπεδο όσο και τις απώλειες που προκαλεί ο πληθωρισμός, καταλήγοντας σε ένα συγκεκριμένο αριθμητικό συμπέρασμα: πόσα ευρώ λιγότερα μπορεί να αγοράσει σήμερα ο εκπαιδευτικός, σε σχέση με έξι χρόνια πριν. Μέσα από αυτή τη σύγκριση, αποτυπώνεται με σαφήνεια το πραγματικό οικονομικό αποτύπωμα της τελευταίας εξαετίας στην καθημερινότητα των λειτουργών της δημόσιας εκπαίδευσης.

Δείτε επίσης Πώς να δικαιολογήσετε τις απουσίες στο σχολείο – Η Υπεύθυνη Δήλωση

Η μελέτη του Πάνου Ντούλα, Καθηγητή Αγγλικών – Κοινωνικών Επιστημών, 1^ο Γυμνάσιο Αχαρνών:

ΓΕΝΙΚΑ

Το τελευταίο χρονικό διάστημα αλλά και παλιότερα, υπήρξαν δηλώσεις από διάφορους παράγοντες της κυβέρνησης για τις αυξήσεις που έχουν δοθεί σε εκπαιδευτικούς. Η μελέτη αυτή σκοπεύει να διερευνήσει πόσα λεφτά έχουν ακριβώς κερδίσει ή χάσει οι εκπαιδευτικοί την τελευταία εξαετία και συγκεκριμένα στη διάρκεια της διακυβέρνησης ΝΔ-Μητσοτάκη. Θα χρησιμοποιήσει για αυτόν τον σκοπό εργαλεία όπως η έρευνα αρχείου για τυχόν αυξήσεις και στατιστικά εργαλεία όπως ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή ώστε να φανεί το πραγματικό μέγεθος κερδών ή απωλειών σε καθαρή αγοραστική δύναμη. Εξ όσων γνωρίζει ο συγγραφέας, δεν υπάρχει άλλη αντίστοιχη τέτοια μελέτη για μισθούς εκπαιδευτικών παρά μόνο κάποιες γενικές μελέτες από φορείς όπως ο ΟΟΣΑ (OECD, 2024, p. 24) ή εγχώριους φορείς όπως το ΙΝΕ – ΓΣΕΕ (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, 2024) που επισημαίνουν ότι σε πραγματικούς όρους αγοραστικής δύναμης οι μισθοί έχουν μειωθεί. Όλοι οι Πίνακες θα φτιαχτούν με τη βοήθεια του MS Excel.

Ευχαριστώ όλες κι όλους συνέβαλαν στην έρευνα αυτή και ιδίως τους συναδέλφους και συναδέλφισσές μου στα σχολεία που υπηρέτησα και υπηρετώ, στους οποίους και στις οποίες αφιερώνεται αυτή η εργασία.

Η δομή της εργασίας έχει ως εξής:

Μετά από αυτήν εδώ τη γενική εισαγωγή, θα γίνει αποτύπωση των άμεσων και έμμεσων αυξήσεων που έχουν πάρει οι εκπαιδευτικοί μέσω ονομαστικής αύξησης βασικού μισθού και μείωση εργατικών εισφορών ή φόρων, αντίστοιχα.

Στη συνέχεια, θα ακολουθήσει ανάλυση των άμεσων και έμμεσων απωλειών στις απολαβές των εκπαιδευτικών μέσω ονομαστικής μείωσης μισθού και πληθωρισμού αντίστοιχα.

Τέλος, θα γίνει το αλγεβρικό άθροισμα και θα παρουσιαστεί το τελικό εύρημα.

Μετά το κύριο μέρος της μελέτης, ακολουθούν οι Πηγές.

ΑΥΞΗΣΕΙΣ

Η μοναδική άμεση αύξηση που έχει δοθεί επί διακυβέρνησης Μητσοτάκη ήταν με τον νόμο 5045 του 2023 μετεκλογικά (ΦΕΚ 136Α, ν.5045/2023, Ενίσχυση του εισοδήματος των μισθωτών, των νέων, της οικογένειας και της εργασίας Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις και άλλες επείγουσες διατάξεις, 2023). Αυτή αντιστοιχούσε σε ένα οριζόντιο ποσό 70 ευρω μικτών για όλους τους εκπαιδευτικούς, κάτι που έβγαινε σε περίπου 42 ευρώ καθαρά με βάση υπολογισμούς του γράφοντος. Στον ίδιο νόμο είχαν δοθεί και αυξήσεις άμεσες σε συγκεκριμένα επιδόματα (τέκνων, θέσης ευθύνης), που για λόγους οικονομίας της μελέτης δεν θα υπολογιστούν εδώ.

Επιπρόσθετα, δόθηκαν και έμμεσες αυξήσεις στα καθαρά με διάφορους τρόπους:

Με τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για επικουρική σύνταξη κατά 0,5% δηλ από το 3,5% στο 3,25% το 2019 και στο 3% το 2022. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτό ήταν εφαρμογή του Νόμου 4367 ή «Νόμου Κατρούγκαλου», όπως έμεινε ευρέως γνωστός, ο οποίος στο Άρθρο 97 προέβλεπε αυτές τις μειώσεις στις εισφορές (ΦΕΚ 85Α, ν.4387/2016, Ενιαίο Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλειας − Μεταρρύθμιση ασφαλιστικού − συνταξιοδοτικού συστήματος − Ρυθμίσεις φορολογίας εισοδήματος και τυχερών παιγνίων και άλλες διατάξεις, 2016).
Με την κατάργηση της έκτακτης μνημονιακής εισφοράς 1% υπέρ του ΤΠΔΥ (του Ταμείου για το ΕΦΑΠΑΞ) με τον Νόμο 4997 του 2022 (ΦΕΚ 219Α, ν.4997/2022, Εξορθολογισμός ασφαλιστικής και συνταξιοδοτικής νομοθεσίας, ενίσχυση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και άλλες διατάξεις, 2022).
Με την πρόσφατη μείωση των εισφορών για υγειονομική περίθαλψη κατά 0,5% με το άρθρο 12 του Νόμο 5162 του 2024 (ΦΕΚ 198Α, ν.5162/2024, Μέτρα για την ενίσχυση του εισοδήματος, φορολογικά κίνητρα για την καινοτομία και τους μετασχηματισμούς επιχειρήσεων και άλλες διατάξεις, 2024).
Με διάφορες φορολογικές ρυθμίσεις όπως με τον προαναφερθέντα Νόμο 5045/2023 (ΦΕΚ 136Α, ν.5045/2023, Ενίσχυση του εισοδήματος των μισθωτών, των νέων, της οικογένειας και της εργασίας Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις και άλλες επείγουσες διατάξεις, 2023).

ΜΕΙΩΣΕΙΣ

Δεν υπήρξαν άμεσες μειώσεις μισθών όπως στην περίοδο των Μνημονίων: άλλωστε, οι καθαροί μισθοί είχαν ήδη δεχθεί πολύ μεγάλες μειώσεις από 16% μέχρι και 38% στις αρχές της περασμένης δεκαετίας.

Κάτι όμως που διαφοροποίησε σοβαρά την κατάσταση σε επίπεδο πραγματικής αγοραστικής δύναμης ήταν ότι υπήρξε έμμεση μείωση των πραγματικών εισοδημάτων λόγω πληθωρισμού τα τελευταία χρόνια. Δεν μειώθηκε δηλ ονομαστικά ο μικτός ή ο καθαρός μισθός, ωστόσο το ίδιο ποσό χρημάτων δεν αγοράζει τον ίδιο αριθμό ή ποσότητα αγαθών.

Ο τρόπος για να μετρηθεί πόσο ακριβώς είναι αυτό το ποσό που έχει χαθεί για τον εργαζόμενο είναι μέσω ενός δείκτη που ονομάζεται Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή. Αυτός υπολογίζεται επίσημα από την ΕΛΣΤΑΤ με βάση τις οδηγίες της Eurostat (Στατιστικές – ELSTAT, 2025). Ο δείκτης αυτός μετράει τις τιμές των προϊόντων θέτοντας μια σταθερή βάση (πχ τις τιμές που ίσχυαν στην αγορά σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή) και στη συνέχεια υπολογίζει πόσα λεφτά θα χρειάζονταν για να αγοραστούν τα ίδια προϊόντα κι υπηρεσίες οποτεδήποτε άλλοτε. Πχ υπολογίζει ότι το 2015 έχω 100 ευρώ και μπορώ να αγοράσω Χ προϊόντα. Στη συνέχεια, πηγαίνει σε μια άλλη χρονική στιγμή πχ την επόμενη χρονιά 2016 και υπολογίζει πόσα λεφτά θα χρειαζόταν για να αγοράσω πάλι τα ίδια Χ προϊόντα. Εάν πχ χρειαζόταν κανείς διπλάσια λεφτά (δηλ 200 ευρώ), τότε ο Εναρμονισμένος Δείκτης είναι 2. Εφαρμόζοντας αυτήν τη μέθοδο, μπορεί κανείς με μια απλή μέθοδο των τριών να διαπιστώσει πόσα λεφτά του 2019 αντιστοιχούν σε λεφτά του 2025 και το αντίστροφο. Σε απλά ελληνικά: αν είχε κανείς 1.000 ευρώ το 2019 κι αγόραζε Χ προϊόντα, πόσα λεφτά χρειάζεται φέτος το 2025 για να αγοράσει τα ίδια πράγματα; 1.000; 900; 1.100; 1.200; Αν πχ χρειάζεται ακριβώς τα ίδια λεφτά δηλ 1.000, τότε ο εναρμονισμένος δείκτης θα είναι 1. Αν χρειάζεται 1.100 φέτος, τότε θα είναι 1,1 κ.ο.κ.

Πόσος είναι λοιπόν ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή ακριβώς; Αυτό φαίνεται στον παρακάτω Πίνακα όπου έχει ληφθεί από την ΕΛΣΤΑΤ ως έτος βάσης το 2015, δηλ πόσα ευρώ θα χρειαζόσουν κάθε μήνα για να αγοράσεις όσα αγόραζες το 2015 με 100 ευρώ:

Τι μας δείχνει ο παραπάνω Πίνακας; Ότι αν το 2015 χρειαζόμουν 100 ευρώ για να αγοράσω κάποια αγαθά, τότε τον Ιούλη του 2019 (όταν ανέλαβε η κυβέρνηση της ΝΔ) χρειαζόμουν 102,32 ευρώ για να αγοράσω τα ίδια αγαθά ενώ τον Φλεβάρη του 2025 (τα πιο πρόσφατα φετινά στοιχεία δηλαδή), χρειάζομαι 119,56 ευρώ για να αγοράσω τα ίδια αγαθά.

Με βάση αυτόν τον Πίνακα, αναρωτιέται κανείς πώς μπορεί να εξισώσει άμεσα και μαθηματικά τα ευρώ του Ιούλη 2019 με αυτά του Φλεβάρη 2025 ώστε να μπορεί να συγκρίνει όμοια πράγματα, χωρίς να χρειάζεται το έτος βάσης το 2015; Θα χρειαστεί κάποιον πολλαπλασιαστή, ο οποίος θα προκύψει από την εξής απλή εξίσωση:

ΕνΔΤΚ2025 = ΕνΔΤΚ2019 * ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΣ

Οπότε, από αυτό προκύπτει:

== > ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΣ = ΕνΔΤΚ2025 / ΕνΔΤΚ2019

Αν αντικαταστήσει κανείς στην εξίσωση αυτήν τις μεταβλητές με τις τιμές που έχουμε βάση του Πίνακα, βγαίνει:

== > ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΣ = 119,56/102,32

== > ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΣ = 1,1685

Αυτός ο πολλαπλασιαστής θα είναι ο συντελεστής με τον οποίον θα πολλαπλασιάσουμε τις καθαρές απολαβές του 2019 ώστε στη συνέχεια να δούμε με μια απλή πρόσθεση ή αφαίρεση πόσα χρήματα έχουν κερδηθεί ή χαθεί μέσα σε αυτά τα σχεδόν 6 χρόνια.

Αναλυτικά η συνέχεια του άρθρο με τους αναλυτικούς πίνακες ΕΔΩ