Το παρόν ενημερωτικό υλικό έχει ως στόχο να παρέχει στους εκπαιδευτικούς και το προσωπικό της σχολικής μονάδας τις αναγκαίες πληροφορίες για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού και κατάλληλες κατευθύνσεις για την ανάπτυξη και εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου.

Ως ορίζεται η κατάσταση κατά την οποία εκτελείται στοχευμένη, απρόκλητη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού ή/και ψυχικού πόνου σε μαθητές/-τριες από μαθητές/- τριες, στο πλαίσιο μιας διαπροσωπικής σχέσης που χαρακτηρίζεται από δυσαναλογία εξουσίας, εντός ή/και εκτός σχολείου. Προσδιορίζεται από τα παρακάτω τρία βασικά
χαρακτηριστικά:

  • Ανισορροπία εξουσίας – δύναμης
  • Στοχευμένη επιθετική ενέργεια με σκοπό να βλάψει το θύμα/τα θύματα
  • Επαναλαμβανόμενη (ή με πιθανότητα να επαναληφθεί)

Εμπλεκόμενοι

• Μαθητής/-τρια ή ομάδα μαθητών/-τριων που ασκούν εκφοβισμό
• Μαθητής /-τρια που δέχεται εκφοβισμό
• Θεατές – αυτόπτες μάρτυρες στο γεγονός
• Εκπαιδευτικοί, προσωπικό σχολικής μονάδας
• Γονείς/κηδεμόνες

Συνηθέστεροι χώροι διάπραξης περιστατικών σχολικής βίας και εκφοβισμού

  • Σχολική τάξη Α
  • Aυλή σχολείου
  • Γήπεδο
  • Τουαλέτες
  • Δρόμος προς και από το σχολείο

Μορφές σχολικού εκφοβισμού

Διαφορετικές μορφές εκφοβιστικών συμπεριφορών συνήθως συνυπάρχουν και μπορεί
να είναι άμεσες (πχ. λεκτική ή φυσική βία) ή/και έμμεσες (πχ. κοινωνική απομόνωση,
φήμες).

  • Ανισορροπία εξουσίας – δύναμης
  • Στοχευμένη επιθετική ενέργεια με σκοπό να βλάψει το θύμα/τα θύματα
  • Επαναλαμβανόμενη (ή με πιθανότητα να επαναληφθεί)

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα ατομικά χαρακτηριστικά που προκαθορίζουν ποιος θα είναι θύμα εκφοβισμού. Όμως, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που φαίνεται πως αυξάνουν την πιθανότητα κάποια παιδιά και έφηβοι να δέχονται εκφοβισμό.

Σε γενικές γραμμές, οι μαθητές που θεωρούνται «διαφορετικοί» από τους συνομηλίκους
τους ή γίνονται αντιληπτοί ως «αδύναμοι» διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να
στοχοποιηθούν και να εκφοβιστούν:

  • o Μαθητές/-τριες με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή/και αναπηρία (νοητική,
    σωματική, ψυχική, συμπεριλαμβάνοντας παιδιά με κατάθλιψη, άγχος, χαμηλή
    αυτοεκτίμηση).
  • o Εκείνοι/-νες που θεωρούνται διαφορετικοί με βάση εξωτερικά χαρακτηριστικά
    (βάρος, εμφάνιση, ύψος κ.α.), την κοινωνική κατάσταση ή/και λόγω θρησκείας,
    εθνικότητας, σεξουαλικού προσανατολισμού κλπ.,
  • o Μαθητές/- τριες που γίνονται αντιληπτοί ως αδύναμοι ή ανίκανοι να αμυνθούν.

Αντίστοιχα, το παιδί που εκφοβίζει μπορεί, επίσης, να αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες και να είναι αναγκαία η παροχή υποστήριξης. Ενδεικτικά αναφέρονται:

παρορμητικότητα, δυσκολία στην άσκηση αυτοελέγχου, χαμηλή ενσυναίσθηση, φτωχές κοινωνικές δεξιότητες ή μη κατάλληλη χρήση τους.