Η αξιολόγηση των μαθητών στα ελληνικά έχει απασχολήσει για χρόνια την εκπαιδευτική κοινότητα. Σήμερα, το γυμνασίου και λυκείου αποτελεί έναν θεσμό που περισσότερο επιβεβαιώνει τη φοίτηση παρά την πραγματική ακαδημαϊκή πρόοδο των μαθητών. Σύμφωνα με άρθρο του κ. Λακασά στην Καθημερινή, αναμένεται να μπει φρένο στα «εύκολα» απολυτήρια.

Το φαινόμενο αυτό γεννά εύλογες ανησυχίες σχετικά με το επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων των αποφοίτων, ειδικά σε μια εποχή όπου η εκπαίδευση διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία των νέων για την αγορά εργασίας και την ανώτατη εκπαίδευση.

Η έλλειψη αυστηρότερων κριτηρίων αξιολόγησης και προαγωγής, σε συνδυασμό με την πίεση που ασκούν γονείς και μαθητές στους εκπαιδευτικούς, έχει δημιουργήσει μια εκπαιδευτική πραγματικότητα στην οποία ακόμη και μαθητές με χαμηλές επιδόσεις περνούν τις τάξεις χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Σε πολλές περιπτώσεις, δευτερεύοντα μαθήματα με υψηλούς βαθμούς «ανεβάζουν» τον γενικό μέσο όρο, ενώ τα βασικά μαθήματα, όπως η Γλώσσα, τα Μαθηματικά και οι Φυσικές Επιστήμες, δεν αξιολογούνται με την αυστηρότητα που θα επέβαλε η σημασία τους για τη μελλοντική πορεία των μαθητών.

Το φαινόμενο αυτό δεν είναι νέο, αλλά έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του , μεγάλος αριθμός μαθητών προάγεται με μέτριες ή χαμηλές βαθμολογίες, γεγονός που καταδεικνύει πως το ισχύον σύστημα επιτρέπει σε μαθητές με ελλιπή γνώση των βασικών μαθημάτων να συνεχίζουν απρόσκοπτα την πορεία τους στην εκπαίδευση. Παράλληλα, το υψηλό ποσοστό αριστούχων εγείρει ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία των βαθμολογιών και τη σύγκρισή τους με διεθνή πρότυπα.

Δείτε επίσης

Η κυβέρνηση, αντιλαμβανόμενη τη σοβαρότητα της κατάστασης, φαίνεται να εξετάζει προτάσεις για την αναβάθμιση του συστήματος αξιολόγησης. Στο πλαίσιο αυτό, συζητείται , σύμφωνα με την Καθημερινή, η θεσμοθέτηση ενός «», που θα θέτει υψηλότερα κριτήρια απόκτησης του τίτλου σπουδών. Ωστόσο, οι αλλαγές αυτές δεν είναι εύκολες, καθώς ένα αυστηρότερο εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να επιφέρει κοινωνικές αντιδράσεις, αλλά και πολιτικό κόστος.

Το ερώτημα που προκύπτει, λοιπόν, είναι το εξής: μπορεί το ελληνικό σχολείο να βρει τη χρυσή τομή μεταξύ μιας δίκαιης και απαιτητικής αξιολόγησης και της διατήρησης της ισορροπίας στο εκπαιδευτικό σύστημα; Ή θα συνεχίσει να λειτουργεί με τρόπο που υποβαθμίζει την αξία του απολυτηρίου, επιτρέποντας στους μαθητές να περνούν τις τάξεις χωρίς πραγματική ακαδημαϊκή πρόοδο;

Σχολεία: Έρχεται τέλος στα εύκολα απολυτήρια; Τα σχέδια του Υπουργείου Παιδείας

Στο γυμνάσιο, το ποσοστό των μαθητών που προάγονται με γενικό μέσο όρο έως 13 κυμαίνεται μεταξύ 10% και 15%, ενώ στο λύκειο αυξάνεται έως και 20%. Ωστόσο, αυτοί οι βαθμοί συχνά δεν αντανακλούν την πραγματική ακαδημαϊκή επίδοση, καθώς οι εκπαιδευτικοί εμφανίζονται ιδιαίτερα επιεικείς ακόμη και στα κύρια μαθήματα.

Η έλλειψη αυστηρών εξεταστικών κριτηρίων και η πίεση που ασκούν γονείς και μαθητές στους εκπαιδευτικούς αποτελούν βασικές αιτίες αυτής της χαλαρής αξιολόγησης. Όπως επισημαίνει ο Σωτήρης Γκλαβάς, πρώην πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), η κατάσταση χαρακτηρίζεται από μια κουλτούρα ήσσονος προσπάθειας που υπονομεύει την ουσιαστική μάθηση.

Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Παιδείας έχει ζητήσει εισηγήσεις από θεσμικούς φορείς, όπως η ΑΔΙΠΠΔΕ, για τη βελτίωση του συστήματος και την καθιέρωση ενός εθνικού απολυτηρίου με αυστηρότερα κριτήρια.

Σήμερα, για την προαγωγή στο γυμνάσιο απαιτείται βαθμός ετήσιας επίδοσης τουλάχιστον 10 σε κάθε μάθημα ή γενικός μέσος όρος τουλάχιστον 13. Στο λύκειο, οι μαθητές προάγονται με γενικό μέσο όρο 10, ανεξάρτητα από την απόδοσή τους σε μεμονωμένα βασικά μαθήματα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας, το 15% των μαθητών της Α’ Γυμνασίου προάγεται με μέσο όρο 10-13, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά για τη Β’ και τη Γ’ Γυμνασίου ανέρχονται σε 11% και 9,5%. Στο λύκειο, το ποσοστό αυτό φτάνει το 20%, καθώς οι εκπαιδευτικοί επιδεικνύουν ακόμη μεγαλύτερη επιείκεια λόγω της έμφασης που δίνεται στην προετοιμασία για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις.

Η αξιολόγηση, ωστόσο, παρουσιάζει στρεβλώσεις, αφού τα δευτερεύοντα μαθήματα αυξάνουν σημαντικά τον μέσο όρο. Όπως εξηγεί ο μαθηματικός Στράτος Στρατηγάκης, στον τελικό βαθμό συνυπολογίζονται μαθήματα όπως η Γυμναστική και τα Θρησκευτικά, στα οποία οι μαθητές συνήθως αριστεύουν. Παράλληλα, η ομαδοποίηση μαθημάτων, όπως η Άλγεβρα και η Γεωμετρία ή η Φυσική, η Χημεία και η Βιολογία, σημαίνει ότι τρία βασικά γνωστικά αντικείμενα αποτιμώνται ως ένα, επιτρέποντας σε μαθητές με χαμηλή απόδοση στα κρίσιμα μαθήματα να προάγονται εύκολα.

Επιπλέον, η υποκειμενικότητα στη βαθμολόγηση αποτελεί ακόμη έναν παράγοντα που ευνοεί την προαγωγή.

Σχολεία: Έρχεται τέλος στα «εύκολα» απολυτήρια; Τα σχέδια του Υπουργείου Παιδείας

Όπως επισημαίνουν έμπειροι εκπαιδευτικοί, οι καθηγητές συχνά ανεβάζουν οριακούς βαθμούς για να μη δημιουργήσουν προβλήματα στους μαθητές και τις οικογένειές τους. Οι πιέσεις των γονέων, αλλά και η επιθυμία των καθηγητών να αποφύγουν εντάσεις, ενισχύουν την τάση της επιείκειας.

Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία μιας εκπαιδευτικής κουλτούρας όπου η βαθμολογία δεν αντικατοπτρίζει πάντα την πραγματική γνώση των μαθητών. Είναι ενδεικτικό ότι το 2023-2024, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας, ένας στους τέσσερις μαθητές (179.225 σε σύνολο 680.000) αναδείχθηκε αριστούχος.

Ωστόσο, η θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων αξιολόγησης θα είχε συνέπειες. Στο παρελθόν, όπως το 2014, όταν εφαρμόστηκαν αυστηρότερα μέτρα, το 24% των μαθητών λυκείου έμεινε μετεξεταστέο, γεγονός που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Ένα πιο απαιτητικό σύστημα θα μπορούσε να έχει πολιτικό κόστος, καθώς η αύξηση των απορρίψεων μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνικές πιέσεις.

Μεταξύ των προτάσεων που έχουν τεθεί προς εξέταση είναι η καθιέρωση ελάχιστου βαθμού 10 στα βασικά μαθήματα, τόσο στο γυμνάσιο όσο και στο λύκειο, ως προϋπόθεση προαγωγής. Επιπλέον, η θεσμοθέτηση του εθνικού απολυτηρίου παραμένει στο τραπέζι των συζητήσεων, αν και η εφαρμογή του καθυστερεί εδώ και χρόνια.

Δείτε επίσης