Οι μαθητές και οι μαθήτριες συγκέντρωσαν πηγές και πληροφορίες σχετικές με την ελληνική επανάσταση ανάλογα με τα σημεία και τους δρόμους που εντόπισαν στον χάρτη της πόλης και ολόκληρα τα Χανιά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ήρθαν σε επαφή με τη δράση τους.

«Αόρατοι Ήρωες» ονόμασαν την ταινία μικρού μήκους που δημιούργησαν για την ελληνική επανάσταση οι μαθητές του 11ου δημοτικού σχολείου Χανίων. Όχι γιατί επικεντρώθηκαν σε άγνωστους ήρωες του 1821 αλλά γιατί χρειάστηκε να τους ξανασυστήσουν στην πόλη! «Τα παιδιά επέλεξαν το θέμα. Ξεκινήσαμε από τη “Χάρτα του Ρήγα ” και με αυτή την αφορμή σκεφτήκαμε να στηρίξουμε την τοπική ιστορία μας» λέει στο Αθηναϊκό -Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η διευθύντρια του δημοτικού Μαρία Κληματσάκη.

Τα παιδιά της 4ης τάξης χαρτογράφησαν τα Χανιά με κριτήριο τα ονόματα δρόμων και σημείων της πόλης προς τιμήν σημαντικών φυσιογνωμιών του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Όμως, στην πορεία διαπίστωσαν ότι «για αρκετούς από τους δρόμους και τα σημεία, ενώ υπάρχει το όνομα στην ταμπέλα, στην συνέχεια έχουν μετονομαστεί ή έχει χαθεί το κανονικό τους όνομα. Παραδείγματος χάρη, η Πλατεία 1821 των Χανίων είναι γνωστή ως πλατεία Σπλάντζια» εξηγεί η κ. Κληματσάκη. «Θέλαμε να δείξουμε την ιστορία στα παιδιά αλλά πολλοί συντοπίτες μας, επίσης, δεν ήξεραν τα ονόματα. Κάναμε γκάλοπ εκεί όπου έγιναν τα γυρίσματα και οι άνθρωποι μας έλεγαν πρώτη φορά το ακούμε» σημειώνει χαρακτηριστικά η εκπαιδευτικός.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες συγκέντρωσαν πηγές και πληροφορίες σχετικές με την ελληνική επανάσταση ανάλογα με τα σημεία και τους δρόμους που εντόπισαν στον χάρτη της πόλης και ολόκληρα τα Χανιά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ήρθαν σε επαφή με τη δράση τους. «Πήγαν στη δημοτική βιβλιοθήκη και με τη βοήθεια των εργαζόμενων εκεί βρήκαν στοιχεία. Να τονίσω ότι όλο αυτό έγινε σε περίοδο που τα σχολεία ήταν κλειστά και, βέβαια, είχαμε την αμέριστη συμπαράσταση των γονέων, οι οποίοι έφερναν τα παιδιά ανά ομάδες, τηρώντας όλα τα μέτρα, στους χώρους όπου γίνονταν τα γυρίσματα» λέει η κ. Κληματσάκη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Εκτός από τα παιδιά της 4ης τάξης, η ταινία προσέλκυσε το ενδιαφέρον όλων των μαθητών, αφού «τα παιδιά ήταν ενθουσιασμένα με τη δράση όταν ολοκληρώθηκε. Έδειξαν την ταινία στους συμμαθητές και τις συμμαθήτριες τους, γιατί έχουμε ένα μεγάλο σχολείο με 13 τμήματα και 255 παιδιά. Τα ίδια μεταλαμπάδευσαν όσα έμαθαν και στο υπόλοιπο σχολείο αλλά και στους γονείς που έμειναν κατενθουσιασμένοι».

Η δράση τέθηκε υπό την αιγίδα του δήμου των Χανίων, της Περιφέρειας Κρήτης αλλά και της Επιτροπής Ελλάδα 2021 και η ταινία είναι διαθέσιμη για το κοινό στην ιστοσελίδα του 11ου δημοτικού σχολείου Χανίων , ενώ, όπως τονίζει η κ. Κληματσάκη «όλα αυτά δε θα γινόντουσαν χωρίς την θεατρολόγο μας, την Σοφία Κάσσαρη και την δασκάλα Μαρία Γοναλάκη που φέτος φεύγει με σύνταξη μετά από σχεδόν 40 χρόνια υπηρεσίας και ήθελε να δώσει κάτι ξεχωριστό στα παιδιά της».

Από την Κρήτη στη Χαλκίδα, στο 5ο Γυμνάσιο, όπου μια παρόμοια δράση του σχολείου ήταν «διέξοδος» για τους μαθητές στη δύσκολη φετινή χρονιά των περιορισμών και της απόστασης, όπως λέει ο γυμνασιάρχης Ιωάννης Κατσάνος. Επί 5 μήνες, οι 330 μαθητές του γυμνασίου, με την καθοδήγηση 17 καθηγητών τους, χαρτογράφησαν την Χαλκίδα με βάση σημαντικά τοπόσημα και «δρόμους που είχαν ονόματα ηρώων της επανάστασης, αλλά όχι μόνο, και τόπων της επανάστασης, επιφανών ανδρών και γυναικών της Χαλκίδας και, επίσης, φιλελλήνων» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Κατσάνος.

Αρχικά, δίνοντας στόχους στα παιδιά προκειμένου να εξασκήσουν τις δεξιότητές στους στην γεωγραφία και την καταγραφή των ιστορικών γεγονότων, κατόπιν, οι καθηγητές τα καθοδήγησαν ώστε να βγουν «σε ένα συγκεκριμένο δρομολόγιο, το οποίο ενώνει ακραία σημεία της Χαλκίδας: το σημείο του Οθωμανικού υδραγωγείου με την γέφυρα της Χαλκίδας και ενδιαμέσως έχει δύο σταθμούς, ο ένας είναι το Κριεζώτειο, ενός οπλαρχηγού, αγωνιστή και πολεμιστή της επανάστασης και το άλλο είναι το Τζαμί της πόλης. Υπήρχαν λοιπόν τέσσερα σημεία της τοπικής ιστορίας και γύρω από αυτά πλέχτηκε η διαδρομή και η δουλειά του κάθε τμήματος» εξηγεί ο κ. Κατσάνος.

Στην επόμενη φάση της δράσης, η οποία ονομάστηκε «Δρόμοι της Ιστορίας» και τέθηκε υπό την αιγίδα της Επιτροπής Ελλάδα 2021, οι μαθητές και οι μαθήτριες επέλεξαν μέσα από αγώνες επιχειρηματολογίας ποιες φυσιογνωμίες ή ιστορικές στιγμές θεωρούν πιο σημαντικές για την Ελλάδα και την εξέλιξη της ιστορίας! Στη συνέχεια, ξεκίνησαν ολιγομελείς ξεναγήσεις, που πλέον επιτρέπονταν από τα μέτρα προστασίας για τον κορονοϊό. «Καταρτίσαμε ένα δρομολόγιο για κάθε τάξη μέσα σε ένα κομμάτι της πόλης, περνώντας από τους δρόμους που είχαν διαλέξει. Παράλληλα ένας μαθητής οδηγούσε τους υπόλοιπους και ένας άλλος διάβαζε σε κάθε στάση κάθε δρόμου σύντομες πληροφορίες. Κι έτσι ολοκληρωνόταν μια διαδρομή στην οποίο ανέπτυσσαν την ικανότητά τους να ξεναγήσουν τους συμμαθητές τους» λέει ο κ. Κατσάνος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο οποίος μάλιστα διευκρινίζει ότι προσκλήθηκαν παιδιά και των γειτονικών σχολείων στις ξεναγήσεις, εμπλέκοντας επί της ουσίας συνολικά τρία σχολεία.

Το 5ο γυμνάσιο Χαλκίδας αποφάσισε να συνεχίσει το πρόγραμμα και του χρόνου, λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος που έδειξαν οι μαθητές και οι μαθήτριες. Μάλιστα, όπως λέει ο κ. Κατσάνος, μπήκε η Επανάσταση μέσα στο σχολείο γιατί «μετά τους αγώνες επιχειρηματολογίας, κάθε τάξη ονομάστηκε ανάλογα με τις επιλογές των παιδιών, από το όνομα του ήρωα ή της ηρωίδας που τα παιδιά θεώρησαν ότι είχε σημαντική συμβολή».

«Όταν αρχίσαμε να δουλεύουμε, μπήκαν σε ένα είδος παιχνιδιού που τα τράβηξε πολύ, και προσανατολίστηκαν και να βγουν ατομικά, αλλά και μαζί με τους γονείς τους, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, να κάνουν κάποιες διαδρομές, να δουν κάποιους δρόμους, κάποια μνημεία, και έτσι και οι γονείς ενεπλάκησαν σε όλο αυτό και το αποτέλεσμα ήταν καλό και θα συνεχίσει. Κάποια γνωρίστηκαν μεταξύ τους σε ζευγάρια, ειδικά της 1ης τάξης που δεν πρόλαβαν και όλο αυτό είχε ένα σημαντικό παιδαγωγικό αποτέλεσμα» υπογραμμίζει ο γυμνασιάρχης.

Η δράση είχε ακόμα μια σημαντική ωφέλεια για το 5ο γυμνάσιο Χαλκίδας, αφού η Επιτροπή Ελλάδα 2021 εξασφάλισε την χορηγία της εταιρείας «Total Eren» για την ψηφιακή αναβάθμιση του σχολείου. Το σχολείο θα ανοίξει κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ Bio-Mechanical που γίνεται στην Εύβοια και οι επισκέπτες θα ξεναγούνται στις εκθέσεις που υπάρχουν στα 16 τμήματα του. «Δηλαδή, τα παιδιά όταν έκαναν τη δράση είχαν και ένα στόχο στο μυαλό τους, ότι κάνουν μια εργασία η οποία θα μπορέσει να φανεί και ψηφιακά» σημειώνει ο κ. Κατσάνος προσθέτοντας ότι το κοινό μπορεί να βρει τις εργασίες των παιδιών και στο blog «Δρόμοι της Ιστορίας – 5ο Γυμνάσιο Χαλκίδας» (https://blogs.sch.gr/5gymchlk).

«Το να δεις το όνομα σου τυπωμένο σε ένα κομμάτι χαρτί δημιουργεί συγκίνηση»

Με ζητωκραυγές στο προαύλιο του σχολείου υποδέχτηκαν την τυπωμένη επετειακή εφημερίδα που δημιούργησαν για την Ελληνική Επανάσταση οι μαθητές και οι μαθήτριες του 2ου δημοτικού σχολείου Πεντέλης, εξομολογείται η υποδιευθύντρια Χριστίνα Σούφη. «Στην αρχή της χρονιάς μας ήρθε ενημέρωση για το συγκεκριμένο εγκεκριμένο πρόγραμμα από το υπουργείο Παιδείας και σκεφτήκαμε ότι, επειδή λόγω κορονοϊού, ούτως ή άλλως δε θα επιτρεπόταν να οργανώσουμε δράσεις που τα παιδιά θα μπορούσαν να τις προβάλουν σε ακροατήριο ή θεατές, έπρεπε με έναν άλλο τρόπο να αφήσουν το στίγμα τους. Με μια εφημερίδα» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Σούφη. Η εφημερίδα ήταν ένας κατάλληλος και αποτελεσματικός τρόπος αφού ηλεκτρονικά μπορούσε να μοιραστεί σε πολλούς μαθητές και γονείς, χωρίς να υπάρξει πρόβλημα με τα μέτρα κατά του κορονοϊού, αλλά, επιπλέον, «είχε πάρα πολλές και διαφορετικές δραστηριότητες. Δηλαδή, μπορούσε να καλύψει όχι μονάχα αυτούς που αρθρογραφούν, αλλά και αυτούς που κάνουν κόμικ, αυτούς που γράφουν διηγήματα, αυτούς που έφτιαξαν ηλεκτρονικά παιχνίδια. Οπότε, μπορούσαν πολλά παιδιά ανάλογα με την κλήση τους να εμπλακούν στην εφημερίδα» εξηγεί η δασκάλα του 2ου δημοτικού.

Παρόλο που πόνταραν στην ψηφιακή διάδοση, οι καθηγητές του σχολείου ήρθαν αντιμέτωποι με μια έκπληξη. «Τα παιδιά έχουν ενθουσιαστεί. Δεν είχαν ξανακάνει εφημερίδα. Αρχικά είχαμε βγάλει μόνο λίγα αντίτυπα για τη χρήση του σχολείου αλλά τελικά ήταν τόσο μεγάλη η χαρά τους που ζήτησαν να το πάρουν σε έντυπη μορφή. Ήθελαν να πιάσουν στα χέρια τους τα φύλλα, οπότε επαναλάβαμε την εκτύπωση. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Ζητούσαν να πιάσουν το τυπωμένο φύλλο. Νόμιζα ότι είχε ξεπεράστει η έννοια της εφημερίδας όμως, τελικά, το να δεις το όνομα σου πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί δημιουργεί συγκίνηση. Ακόμα και σε αυτές τις ηλικίες. Ένιωσαν πολύ υπερήφανα και ομάδα. Όταν έβγαλα τα φύλλα, ζητωκραύγαζαν χαρούμενοι όλοι μαζί στο προαύλιο, όπως σε έναν αγώνα, ήταν τρομερό» λέει η κ. Σούφη. Λόγω κόστους η εφημερίδα δεν μπορεί να τυπωθεί για τους 200 μαθητές του σχολείου αλλά θα την πάρουν όλα τα παιδιά της 6ης, που δούλεψαν για τη δημιουργία της, και έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του 2ου δημοτικού σχολείου Πεντέλης .

«Με την εφημερίδα ακουμπήσαμε σε τέσσερις θεματικές ενότητες: η μία ήταν τα πρόσωπα της επανάστασης, για την οποία τα παιδιά αρθρογράφησαν ή πήραν φανταστικές συνεντεύξεις από τους διάσημους ήρωες του 1821. Η δεύτερη ενότητα ήταν «Επανάσταση Γένους Θηλυκού» όπου εστιάσαμε σε αφανείς Ελληνίδες που πήραν μέρος στον αγώνα αλλά που το όνομά τους δεν έμεινε στην ιστορία, και γενικά στο ρόλο των γυναικών στην επανάσταση. Η τρίτη θεματική ήταν μια έρευνα για τις αντιλήψεις και τη σχέση που έχουν τα παιδιά ηλικίας 8-11 ετών με την ελληνική επανάσταση, για την οποία πήραμε ένα τυχαίο δείγμα μαθητών του σχολείου και τους δόθηκε ένα ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο από το οποίο βγάλαμε κάποια συμπεράσματα και η τελευταία θεματική ήταν ένα σκοτεινό κομμάτι ιστορίας και αφορούσε τη ληστοκρατία. Το πρόβλημα που ταλάνισε το νεοσύστατο κράτος, κατά τον πρώτο αιώνα της δημιουργίας του» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η εκπαιδευτικός κ. Σούφη.

Το βασικό συμπέρασμα της έρευνας που έγινε μεταξύ των μαθητών του σχολείου ήταν «εξαιρετικά αισιόδοξο και χαιρόμαστε γιατί διαψεύδεται η εικόνα ότι τα παιδιά δεν ξέρουν ιστορία» τονίζει η κ. Σούφη, σημειώνοντας ότι «τα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους, έχουν μια καλή σχέση με σημαντικά γεγονότα και ήρωες της επανάστασης. Υπάρχει ίσως κάποιο μπέρδεμα σε μερικές πιο λεπτές ερωτήσεις π.χ. ποιοι είναι οι ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας αλλά γενικά είχαν αντίληψη για τα ιστορικά γεγονότα».