Με κείμενο του, ο Τριαντάφυλλος Τρανός, ώην Εκπαιδευτικός-Υποδιευθυντής στο ΣΔΕ Νεάπολης Θεσσαλονίκης, Εκπαιδευτικός  στο ΣΔΕ Φυλακών Διαβατών Θεσσαλονίκης και εξηγεί γιατί «κινδυνεύουν» τα

Όπως αναφέρει τα σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) είναι τα σχολεία ενός θεσμού με απόλυτα θετική εικόνα στην ελληνική κοινωνία, ο οποίος ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2001.  Τα ΣΔΕ απευθύνονται σε άνδρες και γυναίκες άνω των 18 ετών που έχουν εγκαταλείψει την υποχρεωτική εκπαίδευση και παρέχουν, μετά από διετή κύκλο σπουδών, τίτλο ισότιμο με το απολυτήριο Γυμνασίου.

Οι εκπαιδευόμενοι/-ες στα σχολεία αυτά προέρχονται συνήθως από τα φτωχότερα στρώματα της κοινωνίας και φοιτούν κάτω από πολύ δύσκολες επαγγελματικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Στην πλειοψηφία τους είναι μέλη ευαίσθητων κοινωνικά ομάδων (άνεργοι, γυναίκες, αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών, Ρομά, Μουσουλμάνοι, κ.ά.).

Ο μορφωτικός αποκλεισμός που τους επιβλήθηκε κάποτε  στην εφηβική τους ηλικία από τις δομές της τυπικής εκπαίδευσης -στις οποίες δεν θέλουν και δεν μπορούν-να επιστρέψουν χωρίς προυποθέσεις, αποτελεί τροχοπέδη στην επαγγελματική καθώς και στην προσωπική τους εξέλιξη. Είναι χαρακτηριστικό όμως πως, μετά την αποφοίτησή τους από τα  ΣΔΕ όλης της χώρας, οι απόφοιτοι-ες  κατά 60% τουλάχιστον συνεχίζουν τις σπουδές τους στις επόμενες βαθμίδες της τεχνικής αλλά και της γενικής εκπαίδευσης, ενώ αρκετοί-ες  έχουν ήδη κατοχυρώσει και βελτιώσει την επαγγελματική τους κατάσταση.

Οι  διευθυντές- διευθύντριες  οι υποδιευθυντές-τριες  αλλά και πολλοί εκπαιδευτικοί που εργάζονται σήμερα στα ΣΔ αποσπώνται  από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Επιλέγονται με  κριτήρια την πλήρη διαθεσιμότητά τους στις ανάγκες του σχολείου, την διδακτική προϋπηρεσία   και ιδιαίτερα την επιμόρφωση τους στην εκπαίδευση ενηλίκων αλλά και τη γνώση γλωσσών και Η/Υ ενώ  πολλοί-ες  είναι κάτοχοι μεταπτυχιακών-διδακτορικών διπλωμάτων.

Τα γνωστικά αντικείμενα –τα οποία  δεν είναι ακριβώς μαθήματα-  και τα οποία διδάσκονται στα ΣΔΕ είναι ο Γλωσσικός, ο Αριθμητικός, ο Αγγλόφωνος, ο Κοινωνικός, ο Περιβαλλοντικός, ο Επιστημονικός, ο Πληροφορικός Γραμματισμός και η Αισθητική Αγωγή, ενώ κάθε σχολείο υποστηρίζεται από  Ψυχολόγο και Σύμβουλο Σταδιοδρομίας.

Οι παιδαγωγικές πρακτικές που εφαρμόζονται στα ΣΔΕ έχουν καταγραφεί στα πρακτικά τουλάχιστον δύο πανελλήνιων Συνεδρίων ειδικά για τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας και βρίσκονται  στους Ανοιχτούς Φακέλους Εκπαιδευτικού Υλικού που διαρκώς διαμορφώνουν και εμπλουτίζουν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί σε κάθε ΣΔΕ της χώρας.

Η γνωστική-βιωματική προσέγγιση  των γραμματισμών οι οποίοι όπως ήδη έχουμε αναφέρει  δεν αποτελούν «κλειστά»  γνωστικά αντικείμενα αλλά ανοικτά πεδία αποκατάστασης της σχέσης των εκπαιδευομένων με την γνώση, πηγαίνουν χέρι-χέρι με την διαρκή ηθική στήριξη που τους παρέχουν όλοι οι εκπαιδευτικοί και κυρίως  όσοι και όσες κατέχουν θέσεις ευθύνης. Αυτοί –ες  για πολλά χρόνια αντιπαρέρχονται σε τεράστιες δυσκολίες και σε μια βασανιστική εκπαιδευτική καθημερινότητα με μόνο όπλο τους τον εκπαιδευτικό τους πατριωτισμό. Τούτη η ποιότητα είναι χαρακτηριστική στα ΣΔΕ  όλης της χώρας και ίσως πρέπει να αποτελεί το κορυφαίο προσόν για όσους-ες επιθυμούν πραγματικά να υπηρετήσουν τον θεσμό και στο μέλλον.

Διαβάζοντας όμως  σήμερα κανείς με προσοχή την πρόσφατη  απόφαση της κ. Κεραμέως που  αφορά  στην στελέχωση των  ΣΔΕ ( 71705/Κ1/2021)  δικαίως ανησυχεί από την ασάφεια των διατυπώσεων που αυτή περιέχει.

Συγκεκριμένα στο άρθρο 2, παρ.3  αναφέρεται πως :  «Σε θέση Διευθυντή και Υποδιευθυντή των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας επιλέγονται εκπαιδευτικοί των ειδικοτήτων που δύνανται να καλύπτουν τις ανάγκες διδακτικού έργου τριών(3) και εννέα (9) ωρών, αντιστοίχως, στα γνωστικά αντικείμενα που διδάσκονται στα Σ.Δ.Ε., σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις των παρ. 2 και 4 του άρθρου 70 του ν. 4763/2020 (Α’ 254) και τον πίνακα αναθέσεων ανά γνωστικό αντικείμενο, που εκάστοτε ισχύει για την επιλογή των υποψηφίων προς απόσπαση εκπαιδευτικών στα Σ.Δ.Ε.» διαπιστώνει κανείς τα παρακάτω:

Για τις αναθέσεις της διδασκαλίας των γραμματισμών, των συμβουλευτικών υπηρεσιών και των σχεδίων δράσης ο κανονισμός σπουδών των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας (ΦΕΚ 1861/Β/08-07-2014) αναφέρει ρητά τα εξής: (Άρθρο 4 Διάρκεια και πρόγραμμα εκπαίδευσης) 6. β. :Το εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα καλύπτει 25ώρες (20 ώρες καλύπτονται από Γραμματισμούς, 2 ώρες από Συμβουλευτικές Υπηρεσίες και 3 ώρες από σχέδια δράσης (projects).

Επίσης,  στον Κανονισμό (Άρθρο 4 Διάρκεια και Πρόγραμμα Εκπαίδευσης) αναφέρεται ότι: «Δραστηριότητες που σχετίζονται με την ελεύθερη έκφραση των εκπαιδευομένων, μέσω των τεχνών και του αθλητισμού, με απώτερο στόχο την ποιοτική διαχείριση του ελεύθερου χρόνου τους, και οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας πραγματοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους».

Επικουρικά επισημαίνουμε πως αντίστοιχα, σε άλλο σημείο του Κανονισμού, (Άρθρο 6 Προσωπικό, παρ. 10) επισημαίνεται πως: «Στα Σ.Δ.Ε. μπορούν να προσφέρουν διδακτικό έργο εθελοντές εκπαιδευτικοί ευαισθητοποιημένοι και ενημερωμένοι στη φιλοσοφία και το πρόγραμμα των Σ.Δ.Ε…. Επίσης, εκπαιδευτές διαφόρων ειδικοτήτων, καλλιτέχνες και επιστήμονες μπορούν ομοίως να προσφέρουν έργο ενταγμένο στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Σχολείου(π.χ. εργαστήρια, ημερίδες ενημέρωσης, διαθεματικά σχέδια δράσης κ.ά.)…

Οι  Διευθυντές-τριες Υποδιευθυντές –τριες  ανεξάρτητα από την ειδικότητά τους μπορούν να ασκούν τα διδακτικά τους καθήκοντα (Ν. 4763/2020),  καθώς βάσει του Κανονισμού Λειτουργίας των ΣΔΕ όλες οι ειδικότητες μπορούν  να διδάξουν Σχέδια Δράσης/ Projects, τα οποία είναι υποχρεωτικά για 3 ώρες εβδομαδιαίως μέσα στο ωρολόγιο πρόγραμμα. (Άρθρο 4  Διάρκεια και Πρόγραμμα Εκπαίδευσης)

Βάσει όλων των παραπάνω προκύπτει η ανάγκη να δοθεί ξεκάθαρα με νέα ρύθμιση  η δυνατότητα να υπηρετούν τα ΣΔΕ σε θέσεις ευθύνης  εκπαιδευτικοί  όλων των  ειδικοτήτων.

Όσοι-ες καταλάβουν και   τώρα αλλά και στο μέλλον θέσεις ευθύνης πρέπει να   μπορούν να καλύψουν την πολλαπλότητα ερεθισμάτων, τεχνογνωσίας, δεξιοτήτων και γνώσεων που είναι αναγκαίο να δοθούν στους εκπαιδευόμενους των ΣΔΕ. Τούτο   είναι απολύτως  σύμφωνο με τις αρχές και την φιλοσοφία των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας και επιβάλλει  τη ανάγκη  ξεκάθαρης  θεσμοθέτησης  βάσει και του Κανονισμού Λειτουργίας των ΣΔΕ.

Είναι αναγκαίο προς τούτο  να ληφθεί υπόψη από την Υπουργό το  γεγονός ότι μέχρι τώρα  οι Διευθυντές-τριες  ασκούν  με επιτυχία πέραν του διοικητικού και το διδακτικό τους έργο στα ΣΔΕ, υλοποιώντας με συνέπεια και πολλές φορές πέραν των συμβατικών τους υποχρεώσεων  της κάλυψης του διδακτικού ωραρίου, πάρα πολλά από Διαθεματικά Σχέδια Δράσης/ Projects και  πάντα μέσα στο ωρολόγιο πρόγραμμα!

Αυτό το αναντίρρητο γεγονός αποτελεί κατά κοινή ομολογία βέλτιστη εκπαιδευτική πρακτική επί 20 συναπτά έτη, από την ίδρυση των πρώτων πέντε  ΣΔΕ το 2001 μέχρι σήμερα.

Επομένως  είναι αναγκαίο να αποσαφηνιστεί με νέα απόφαση της Υπουργού  η ιδιαιτερότητα του διδακτικού ωραρίου του Διευθυντή (3 ώρες σχέδιο δράσης) σε σχέση με αυτή  του Υποδιευθυντή (9 ώρες διδασκαλίας ) προκειμένου να αποφευχθούν στις επερχόμενες  κρίσεις  ερμηνείες που θα στερούσαν το δικαίωμα από έμπειρα στελέχη υποβολής αίτησης κατάληψης  θέσης ευθύνης για τη διοικητική στελέχωση των ΣΔΕ, με απρόβλεπτες  συνέπειες που αφορούν στην καλή λειτουργία των σχολείων και σε μερικές περιπτώσεις ακόμη και σε αυτή τη δυνατότητα  επιβίωσης κάποιων ΣΔΕ και μάλιστα σε πολύ  δύσκολους  καιρούς.