Σχετικά με την παρέμβαση της ΟΓΕ στη Θεματική Βδομάδα στα Γυμνάσια

Η ΟΓΕ, στο πλαίσιο της δράσης της, μέσω των Συλλόγων και των Ομάδων της σε όλη την Ελλάδα, εδώ και πολλά χρόνια, παρεμβαίνει στα σχολεία (Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια), συζητώντας με τα παιδιά με αφορμή την 8η Μάρτη (Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας), την 9η Μάη (Μέρα της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών), καθώς και άλλα θέματα, αξιοποιώντας προσαρμοσμένο υλικό στις ηλικίες των μαθητών και μαθητριών.

Η δραστηριότητα αυτή αποτέλεσε το γόνιμο έδαφος για την παρέμβαση της ΟΓΕ στη Θεματική Βδομάδα που έγινε στα Γυμνάσια από το υπουργείο Παιδείας, χωρίς να υπάρχει καμία αυταπάτη ότι η παρέμβαση αυτή θα μπορούσε να αλλάξει το συνολικό χαρακτήρα και το περιεχόμενο της Θεματικής Βδομάδας.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, με την πρωτοβουλία για τη Θεματική Βδομάδα, επιδίωξε να παρέμβει στη διαμόρφωση στάσης και συνείδησης των εφήβων και προεφήβων μαθητών πάνω σε ζητήματα κρίσιμα για τη συγκρότηση της προσωπικότητάς τους, στην ενσωμάτωση της νεανικής συνείδησης στις αρχές και τις αξίες της εκμεταλλευτικής κοινωνίας που έχει θεό της το κέρδος των επιχειρηματικών ομίλων και στην αναπαραγωγή της αντίστοιχης ιδεολογίας.

Αυτό εκφράστηκε στην επιλογή του άξονα «Εμφυλες Ταυτότητες», προβάλλοντας το αντιδραστικό, αντιεπιστημονικό περιεχόμενο παλιών και πιο «εκσυγχρονισμένων» θεωριών για το κοινωνικό φύλο, την ταυτότητα φύλου, για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, στην οικογένεια, τις σχέσεις μεταξύ των δυο φύλων.

Στον αντίποδα αυτής της κατεύθυνσης, η ΟΓΕ οργάνωσε την παρέμβασή της με σκοπό να φωτίσει πλευρές του άγνωστου για τα παιδιά γυναικείου κινήματος και της ιστορίας του. Επιδίωξε να αναδείξει την αιτία της γυναικείας ανισοτιμίας και τις εκφράσεις της σήμερα, να αναδείξει το πραγματικό περιεχόμενο των εννοιών «ισότητα – ισοτιμία», κατά πόσο η ισότητα απέναντι στο νόμο είναι και ισότητα στη ζωή. Ετοιμάστηκε για το σκοπό αυτό οπτικό υλικό στην υποενότητα «ανθρώπινα δικαιώματα και δικαιώματα των γυναικών», προκειμένου να αποτελέσει μια αφορμή για συζήτηση με τα παιδιά με τη μορφή των ερωταπαντήσεων.

Η παρέμβαση της ΟΓΕ στις τάξεις των Γυμνασίων αποτέλεσε συλλογική υπόθεση των Συλλόγων και Ομάδων της, σε όλη την Ελλάδα. Συγκρότησαν «ομάδα θεματικής», συζήτησαν πιθανές ερωτήσεις, δυσκολίες που θα αντιμετώπιζαν στη σχολική τάξη, προετοίμασαν την παρουσία τους στα σχολεία.

Η υπόθεση αυτή έγινε υπόθεση των συναγωνιστριών στις περιοχές που δραστηριοποιούνται οι Σύλλογοι και οι Ομάδες μας. Νέες γυναίκες προετοιμάστηκαν και στήριξαν αυτήν τη δουλειά, έγιναν η φωνή του ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος μέσα στα σχολεία.
Αντιδράσεις για τη συμμετοχή της ΟΓΕ

Με εξίσου συλλογικό και μαχητικό τρόπο αντιμετωπίστηκαν κεντρικά από την ΟΓΕ και από τους Συλλόγους και Ομάδες της τα εμπόδια που προσπάθησε να βάλει το υπουργείο Παιδείας και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Διένειμε εσωτερικό σημείωμα στα Γυμνάσια με διατάξεις, οι οποίες φωτογράφιζαν την ΟΓΕ ως φορέα που δεν περιλαμβανόταν στην επίσημη λίστα συνεργαζόμενων φορέων του ΥΠΕΠΘ.

Από την άλλη πλευρά, μπροστά στη θετική στάση μερίδας διευθυντών και καθηγητών για την παρουσία της ΟΓΕ στη θεματική, υπήρξαν μοιρασμένοι ρόλοι από τις συνδικαλιστικές παρατάξεις της ΟΛΜΕ για να μας αποκλείσουν. Τον πρώτο ρόλο κράτησαν οι «Παρεμβάσεις», με την απαράδεκτη ανακοίνωση που εξέδωσαν. Κατηγορούσαν την ΟΓΕ ότι στηρίζει την πολιτική της κυβέρνησης και του υπουργείου με αφορμή την παρέμβασή της στη Θεματική Βδομάδα.

Στόχος τους ήταν να ρίξουν στάχτη στα μάτια των εκπαιδευτικών, αποκρύβοντας την ουσιαστική συμφωνία της με το περιεχόμενο της Θεματικής Βδομάδας. Αλλά και η ΔΑΚΕ κατήγγειλε την ΟΓΕ ως «Κομματική Οργάνωση Γυναικών». Με ύπουλα και υπόγεια μέσα οργανώθηκε η επίθεση στην ΟΓΕ από συνδικαλιστές εκπαιδευτικούς του ΣΥΡΙΖΑ μέσα στις σχολικές μονάδες, προκειμένου να την αποκλείσουν από τη Θεματική Βδομάδα.

Παρά τα εμπόδια αυτά, που επέδρασαν σε μερίδα εκπαιδευτικών, διευθυντών, η φωνή της ΟΓΕ μπήκε σε εκατοντάδες σχολικές τάξεις.
Το περιεχόμενο της παρέμβασης

Δεν πήγαμε να κάνουμε μάθημα στα παιδιά. Πήγαμε να ρίξουμε το σπέρμα του προβληματισμού σε αυτή τη λίγη ώρα που είχαμε στη διάθεσή μας. Με τη μέθοδο των κατάλληλων ερωταπαντήσεων, να προκύψουν από τα ίδια τα παιδιά αντίστοιχα συμπεράσματα.

Τα παιδιά έχουν μάθει να συνδέουν την ανισοτιμία των γυναικών μόνο με τη νοοτροπία και τα στερεότυπα. Με το περιεχόμενο της δικής μας παρουσίασης ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με την ταξική ρίζα της ανισοτιμίας και τις σημερινές μορφές της, με το τι πραγματικά θα έπρεπε να είναι τα «ανθρώπινα δικαιώματα», ποιος καθορίζει τι είναι δικαίωμα, ποιο είναι το περιεχόμενό του. Να σπείρουμε στα παιδιά τις πρώτες ιδέες για το τι είναι κοινωνικό δικαίωμα σε αντιπαράθεση με το ατομικό.
Για τα ανθρώπινα δικαιώματα

Τα παιδιά έχουν μάθει να σκέπτονται μ’ έναν συγκεκριμένο τρόπο και οι απαντήσεις που δίνουν σχετίζονται με τις διαμορφωμένες κοινωνικά γνώσεις και απόψεις τους. Με βάση το κριτήριο που έχουν αναπτύξει, πολύ λογικά στην ερώτηση «τι είναι δικαίωμα;» θα απαντήσουν «αυτό που μας επιτρέπεται», «αυτό που είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε». Επίσης θα προτάξουν ως ανθρώπινα δικαιώματα την ελευθερία έκφρασης, σκέψης, λόγου, ανεξιθρησκείας.

Δυσκολεύονται να σκεφτούν ότι «οι ανάγκες είναι αυτές που πρέπει να προσδιορίζουν τα δικαιώματα». Το σχολείο δεν τους μαθαίνει το αυτονόητο: Οτι το δικαίωμα στην τροφή, στη στέγη, στη μόνιμη και σταθερή εργασία, στη δημόσια και δωρεάν Υγεία και Παιδεία, στον Πολιτισμό και τον Αθλητισμό αποτελούν προϋπόθεση για να υπάρχει ουσιαστική ελευθερία επιλογών και έκφρασης.

Αντίστοιχα, και στα ιδιαίτερα δικαιώματα των γυναικών, τα παιδιά δυσκολεύονται να φτάσουν μόνα τους στη σημασία της κοινωνικής προστασίας της μητρότητας για την υπόθεση της γυναικείας ισοτιμίας. Η παρέμβαση της ΟΓΕ προσπάθησε να ανοίξει αυτές τις πλευρές προβάλλοντας την αλήθεια που μένει στο σκοτάδι.
Η διαφορά ισότητας – ισοτιμίας

Ενα σκίτσο παρουσίαζε με εύληπτο για τα παιδιά τρόπο τη διαφορά ισότητας – ισοτιμίας. Ετσι αντιλήφθηκαν την ανάγκη των θετικών ρυθμίσεων από το κράτος, της κοινωνικής στήριξης στις γυναίκες εξαιτίας των ιδιαίτερων αναγκών τους λόγω του ρόλου τους στην αναπαραγωγική διαδικασία. Μέσα από τη συζήτηση και τις ερωταπαντήσεις οδηγήθηκαν τελικά μόνα τους στο συμπέρασμα ότι η ισότητα στο νόμο δεν είναι και ισότητα στη ζωή. Σκοπός μας ήταν να γίνει ένα ρήγμα στην αντίληψη που έχουν διαμορφώσει από το σχολείο και τα ΜΜΕ, ότι για τις διακρίσεις φταίνε τα στερεότυπα και οι αναχρονιστικές αντιλήψεις, ενώ δεν γίνεται καμία κουβέντα για τους υλικούς όρους ζωής που διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις της γυναικείας ανισοτιμίας.
Η ιστορία της 8ης Μάρτη

Τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να μάθουν για το ιστορικό της καθιέρωσης της Παγκόσμιας Μέρας της Γυναίκας. Δεν είναι τυχαίο ότι στα περισσότερα σχολεία τα παιδιά δεν γνώριζαν τίποτα γι’ αυτό. Εξαίρεση αποτέλεσαν τα παιδιά των σχολείων στα οποία η ΟΓΕ είχε κάνει παρέμβαση στο παρελθόν με την ευκαιρία της 8ης Μάρτη. Αναδείχθηκε στους μαθητές και στις μαθήτριες ότι οι εργάτριες που αγωνίζονταν δεν βρίσκονταν σε αντίθεση με τους άνδρες συναδέλφους τους, αλλά με την εργοδοσία και το κράτος που τους στήριζε. Στην ερώτησή μας γιατί η εργοδοσία δεν ικανοποιούσε τα αιτήματα των απεργών εργατριών προκειμένου να σταματήσουν οι κινητοποιήσεις, τα παιδιά απάντησαν αβίαστα «για το συμφέρον τους». Ζητήσαμε, μάλιστα, από τα παιδιά να μεταφέρουν στις μαμάδες τους ό,τι μάθανε για την 8η Μάρτη.
Πώς εκφράζεται η ανισοτιμία σήμερα

Η ανεργία, οι ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, η αντιμετώπιση της μητρότητας από την εργοδοσία και το κράτος ως «κόστος» αποτελούν βασικές πλευρές της γυναικείας ανισοτιμίας σήμερα. Τα παιδιά σαν χείμαρρος ξεδίπλωσαν τις εμπειρίες τους. Μας μίλησαν για τις μαμάδες τους που είναι άνεργες. Για τις καθαρίστριες του σχολείου, αλλά και τις ωρομίσθιες καθηγήτριες που δουλεύουν μερική απασχόληση, δηλαδή με μισό μισθό, χωρίς δικαιώματα.

Μας μίλησαν για τις μαμάδες τους που τις απέλυσαν όταν έμειναν έγκυοι, για την εργοδοτική τρομοκρατία που βίωσαν και τον αντίκτυπο που είχε αυτό στην οικογένεια. Για την εμποροϋπάλληλο μάνα που παίρνει μαζί της το μωρό στο μαγαζί, το αφήνει στο υπόγειο και κατεβαίνει κάθε τόσο να το θηλάσει. Μια μαθήτρια μίλησε για τη μαμά της που σήκωσε βάρη και έμεινε 6 μήνες στο κρεβάτι και ο εργοδότης την απέλυσε. Ενώ μια άλλη μαθήτρια είπε χαρακτηριστικά για τη μητέρα της: «Οταν έμεινε έγκυος πήγε χαρούμενη στη δουλειά με γλυκά να το ανακοινώσει και το αφεντικό την απέλυσε την ίδια μέρα».

Οι μαθητές και οι μαθήτριες έμειναν άναυδοι όταν για πρώτη φορά άκουσαν την πρόταση των «Google» και «Apple» για την κρυοσυντήρηση των ωαρίων για τις γυναίκες εργαζόμενες των επιχειρήσεών τους. Μάλιστα, μια μαθήτρια σχολίασε πετυχημένα: «Σαν να σου λένε να πάψεις να είσαι γυναίκα και να είσαι μόνο εργαζόμενη».

Τα παιδιά φαίνεται ότι καταλαβαίνουν ότι αυτό που προβλέπει ο νόμος για τις εγκύους, τις μητέρες κ.λπ. εφαρμόζεται πάντα, αφού στη συνείδησή τους είναι «πάνω απ’ όλα η δικαιοσύνη». Δυσκολεύονται να αντιληφθούν πως στην πραγματικότητα η εργοδοτική τρομοκρατία είναι πάνω απ’ όλα. Υπήρχαν όμως και απαντήσεις μαθητών που φώτιζαν την ουσία του ζητήματος: «Οι εργοδότες όχι μόνο το κάνουν για το συμφέρον τους, αλλά και είναι μια μικρή μειοψηφία. Οι εργαζόμενοι μπορούν να νικήσουν αν συνειδητοποιήσουν τη δύναμή τους».
Πλούσια πείρα για τη συνέχεια

Η συζήτηση με τα παιδιά άνοιξε για αρκετά θέματα όπως «ο ελεύθερος χρόνος των γυναικών», «η παιδική εργασία», «το Προσφυγικό». Η παρουσίαση της ΟΓΕ είχε σκοπό ανάμεσα στα άλλα να αναδείξει την αξία της αγωνιστικής δράσης και στάσης ζωής. Να αποτελέσει μια ρωγμή στην κυρίαρχη αντίληψη περί «αναποτελεσματικότητας των αγώνων». Τα παραδείγματα από την ιστορία του κινήματος, του γυναικείου, του εργατικού, είχαμε στόχο να συμβάλλουν σε αυτήν την κατεύθυνση. Η αγωνιστική διέξοδος ως ο μόνος δρόμος για την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών τους ήταν το κάλεσμα της ΟΓΕ στους μαθητές και τις μαθήτριες.

Η πλούσια πείρα από την πρωτοβουλία αυτή, που αναμφισβήτητα δεν μπορεί να αποτυπωθεί στα περιορισμένα όρια ενός άρθρου, άνοιξε νέους δρόμους για τη συνολικότερη παρέμβαση της ΟΓΕ στα σχολεία.

Χριστίνα ΣΚΑΛΟΥΜΠΑΚΑ
Πρόεδρος της ΟΓΕ