Τέθηκε σε διαβούλευση από το Υπουργείο Παιδείας,  ο Στρατηγικός Σχεδιασμός Τομέα Παιδείας με το «Στρατηγικό Σχέδιο για την Κατάρτιση Δια Βίου Μάθηση και Νεολαία».

Κωνσταντίνος Αδριανουπολίτης

Εκπαιδευτικός – Ερευνητής

Πρόεδρος Ε.Ε.Τ.Ε.Κ.

Το Σχέδιο περιέχει 76 σελίδες, αναρτήθηκε στο  διαδίκτυο, είναι σημαντικό διότι αφορά μεγάλο μέρος του κοινωνικού και παραγωγικού ιστού της χώρας.

Ωστόσο η τακτική που ακολούθησε το  στη διαβούλευση του υποβίβασε  τη σημασία του, διότι πραγματοποιήθηκε από 23/12/2021 μέχρι 7/1/2022 δηλ. άρχισε μόλις έκλεισαν τα σχολεία και οι εκπαιδευτικοί ήταν σε διακοπές και τέλειωσε μόλις άνοιξαν τα σχολεία, έγινε δε με αποστολή email τα οποία δεν ανακοινώθηκαν (sic).

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι με την Υ.Α. Α.Π. 4696/23-11-2021 της Υπουργού Παιδείας  (ΑΔΑ:Ψ4Δ346ΜΤΛΗ-Ξ72) αποφασίστηκε ο προσδιορισμός των φορέων υλοποίησης και ποιες δράσεις με τον ενδεικτικό προϋπολογισμό τους, που  θα αναλάβει ο κάθε φορέας.

Με την τακτική αυτή, να έχουν προσδιοριστεί οι φορείς και τα κονδύλια που θα λάβουν για κάθε δράση, η διαβούλευση και με τον τρόπο που έγινε, ήταν εν πολλοίς άνευ αντικειμένου.

Αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες περιπτώσεις:

1.      Ίδρυση και ενίσχυση θεματικών και πειραματικών ΙΕΚ, προϋπολογισμός 16.360.000,00€ φορέας υλοποίησης ΙΝΕΔΙΒΙΜ.

2.      Ίδρυση και λειτουργία πρότυπων ΕΠΑ.Λ., προϋπολογισμός 35.100.000,00€ φορέας υλοποίησης ΙΝΕΔΙΒΙΜ.

3.      Μετασχηματισμός ΕΕΚ (Ψηφιοποίηση ΕΟΠΠΕΠ – Πλατφόρμα ΕΕΚ) προϋπολογισμός 28.500.000,00€ φορείς υλοποίησης ΕΟΠΠΕΠ, ΕΔ ΕΣΠΑ ΥΠΑΙΘ με σύμπραξη του Τεχνικού  Επιμελητήριου Ελλάδας.

4.      Ανάπτυξη και πιστοποίηση επαγγελματικών Προφίλ στους τομείς της ενέργειας, του Περιβάλλοντος και της ψηφιακής οικονομίας προϋπολογισμός 3.000.000,00€ φορέας υλοποίησης ΕΟΠΠΕΠ.

5.      Προμήθεια εργαστηριακού εξοπλισμού για τις δομές Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, προϋπολογισμός 113.605.005,00€ φορέας υλοποίησης Υπουργείο Παιδείας/Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών/Τμήμα Μελέτης και Προμήθειας Εξοπλισμού.

Το σχέδιο είναι αναλυτικό, έχει ολιστικό χαρακτήρα για το χώρο της ΕΕΚ, είναι φιλόδοξο  και δείχνει με σαφήνεια την πολιτική βούληση του Υπουργείου Παιδείας.

Στα θετικά του στοιχεία αναγνωρίζει κανείς, τη λεπτομερή καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, μια συμπερίληψη όλων των μορφών της ΕΕΚ, της Δια Βίου Μάθησης και πολιτικές για τη νεολαία.

Είναι γεγονός ότι είναι η πρώτη φορά που γίνεται ένα τέτοιο αναλυτικό Στρατηγικό Σχέδιο για την ΕΕΚ (76 σελίδες) με την παρουσίαση ενδεικτικού προϋπολογισμού για τις προτεινόμενες δράσεις.

Θα επιχειρήσουμε μια κατά το δυνατόν αναφορά, με σχόλια στις επιμέρους αναφερόμενες δράσεις.

Στην εισαγωγή (σελ. 4) αναφέρεται ότι «Η αποτελεσματική προετοιμασία των ατόμων για την ενεργό συμμετοχή τους στην παραγωγική δραστηριότητα και η καθοριστική συμβολή στην ενίσχυση της αναπτυξιακής δυναμικής της χώρας οφείλουν να είναι ο βασικός προσανατολισμός του ευρύτερου εκπαιδευτικού συστήματος».

Εδώ υπάρχουν διαφορετικές απόψεις, διότι σε ότι αφορά την Πρωτοβάθμια και την Δευτεροβάθμια, ο παιδευτικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης είναι δεδομένος.

Είναι αποδεκτή η προσπάθεια σύνδεσης με την παραγωγική δραστηριότητα και την ενίσχυση της αναπτυξιακής δυναμικής της χώρας. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να γίνουν βασικός προσανατολισμός του ευρύτερου εκπαιδευτικού συστήματος.

Το Επαγγελματικό Λύκειο για παράδειγμα, δεν θα πρέπει να λάβει χαρακτηριστικά εξειδίκευσης, αυτά παρέχονται στην Κατάρτιση, γι αυτό το λόγο το Πτυχίο του ΕΠΑ.Λ. είναι ειδικότητας και όχι εξειδίκευσης. Ο χρησιμοποιούμενος όρος Ε.Ε.Κ. δεν σημαίνει π.χ. ότι το ΕΠΑ.Λ. και το ΙΕΚ είναι το ίδιο, αλλά ότι κάτω από τον όρο συνυπάρχουν  δύο διαφορετικές δομές με πολλές διακριτές διαφορές.

Στην εισαγωγή αναφέρονται ως χρόνια προβλήματα της ΕΕΚ, «η αδυναμία της κοινωνικής της καταξίωσης, η μειωμένη ελκυστικότητάς της…..»

Ζητούμενο είναι εάν με τον παρόντα σχεδιασμό θα αυξηθούν τα δύο αυτά χαρακτηριστικά, δεδομένου ότι έχει καταργηθεί ο ΣΕΠ από το Γυμνάσιο και η πρώτη επαφή των νέων με την ΕΕΚ γίνεται μετά το Γυμνάσιο, στο Επαγγελματικό Λύκειο,  το οποίο όπως φαίνεται αποκρύπτεται από τις ανακοινώσεις του ΥΠΑΙΘ και έρχεται σε δεύτερη προτεραιότητα, μετά το ΙΕΚ.

Ζητούμενο επίσης είναι εάν θα αυξηθεί η μειωμένη ελκυστικότητα της ΕΕΚ όταν μονομερώς προβάλλεται η Κατάρτιση, για την οποία η ελληνική κοινή γνώμη διατηρεί πολλές επιφυλάξεις.

Στην ενότητα 1.1.1 Επαγγελματική Εκπαίδευση (σελ. 6) αναφέρεται ότι «σημαντικό ποσοστό των μαθητών που επιλέγουν να φοιτήσουν σε αυτήν να χαρακτηρίζεται από χαμηλές σχολικές επιδόσεις. Έτσι η αποτελεσματικότητα της φοίτησης, φαλκιδεύεται εξ υπαρχής, δεδομένου ότι τα προγράμματα σπουδών προκειμένου να επιτύχουν πολλούς στόχους μαζί, δηλαδή και περισσότερες επαγγελματικές γνώσεις και δυνατότητα πρόσβασης στα ΑΕΙ γίνονται περισσότερο απαιτητικά από ό,τι εκείνα της  Γενικής Εκπαίδευσης».

Σημειώνουμε ότι  τα προγράμματα σπουδών στα ΕΠΑ.Λ. δεν προορίζονται να επιτύχουν πολλούς στόχους, αλλά προορίζονται να δώσουν στους μαθητές  τις επαγγελματικές γνώσεις μιας ειδικότητας και την απαραίτητη γενική παιδεία της λυκειακής βαθμίδας. Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά στοιχεία του κάθε επαγγελματικού σχολείου ενταγμένου στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα. Η διατύπωση «επαγγελματικές γνώσεις και πρόσβαση στα ΑΕΙ» μπορεί κάλλιστα να εκληφθεί ότι επειδή δεν επιτυγχάνονται οι πολλοί στόχοι, καλό θα είναι να μην προσβλέπουμε στην πρόσβαση προς τα ΑΕΙ, αλλά μόνο προς τις επαγγελματικές γνώσεις.

Σημειώνουμε επίσης ότι από την εκπαιδευτική εμπειρία στα ΕΠΑ.Λ. οι χαμηλές σχολικές επιδόσεις εστιάζονται κυρίως στα γενικά μαθήματα, και οι αδυναμίες αυτές των μαθητών προέρχονται από το Γυμνάσιο, στο οποίο θα έπρεπε να έχουν επιλυθεί οι περισσότερες, διότι αποφοίτηση από το Γυμνάσιο σημαίνει και τέλος στην υποχρεωτική εκπαίδευση.