Ο σχεδιασμός της ΕΕΚ πρέπει να στηρίζεται σε ολοκληρωμένο Εθνικό Στρατηγικό Σχεδιασμό, βασισμένο στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας και τις προτεραιότητες της εθνικής οικονομίας.   Βασικό κριτήριο για τον σχεδιασμό αποτελεί η σαφής διάκριση στόχων και μεθόδων της από την επαγγελματική κατάρτιση.

των Θέμη Κοτσιφάκη και Γιάννη Παπατσεχιλίδη

Στον αέρα βρίσκονται τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων των (ΕΠΑΣ) που ιδρύθηκαν με το ν. 3475/06 και λειτουργούσαν στο πλαίσιο της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης σε όλα τα Υπουργεία.

Συγκεκριμένα οι λειτούργησαν από το 2006 μέχρι το 2013-14, όπου καταργήθηκαν με το ν.4186/13. Οι ΕΠΑΣ λειτουργούσαν στο Υπουργείο Παιδείας, στο Υπουργείο Εργασίας (), στο Υπουργείο Υγείας, στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και στο Υπουργείο Τουρισμού. Θυμίζουμε ότι στις ΕΠΑΣ εγγράφονταν απόφοιτοι της Α΄ Λυκείου.

Οι ΕΠΑΣ του Υπουργείου Παιδείας καταργήθηκαν τελείως το 2013 μαζί με 2 σημαντικούς τομείς των ΕΠΑΛ (υγείας – πρόνοιας και εφαρμοσμένων τεχνών) προκειμένου να βγουν σε διαθεσιμότητα 2.500 εκπαιδευτικοί της ΤΕΕ. Οι ΕΠΑΣ των Υπουργείων Τουρισμού και Υγείας μετατράπηκαν σε ΙΕΚ, ενώ στις ΕΠΑΣ του ΟΑΕΔ και του Υπ. Αγρ. Ανάπτυξης δόθηκε παράταση λειτουργίας μέχρι το 2022, όπου θα γίνονταν η αξιολόγηση των δομών σύμφωνα με τον επίσημο στρατηγικό σχεδιασμό της ΕΕΚ (2016) και η οριστική τους κατάταξη ή μετασχηματισμός.

Με τον ιδρυτικό νόμο των ΕΠΑΣ από το 2006, οι απόφοιτοι των ΕΠΑΣ είχαν ίδιο επιπέδου πτυχίο (επίπεδο 3) με τους αποφοίτους των ΕΠΑΛ. Το 2014 με το ν. 4283/14  έγινε αλλαγή στην νομοθεσία, προσαρμόζοντας τα επίπεδα προσόντων στα αντίστοιχα ευρωπαϊκά. Έτσι οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ εντάχθηκαν πλέον στο επίπεδο 4 (δηλ. ανέβηκαν ένα επίπεδο προσόντων και αντίστοιχα οι απόφοιτοι της μαθητείας ΕΠΑΛ και ΙΕΚ εντάχθηκαν από το επίπεδο 4 στο 5). Δεν έγινε όμως προσαρμογή τότε στο επίπεδο των ΕΠΑΣ. Ωστόσο ο ΕΟΠΠΕΠ με βάση το ν.4115/2013 είχε αποδώσει αυτοτελώς ως Οργανισμός ισοτιμιών στις καταργημένες ΕΠΑΣ το επίπεδο 4. Με βάση αυτή την απόφαση του ΕΟΠΠΕΠ το 2016-17 υπήρξε συμφωνία με την Ε.Ε., για ένταξη όλων των υπαρχόντων πτυχίων στο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων, γεγονός που οδήγησε την ένταξη των πτυχίων των αποφοίτων ΕΠΑ.Σ. στο επίπεδο 4.

Το 2016,με καθυστέρηση 10 χρόνων από την έκδοση του ν.3475/06, εκδόθηκε απόφαση του Υπουργού Παιδείας Ν.Φίλη, με την οποία ρυθμίζονται τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων ΕΠΑΛ – ΕΠΑΣ (ΥΑ Φ12/29247/Δ4 ΦΕΚ Β’ 513/29-02-2016) θέτοντας τέλος στην αγωνία χιλιάδων αποφοίτων. Συγκεκριμένα, ρυθμίστηκε η αντιστοιχία των επαγγελματικών δικαιωμάτων των κατόχων τίτλων ειδικοτήτων ΕΠΑ.Λ. και ΕΠΑ.Σ. με τα επαγγελματικά δικαιώματα κατόχων αντίστοιχων τίτλων ειδικοτήτων ΤΕΕ Β’ κύκλου σπουδών.  Εξασφαλίστηκε έτσι στους αποφοίτους η ισότιμη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας και η πρόσβαση στις ευκαιρίες απασχόλησης και εξέλιξης στην ειδικότητά τους. Δηλ. οι απόφοιτοι των ΕΠΑΣ, των ΤΕΕ Β΄ κύκλου και των ΕΠΑΛ έχουν ίδια επαγγελματικά δικαιώματα και ανήκουν προφανώς στο ίδιο επίπεδο προσόντων.

Όμως μετά ήρθε η ΝΔ

Με την παρ. 2 του άρθρου 170 του ν.4763/2020 η ΝΔ κατάργησε τις εναπομείνασες ΕΠΑΣ, εντάσσοντάς τις στο επίπεδο των νέων δομών των Επαγγελματικών Σχολών Κατάρτισης, που όμως είναι μεταγυμνασιακές σχολές. Παράλληλα υποβάθμισε αναδρομικά (!!) τα πτυχία των 88.746 αποφοίτων ΕΠΑΣ όλων των υπουργείων (βλ. σχετικό πίνακα με επεξεργασία στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ),  παρά το γεγονός ότι ήδη τους έχουν αποδοθεί ίδια επαγγελματικά δικαιώματα με τους αποφοίτους  των ΕΠΑΛ από το 2016. Επισημαίνεται ότι σε εφαρμογή του ν.4763/2020 οι απόφοιτοι των ΕΠΑ.Σ. δεν μπορούν πλέον να εγγράφονται στα Ι.Ε.Κ.!

Επιπλέον οι μαθητές φετινής σχολικής χρονιάς Α΄ και Β΄ τάξης των ΕΠΑ.Σ. Μαθητείας του ΟΑΕΔ και του Υπ. Αγρ, Ανάπτυξης οι οποίοι κλήθηκαν να υποβάλλουν αιτήσεις για εγγραφή στις σχολές, πριν το ν. 4763/20, δηλ. με βάση τις διατάξεις του ν.3475/06 που χορηγούσαν με ενδοσχολικές εξετάσεις πτυχία επαγγελματικής ειδικότητας εκπαίδευσης και κατάρτισης, τα οποία παρείχαν ισοτιμία με τα ΕΠΑ.Λ. σύμφωνα με το άρ. 12 του ν.3475/06 και την ΥΑ του 2016. Δηλαδή οι μαθητές και οι μαθήτριες που φοιτούν ήδη στις σχολές, θα λάβουν πτυχία όχι με βάση το νόμο με τον οποίο εισήχθηκαν στις σχολές, αλλά με βάση το νόμο 4763/20 που ψηφίσθηκε στις 21-12-2020. Έτσι τα πτυχία τους αντί να είναι ισότιμα με αυτά των ΕΠΑΛ, θα παρέχουν ισοτιμία με τις μεταγυμνασιακές ΕΣΚ του νέου νόμου.

Πρόκειται δηλαδή για μια καραμπινάτη και σκόπιμη υποβάθμιση πτυχίων αποφοίτων του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος της ΕΕΚ.

Αυτά είναι αποτελέσματα της αλλοπρόσαλλης πολιτικής των «αρίστων» της ΝΔ. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η προώθηση των ιδιωτικών συμφερόντων στην εκπαίδευση.

 

Πρόταση για μια αναβαθμισμένη ΕΕΚ

Είναι γνωστή η αντίθεσή μας με τη δημιουργία μεταγυμνασιακών σχολών πρόωρης κατάρτισης και ανήλικης μαθητείας (ΕΣΚ) που ιδρύθηκαν με το ν.4763/20. Θυμίζουμε ότι τις σχολές αυτές  μπορεί να τις δημιουργεί κάθε δημόσιος και ιδιωτικός οργανισμός, ακόμα και εργοδοτικοί φορείς. Στόχος της κυβέρνησης είναι, αξιοποιώντας και τη θεσμοθέτηση της τράπεζας θεμάτων στο λύκειο (ΓΕΛ και ΕΠΑΛ) που θα δυσκολέψει την φοίτηση σε αυτό, να οδηγηθεί ένα τμήμα του μαθητικού δυναμικού στην πρόωρη κατάρτιση και στην έξωση από το Λύκειο. Αντί της θεσμοθέτησης θεσμών και πρακτικών που να κρατούν δημιουργικά τους νέους / νέες στο σχολείο και τη μάθηση μηχανεύονται «αριστείες» και «αξιολογήσεις» για την εγκατάλειψη του σχολείου!

Για εμάς ο σχεδιασμός της ΕΕΚ πρέπει να στηρίζεται σε ολοκληρωμένο Εθνικό Στρατηγικό Σχεδιασμό, βασισμένο στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας και τις προτεραιότητες της εθνικής οικονομίας.   Βασικό κριτήριο για τον σχεδιασμό αποτελεί η σαφής διάκριση στόχων και μεθόδων της επαγγελματικής εκπαίδευσης από την επαγγελματική κατάρτιση.

Απαραίτητοι όροι μιας ουσιαστικής αναβάθμισης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και κατάρτισης σε όλα τα επίπεδα είναι η ουσιαστική αύξηση των εκπαιδευτικών δαπανών αλλά και η κατάργηση του ν.4763/20.

Θεσμοθέτηση 14χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης, με ένταξη όλων των τύπων  του Λυκείου στην υποχρεωτική εκπαίδευση και εδραίωση του Επαγγελματικού Λυκείου ως σχολείου ισότιμης επιλογής.

Ενίσχυση του θεσμού της μαθητείας στο Μεταλυκειακό έτος των ΕΠΑΛ.

Μετασχηματισμό των ΕΠΑ.Σ. του ΟΑΕΔ σε Σχολές Μαθητείας που εντάσσονται ως διακριτό σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με Μαθητεία, στο μεταδευτεροβάθμιο (μεταλυκειακό)-επίπεδο 5, με προσδιορισμένη ηλικιακή ομάδα στόχο και συνολική διάρκεια σπουδών-πρακτικής 2,5 έτη.

Μέτρα που θα συμβάλουν στην ενίσχυση των δημοσίων ΙΕΚ, με την επίλυση των δομικών προβλημάτων χρηματοδότησης, προγραμμάτων σπουδών και υποδομών τους.

Επανασύσταση και λειτουργία των διετών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης στα ΑΕΙ.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να καταργηθεί άμεσα η διάταξη του ν. 4763/20, που αφαιρεί τα επαγγελματικά δικαιώματα χορηγηθέντων πτυχίων των ΕΠΑΣ, έτσι ώστε να παραμείνουν ισότιμα με αυτά των αποφοίτων ΕΠΑΛ και ΤΕΕ Β΄ κύκλου. Να επανέλθουν στο επίπεδο 4 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων που τα ενέταξε ο ΕΟΠΠΕΠ το 2016. Οι 88.746 απόφοιτοι των ΕΠΑΣ και οι ήδη φοιτώντες μαθητές των ΕΠΑ.Σ., απαιτούν στοιχειώδη δικαιοσύνη και σεβασμό σε αυτό που η ίδια η πολιτεία θεσμοθέτησε. Καμιά αναδρομική υποβάθμιση δεν θα είναι ανεκτή.