Ευκρινές περίγραμμα των στρεβλώσεων που θα προκαλέσουν ρυθμίσεις του νέου νόμου Γαβρόγλου στη λειτουργία των ΑΕΙ αρχίζουν να αποκτούν οι διοικήσεις και οι πανεπιστημιακοί των ιδρυμάτων. Η επιστροφή των φοιτητικών παρατάξεων στη διοίκηση των , όπως ορίζει ο νόμος, καθίσταται απολύτως ουτοπική, με δεδομένο ότι τις τελευταίες δεκαετίες οι παρατάξεις δεν συμφωνούν ούτε στα… εκλογικά μεγέθη της καθεμιάς.

Ηδη, σύμφωνα με πληροφορίες της «Καθημερινής», έχουν βγει τα μαχαίρια μεταξύ των παρατάξεων για τον αριθμό των εκπροσώπων τους στα όργανα κάθε ΑΕΙ. Μάλιστα, με την επανέναρξη της λειτουργίας των ιδρυμάτων μετά τις εορταστικές διακοπές, βάσει του νόμου πρέπει να οργανωθούν φοιτητικές εκλογές για να επιλεγούν οι εκπρόσωποι των φοιτητών στη διοίκηση των ΑΕΙ. Σε όποια άλλη περίπτωση, π.χ. εάν οριστούν οι εκπρόσωποι των φοιτητικών παρατάξεων, όποιος διαφωνεί με μια απόφαση μπορεί να προκαλέσει προσκόμματα και καθυστερήσεις –και διά της δικαστικής οδού– στην εφαρμογή της.

Τι προβλέπεται

Ειδικότερα, ο τελευταίος νόμος 4485 του 2017 για τα ΑΕΙ προβλέπει τη συμμετοχή εκπροσώπων των φοιτητών (προπτυχιακών και μεταπτυχιακών) και εκπροσώπων βοηθητικού προσωπικού στα όργανα διοίκησης των ΑΕΙ, δηλαδή στη Σύγκλητο, το Πρυτανικό Συμβούλιο, την Κοσμητεία, τη γενική συνέλευση και του τομείς κάθε τμήματος. Οι εκπρόσωποι των προπτυχιακών φοιτητών ψηφίζουν για μείζονα θέματα του πανεπιστημίου.

Η απαρίθμηση είναι αποκαλυπτική: για την έγκριση των συγγραμμάτων που θα διανέμονται, για την κατανομή διδακτικού έργου στους διδάσκοντες, για τον καθορισμό ή την αλλαγή του γνωστικού αντικειμένου των διδασκόντων, για τη δημιουργία νέων θέσεων πανεπιστημιακών (μέλη ΔΕΠ), για την κατάρτιση των μητρώων εκλεκτόρων για την εκλογή, εξέλιξη και μονιμοποίηση μελών ΔΕΠ, για την οργάνωση κοινών μαθημάτων σε τμήματα, για την έγκριση των προγραμμάτων σπουδών. Επίσης, μετέχουν στις αποφάσεις για την ένταξη ενός πανεπιστημιακού σε καθεστώς μερικής απασχόλησης.

Η μεταβατική περίοδος του νόμου 4485 όριζε ότι έως την 1η Δεκεμβρίου 2017 οι φοιτητές μπορούσαν να εκπροσωπηθούν στα όργανα του ΑΕΙ από εκπροσώπους των φοιτητικών παρατάξεων με βάση τα αποτελέσματα των φοιτητικών εκλογών του περασμένου Μαΐου. Από τη νέα χρονιά πρέπει να γίνουν εκλογές με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία των φοιτητών στα ΑΕΙ. Ωστόσο, κατά την τελευταία 30ετία, οι περιπτώσεις στις οποίες οι φοιτητικές παρατάξεις συμφώνησαν για τα αποτελέσματα είναι σπάνιες εξαιρέσεις.

Ενδεικτικά, η ΔΑΠ ΝΔΦΚ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ) λίγο πριν από τα Χριστούγεννα έστειλε επιστολή στον πρύτανη, τους κοσμήτορες, τους προέδρους αλλά και τη νομική υπηρεσία του ΟΠΑ, στην οποία αναφέρεται ότι «οι εκπρόσωποι της ΠΑΣΠ που υπογράφουν υποτιθέμενες αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου του φοιτητικού συλλόγου δεν συμπεριλαμβάνουν εκπροσώπους της ΔΑΠ-ΝΔΦΚ και της Πανσπουδαστικής, που έχουν εκλεγεί να συμμετάσχουν στα όργανα του πανεπιστημίου. Oυδέποτε υπήρξε σύγκληση του Δ.Σ., ώστε να υποδείξει τους εκπροσώπους που έχουν εκλεγεί από τις φοιτητικές εκλογές του 2017. Σας βεβαιώνουμε ότι ουδέποτε προσκληθήκαμε, είτε γραπτά είτε προφορικά, να συμμετέχουμε σε κάτι τέτοιο». Eπίσης, η ΔΑΠ καταγγέλλει ότι στη μία έδρα φοιτητών σε κοσμητεία σχολής του ΟΠΑ έχει οριστεί εκπρόσωπος άλλης παράταξης, παρότι η ΔΑΠ πλειοψήφησε στη σχολή και θα έπρεπε να πάρει την έδρα.

Η διελκυστίνδα που στήνεται σε αυτές τις περιπτώσεις μεταξύ των παρατάξεων με αλληλοκαταγγελίες και διαψεύσεις –ήδη οι τόνοι έχουν ενταθεί όχι μόνο στο ΟΠΑ αλλά και σε άλλα κεντρικά – υποδηλώνει τι μέλλει γενέσθαι με τη διενέργεια των φοιτητικών εκλογών, όπως ορίζει ο νόμος Γαβρόγλου ώστε οι φοιτητές να εκπροσωπηθούν στη διοίκηση των ΑΕΙ. «Οι φοιτητές που είναι περαστικοί από το ίδρυμα θα αποφασίζουν ισότιμα με τα μέλη ΔΕΠ για σοβαρά θέματα που αφορούν το διδακτικό προσωπικό, τη φυσιογνωμία και τον ακαδημαϊκό χαρακτήρα των τμημάτων, την κατεύθυνση των ιδρυμάτων. Οι καθηγητές σπουδάζουν, ερευνούν, δημοσιεύουν, μετέχουν σε διεθνή συνέδρια και ενημερώνονται για τις εξελίξεις του κλάδου τους διεθνώς (ή έστω έχουν αυτή την υποχρέωση) και οι εκπρόσωποι των φοιτητών και όλων των ομάδων που δεν έχουν καμία ανάλογη υποχρέωση, θα έχουν ίδιου βάρους ψήφο για ακαδημαϊκά θέματα με αυτή των καθηγητών», παρατηρεί στην «Κ» η καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Βάσω Κιντή.

Εκτός από την έλλειψη κατάρτισης των φοιτητών για θέματα που δεν είναι αρμόδιοι να γνωρίζουν, υπάρχει μία ακόμη στρέβλωση που θα καταγραφεί με την εφαρμογή του νόμου Γαβρόγλου και αφορά τις σχέσεις συναλλαγής εντός των ΑΕΙ.

Τήρηση της δεοντολογίας

«Οι φοιτητές βρίσκονται σε θέση εξάρτησης από μέλη ΔΕΠ και συχνά από μέλη ΔΕΠ που ασκούν διοίκηση, με αποτέλεσμα η ψήφος τους να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε σχέση συναλλαγής. Αυτό δεν είναι κακόβουλη φαντασία αλλά στηρίζεται σε πραγματικές περιπτώσεις στο παρελθόν (π.χ., εκπρόσωποι των φοιτητών χάριζαν την ψήφο τους σε πρυτάνεις για μία θέση σε μεταπτυχιακό πρόγραμμα ή για διευκολύνσεις στις εξετάσεις, ακόμη και για ολόκληρο τον φοιτητικό πληθυσμό). Γι’ αυτό και θα έπρεπε να υπάρχουν προβλέψεις για δομές λογοδοσίας και εποπτείας για την τήρηση της δεοντολογίας στα διάφορα όργανα. Αλλά και χωρίς αυτές, δεν είναι ίδια η θέση των μελών με τους φοιτητές. Τα μέλη ΔΕΠ εκ της θέσεώς τους έχουν το καθήκον, τις γνώσεις και τη θεσμική ευχέρεια να δρουν με αυτονομία και να μεριμνούν για το ίδρυμα. Οταν δεν το κάνουν, απλώς δεν ανταποκρίνονται στον ρόλο τους. Οι φοιτητές αντίθετα είναι εκ προοιμίου σε θέση εξάρτησης, οπότε μόνον η προσωπική τους ακεραιότητα και το θάρρος διασφαλίζουν την αυτονομία τους», λέει η κ. Κιντή.

Την ίδια στιγμή, ο πρόεδρος της ομοσπονδίας των πανεπιστημιακών (ΠΟΣΔΕΠ) Στάθης Ευσταθόπουλος μιλώντας στην «Κ» τονίζει: «Τα πανεπιστήμια θα αντιμετωπίσουν φαινόμενα παραλυσίας. Μέσα στο κλίμα βίας που υπάρχει πέριξ των κεντρικών ΑΕΙ μπορούμε να φανταστούμε να προσέρχονται οι φοιτητές και να κάνουν εκλογές για την ανάδειξη των εκπροσώπων τους; Σε πρόσφατες εκλογές σημειώθηκαν εκτεταμένα επεισόδια, ακόμη και με αγνώστους που επιτέθηκαν με τσεκούρια σε φοιτητές. Μπορεί να λειτουργήσει το φοιτητικό κίνημα σήμερα; Και ποιο φοιτητικό κίνημα; Ή μήπως ξαφνικά θα επιστρέψουμε στο 1982;».

«Δήθεν δημοκρατία»

Οι πανεπιστημιακοί που βρίσκονται σε εκπαιδευτική άδεια δεν μπορούν να ψηφίσουν για ένα ακαδημαϊκό θέμα, αλλά μπορεί ο εκπρόσωπος των φοιτητών! Σε αυτό εστιάζει στην «Κ» διδάσκων του ΕΚΠΑ. Την ίδια στιγμή, αγανακτισμένος είναι καθηγητής σε τμήμα περιφερειακού ΑΕΙ, στο οποίο δόθηκε από το υπ. Παιδείας πίστωση για πρόσληψη πανεπιστημιακού, αλλά η συνέλευση δεν έχει αποφασίσει το επιστημονικό αντικείμενο της νέας θέσης, διότι το Σώμα διχάστηκε (9-9), με την ψήφο του εκπροσώπου του βοηθητικού προσωπικού να είναι κρίσιμη. Οπως παρατηρεί, «αυτό το δήθεν δημοκρατικό μέτρο της διοίκησης που έχει επιβάλει η κυβέρνηση (δηλαδή, όλοι ανεξαιρέτως δήθεν διοικούν ισότιμα) δεν επιτρέπει το ίδρυμα να διοικηθεί αποτελεσματικά και με αυτονομία. Φαίνεται έτσι η αδιαφορία της κυβέρνησης για τα ΑΕΙ και το ενδιαφέρον της να ικανοποιήσει ομάδες που θέλει να την ψηφίζουν»…