Συνέντευξη του Νίκου Φίλη στην Αυγή

Ο Υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Νίκος Φίλης, παραχώρησε συνέντευξη στην εφημερίδα “H ΑΥΓΗ” και στη δημοσιογράφο Κωστοπούλου Μίνα.

1. Το στοίχημα της ομαλής έναρξης της σχολικής χρονιάς για πολλούς έχει πετύχει. Οι εκπαιδευτικές ομοσπονδίες, όμως, αντιδρούν. Ποιο από τα αιτήματά τους θα βρεθεί στο τραπέζι του διαλόγου το επόμενο διάστημα;

Tα σχολεία άνοιξαν χωρίς τα προβλήματα που παρουσιάζονται κάθε χρόνο στην έναρξη της χρονιάς,, με όλα τα βιβλία, με τους αναγκαίους αναπληρωτές και με το μόνιμο προσωπικό στη θέση του. Η ομαλή έναρξη της σχολικής χρονιάς σηματοδοτεί την επιστροφή της χώρας στην κανονικότητα.

Η ΔΟΕ αντιδρά στον νέο Ενιαίο Τύπο Ολοήμερου Δημοτικού το οποίο διατηρεί τα θετικά στοιχεία του ΕΑΕΠ, που όμως προβλέπονταν μόνο για 1337 12/θέσια ολοήμερα δημοτικά σχολεία, εξασφαλίζοντας τον εμπλουτισμό και την επέκταση των προσφερόμενων διδακτικών αντικειμένων των ΕΑΕΠ στους μαθητές όλων των τύπων σχολείων από 4/θέσια και πάνω.

Επίσης η ΔΟΕ αντιδρά στις αλλαγές που αφορούν στα Νηπιαγωγεία. Φέτος τα 5.394 Νηπιαγωγεία σε όλη τη χώρα θα λειτουργήσουν με το Πρόγραμμα του Ενιαίου Τύπου Ολοήμερου Νηπιαγωγείου, οι 13.373 Νηπιαγωγοί θα έχουν πλέον Διδακτικό Ωράριο όπως όλοι οι εκπαιδευτικοί και οι εγγραφές στο νηπιαγωγείο θα γίνονται από τον Μάιο μήνα για την επόμενη σχολική χρονιά. Το νέο Νηπιαγωγείο προσφέρει ίσες ευκαιρίες μάθησης σε όλα τα νήπια-προνήπια, καταργώντας την ύπαρξη διαφορετικών τύπων νηπιαγωγείων (κλασικά και ολοήμερα) και αμβλύνοντας τις ανισότητες που υπήρχαν μέσα στην ίδια σχολική μονάδα, η οποία λειτουργούσε με δύο διαφορετικά τμήματα και με δύο διαφορετικά προγράμματα. Με το νέο Πρόγραμμα, όλα τα νηπιαγωγεία γίνονται εν δυνάμει ολοήμερα και λειτουργούν με βάση ένα ενιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα, το οποίο αρχίζει στις 8:20 και τελειώνει στις 13:00.

Οι αλλαγές αυτές είναι αποτέλεσμα του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία που προηγήθηκε και συζητήθηκαν με τους εκπρόσωπους της ΔΟΕ. Αντιλαμβανόμαστε τις συνδικαλιστικές αδράνειες και τα κομματικά συμφέροντα που εξυπηρετούν αλλά όλοι πρέπει να αλλάξουμε και να προσβλέπουμε στη συνεργασία για το κοινό καλό.

2. Σε ποια λογική θα στηρίζεται το νέο σύστημα , που έχετε προαναγγείλει; Θα ισχύσει από την ερχόμενη χρονιά;

Τους επόμενους μήνες θα θεσμοθετήσουμε νέο σύστημα διορισμών, στο οποίο θα μετρά η μακρά προϋπηρεσία σε θέση αναπληρωτή, που αποτελεί μορφωτικό κεφάλαιο για κάθε εκπαιδευτικό, ενώ θα δοθεί και η δυνατότητα σε νέα παιδιά να εξασφαλίσουν μια θέση στη δημόσια εκπαίδευση

3. Έχετε δηλώσει ότι το σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ έχει χάσει τη δυναμική του και μέσα στην προηγούμενη σχολική χρονιά το επαναλάβατε συχνά. Σε ποια κατεύθυνση κινούνται οι αλλαγές που σχεδιάζετε; Οι φετινοί μαθητές της Γ΄ Λυκείου θα επηρεαστούν;

Το σύστημα των έχει εξαντλήσει τη δυναμική του και στηρίζεται, δυστυχώς, σε μία παγκόσμια πρωτοτυπία που είναι η υποβάθμιση του σχολείου και η ενίσχυση των φροντιστηρίων, πράγμα που σημαίνει μία περαιτέρω οικονομική αιμορραγία της οικογένειας. Εργαζόμαστε, μέσω και του εθνικού διαλόγου, για να υπάρξει ένα νέο σύστημα επιλογής για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, το οποίο θα αναβαθμίζει το σχολείο. Συνεπώς το νέο σύστημα προϋποθέτει μια αναμόρφωση του Λυκείου και κυρίως των δύο μεγαλυτέρων τάξεων του Λυκείου. Επί πλέον η ευθύνη επιλογής για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση θα αποδίδεται στο σχολείο και όχι σε άλλα σχήματα εκτός του σχολείου.

Αυτός είναι ο σχεδιασμός μας και την κατάλληλη στιγμή μέσα από διάλογο και χωρίς να αιφνιδιάζουμε θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε και στις αποφάσεις που προφανώς δεν θα επηρεάσουν τους φετινούς μαθητές της Γ Λυκείου.

4. Δίνετε ιδιαίτερο βάρος στις μεταρρυθμίσεις στην παιδεία, ενώ και η αντιπολίτευση την χαρακτηρίζει “μητέρα των μαχών”. Είναι σαφές ότι αποτελεί προνομιακό πεδίο άσκησης πολιτικής, ωστόσο ο προϋπολογισμός της παραμένει ιδιαίτερα χαμηλός, μετά από σημαντική μείωση τα προηγούμενα χρόνια. Τί θα κάνετε;

Η Παιδεία, αποτελεί το κατεξοχήν πεδίο αντιπαράθεσης στρατηγικών επιδιώξεων και αξιών ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά. Όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον κόσμο. Ιδιαίτερα σήμερα που ο νεοφιλελευθερισμόw και οι πολιτικές της σκληρής λιτότητας έχουν διαλύσει το κοινωνικό κράτος και έχουν μεταφέρει μεγάλο μέρος των υπηρεσιών παιδείας στην αγορά.

Πράγματι οι δημόσιες δαπάνες έμειναν καθηλωμένες για πολλά χρόνια, κάτω από το 3,5% επί του ΑΕΠ. Δραματική μείωση βέβαια των δημόσιων δαπανών για την εκπαίδευση παρατηρήθηκε κατά την περίοδο 2009-15 κατά 34,1%. Όμως με τον προϋπολογισμό του 2016, για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, σταθεροποιήθηκαν οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση στο 2,8 % επί του ΑΕΠ και με αυτό τον τρόπο ανατρέπεται η αρνητική πρόβλεψη του μεσοπρόθεσμου 2014-18 της προηγούμενης κυβέρνησης για συνεχή μείωση των δημόσιων δαπανών για την παιδεία, οι οποίες θα μειώνονταν με βάση αυτή την πρόβλεψη το 2016 στο 2,3% επί του ΑΕΠ και θα έφταναν μόλις στο 1,9 % επί του ΑΕΠ το 2018.

Να σημειώσουμε ότι ο πρόεδρος της ΝΔ Κ. Μητσοτάκης παραμένει συνεπής σε αυτό το στόχο της διάλυσης της δημόσιας χρηματοδότησης για την παιδεία. Στην πρόσφατη συνέντευξή του στο ΣΚΑΙ ανέφερε ότι θα μειώσει κατά 30% τον ΕΝΦΙΑ και θα βρει τα χρήματα αυτά από τη μείωση των δαπανών στην Παιδεία και την Υγεία. Άλλωστε η αναφορά του ότι οι μαθητές είναι πελάτες στα σχολεία, καθώς και η συζήτηση στο κόμματου για την καθιέρωση του συστήματος των vouchers στην εκπαίδευση είναι ομολογία ότι προωθεί την ακόμη μεγαλύτερη εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης. Σε αυτή την κατεύθυνση εντάσσεται και η σταθερή ανακίνηση θέματος ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα.

Αντιθέτως στόχος της κυβέρνησης είναι η σταδιακή αύξηση των δημόσιων δαπανών για την παιδεία ώστε να φτάσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αλλά συγχρόνως να γίνεται σωστή αξιοποίηση τους έτσι ώστε να δίνουν λύσεις, στα βασικά προβλήματα του εκπαιδευτικού μας συστήματος, βελτιώνοντάς το. Προφανώς η αύξηση των δαπανών για την παιδεία όπως και για την υγεία, συναρτάται τελικώς με τη μεγέθυνση του ΑΕΠ. Άλλες είναι οι δυνατότητες του κοινωνικού κράτους σε μια χώρα με ΑΕΠ 230 δις ευρώ και άλλες οι δυνατότητες με 170δις ευρώ. Δυστυχώς όμως και την εποχή των παχιών αγελάδων κατασπαταλήθηκαν πόροι, έγινε πάρτι με τα ΕΣΠΑ, δημιουργώντας τελικά ερείπια κοινωνικών πολιτικών.

5. Τα μαθήματα των Θρησκευτικών και της Ιστορίας βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα του δημόσιου διαλόγου γύρω από την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Σε ποια κατεύθυνση κινούνται οι αλλαγές για την αναμόρφωσή τους;

Η αναμόρφωση του μαθήματος των Θρησκευτικών αποτελεί προϋπόθεση για να παραμείνει υποχρεωτική η διδασκαλία του σε όλους τους μαθητές. Υπάρχει το σχετικό πόρισμα της αρμόδιας Επιστημονικής Επιτροπής του ΙΕΠ που προτείνει την μετατροπή του μαθήματος από ομολογιακό-κατηχητικό σε μάθημα γνώσης των θρησκειών, με ιδιαίτερη έμφαση στην ορθοδοξία. Θα υπάρξει φυσικά η απαιτούμενη επιμόρφωση των θεολόγων ώστε να υποστηρίξουν τη νέα ύλη του μαθήματος.

Εξίσου σημαντική είναι και η εκπαιδευτική καινοτομία σύμφωνα με τη οποία η διδασκαλία των Θρησκευτικών εμπλουτίζεται με βιωματικές δράσεις και διαθεματική διδασκαλία. Έτσι θέλουμε να διδάσκονται όλα τα μαθήματα.

Για το μάθημα της Ιστορίας δεν υπάρχει ανάλογη επεξεργασία που να έχει φτάσει σε πόρισμα. Υπάρχουν βεβαίως επεξεργασίες από το παρελθόν που όμως η εθνικιστική προκατάληψη και ο φόβος του πολιτικού κόστους εμπόδισαν την αξιοποίησή τους. Πιστεύω ότι η διδασκαλία της περιόδου του εμφυλίου πόλεμου μπορεί να ενισχύσει την θετική σχέση των πολιτών με την ιστορική αλήθεια καθώς και την εθνική αυτογνωσία και συμφιλίωση. Προφανώς είναι ευαίσθητο θέμα και χρειάζεται ψυχραιμία και σεβασμό στα γεγονότα, τον πόνο και τις μνήμες όλων των Ελλήνων.

Είναι ώρα να προχωρήσουμε σε αλλαγές και στα προγράμματα σπουδών της Ιστορίας.

6. Η σεξουαλική αγωγή πότε και με ποιον τρόπο θα μπει στα σχολεία;

Σχεδόν όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες έχουν εκπαιδευτική εμπειρία στα θέματα σεξουαλικής αγωγής ήδη από τη δεκαετία του 70. Στόχος της σεξουαλικής αγωγής είναι τα νέα παιδιά να παίρνουν αποφάσεις που δεν θέτουν σε κίνδυνο την υγεία τους. Έχουν δοκιμαστεί πολλά μοντέλα για την εισαγωγή του μαθήματος στα σχολεία. Αυτή η εμπειρία μπορεί να αποτελέσει καλό εφόδιο για την επεξεργασία συνολικής πολιτικής πάνω στο ζήτημα στη χώρα μας. Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής θα διαμορφώσει σύντομα μια πρόταση που θα προβλέπει την ένταξη της σεξουαλικής αγωγής και γενικότερα της αγωγής υγείας (πχ πάσης φύσεως εθισμοί) στο πρόγραμμα του σχολείου καθώς και το σχετικό εκπαιδευτικό υλικό.

8. Πλέον οι μαθητές ψηφίζουν από τα 17. Πιστεύετε ότι χωράει η πολιτική στα σχολεία;

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ισχύει η ψήφος στα 16, αν και όχι πάντα για όλες τις εκλογές.

Συζητήσεις για το θέμα γίνονται ανοιχτά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες κυρίως διότι αν οι νέοι αποκτήσουν νωρίτερα αυτό το δικαίωμα, υπάρχει η ελπίδα να σταματήσει η αδιαφορία για τα «κοινά» που παρατηρείται σε αρκετά κράτη της ΕΕ. Στην Ελλάδα κάποιοι τρόμαξαν από το ενδεχόμενο να δοθεί το δικαίωμα της ψήφου σε μερικές δεκάδες χιλιάδες 17χρονους. Το παρουσίασαν περίπου ως απειλή για το πολίτευμα

Εμείς εμπιστευόμαστε τους 17αρηδες και θέλουμε να αποφοιτήσουν από ένα σχολείο που θα εμπεδώνει τις αξίες της δημοκρατίας, της ελευθερίας της συνείδησης, της ανεξαρτησίας της σκέψης, της ανοχής στο διαφορετικό. Ένα σχολείο που θα τους έχει διακινήσει το ενδιαφέρον για τα «κοινά» και, κυρίως, θα τους έχει θωρακίζει απέναντι στη φασιστική βία, τη βαρβαρότητα, το ρατσισμό. Γι αυτό το δημοκρατικό σχολείο εργαζόμαστε. Όχι για ένα σχολείο στείρων αντιπαραθέσεων και μάλιστα κομματικών. Με αυτή την έννοια η πολιτική, ως συνιστώσα του δημοκρατικού πολιτισμού και της εκπαίδευσης είναι πανταχού παρούσα στο σχολείο.

9. Τα Συμβούλια των ΑΕΙ αποτελούν μια από τις “κόκκινες γραμμές” των Θεσμών. Ωστόσο, έχουν κατηγορηθεί ως εις εκ των πλέον αντιδημοκρατικών θεσμών μέσα στο πανεπιστήμιο. Τί σκοπεύετε να κάνετε για τον εκδημοκρατισμό της τριτοβάθμιας;

Τα συμβούλια θα μπορούσαν να ήταν υπό προϋποθέσεις ένας χρήσιμος θεσμός, κυρίως για τις προοπτικές του πανεπιστημίου και τη σύνδεσή τους με την κοινωνία. Όμως ο ίδιος ο νόμος τον ακύρωσε γιατί προέβλεπε αντιδημοκρατικό τρόπο επιλογής (μοντέλο Χονγκ Κονγκ με τη διαγραφή των υποψηφίων) και του ανέθεσε λειτουργίες υποκατάστασης της συγκλήτου. Εμείς σύντομα θα παρουσιάσουμε αλλαγές στη διοίκηση των ΑΕΙ, με την επανασύσταση του πρυτανικού συμβουλίου με διευρυμένη σύνθεση και τη συμμετοχή των φοιτητών στα όργανα.

10. Οι επικείμενες αλλαγές στην τριτοβάθμια σε ποια κατεύθυνση θα κινούνται; Τί θα κάνετε για να δώσετε κίνητρα σε Έλληνες ερευνητές και καθηγητές να επιστρέψουν στα ΑΕΙ της χώρας;

Για τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα ασφαλώς το μεγάλο στοίχημα είναι η δημιουργία ενιαίου χώρου εκπαίδευσης και έρευνας που θα πρέπει να αντιμετωπίσει μια σειρά χρόνιων προβλημάτων όπως ο κατακερματισμός ή οι αλληλεπικαλύψεις των ερευνητικών δραστηριοτήτων. Ήδη προχωρούμε σε προγράμματα υποτροφιών για νέους επιστήμονες-ερευνητές, ενώ ιδρύονται νέες θέσεις διδακτικού προσωπικού στα ΑΕΙ. Επίσης η αναμόρφωση του Ανοιχτού Πανεπιστημίου με την αξιοποίηση νέων επιστημόνων, αλλά και των μεταπτυχιακών, συντελούν στην αξιοποίηση του πλούσιου επιστημονικού δυναμικού των νέων

11. Τί μέσα θα επιστρατεύσετε για την εφαρμογή του νόμου για τα ιδιωτικά σχολεία; Η ΟΙΕΛΕ καταγγέλλει καθημερινά ότι οι σχολάρχες αντιστέκονται και οι εκπαιδευτικοί ανησυχούν.

Έχουμε ήδη αρχίσει να στέλνουμε τις σχετικές εγκυκλίους που διευκρινίζουν στους ιδιοκτήτες των ιδιωτικών σχολείων με ποιον τρόπο θα υλοποιηθούν οι ψηφισθείσες διατάξεις. Συνεργασία υπάρχει και με το υπουργείο Εργασίας για το εργασιακό καθεστώς των εκπαιδευτικών στα φροντιστήρια. Επόμενο βήμα είναι η επανασύσταση Διεύθυνσης Ιδιωτικής Εκπαίδευσης στο ΥΠ.Π.Ε.Θ. , υπήρχε αλλά καταργήθηκε από τη ΝΔ, που θα ασκεί τη σχετική εποπτεία στα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Οι έλεγχοι όσον αφορά το καθεστώς των αδειών θα πραγματοποιούνται όπως ορίζει η κείμενη νομοθεσία από τον αρμόδιο εθνικό φορέα. Δεν βλέπω κάποιο λόγο ανησυχίας ούτε για τους σχολάρχες που τηρούν τη νομιμότητα ούτε για τους εκπαιδευτικούς που ασκούν με συνέπεια τα καθήκοντά τους.