Η οποιαδήποτε πρόταση ή προσπάθεια αναβάθμισης της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στη χώρα μας για να έχει αποτέλεσμα και να διατηρηθεί σε βάθος χρόνου, θα πρέπει να στηρίζεται στα διεθνώς ισχύοντα για το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό χώρο.

Στο χώρο της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης υπάρχουν συγκεκριμένες νόρμες τις οποίες ακολουθούν όλα τα κράτη της Ε.Ε., διότι η αναγνώριση των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών τίτλων, η ελεύθερη μετακίνηση των εργαζομένων, μεταξύ των χωρών είναι δεδομένα και δεσμευτικά για όλα τα κράτη – μέλη.
Σύμφωνα με τα ισχύοντα και τις ακολουθούμενες πρακτικές στην Τεχνική Επαγγελματική

Εκπαίδευση ο χώρος της προδιαγράφεται ως εξής:

1. Στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (λυκειακή βαθμίδα) «διακρίνουμε δύο βασικές κατηγορίες: Τη γενική εκπαίδευση, η οποία οδηγεί στη δυνατότητα εισόδου στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και την επαγγελματική εκπαίδευση, η οποία παρέχει προσόντα τόσο σχετικά με την προετοιμασία για τον επαγγελματικό βίο όσο και για την πραγματοποίηση περαιτέρω σπουδών» (Αριθμοί-κλειδιά της εκπαίδευσης ΣΤΗΝ ΕΥΡΏΠΗ – 2002, σελ. 138).
Σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. η λυκειακή βαθμίδα περιλαμβάνει δύο τύπους σχολείων, το γενικό και το επαγγελματικό.
Ενιαίο λύκειο το οποίο να συγχωνεύει τους δύο τύπους σχολείων (δύο σε ένα) δεν υπάρχει πουθενά.
Το επαγγελματικό λύκειο επειδή είναι σχολείο θεωρίας και πράξης παρέχει στους απόφοιτους Απολυτήριο και Πτυχίο.
2. Όπου αναφέρεται ο όρος προεπαγγελματική εκπαίδευση (στην οποία μετά από τριετή φοίτηση δεν παρέχεται επαγγελματικός τίτλος – πτυχίο ειδικότητας, περίπτωση ΕΠΛ στην Ελλάδα), η εκπαίδευση αυτή περιλαμβάνεται στη γενική εκπαίδευση. (Αριθμοί-κλειδιά της εκπαίδευσης ΣΤΗΝ ΕΥΡΏΠΗ – 2002, σελ. 155).
3. Η επαγγελματική εκπαίδευση (vocational education) έχει ουσιαστικές διαφορές από την επαγγελματική κατάρτιση (vocational training) και όχι μόνο εννοιολογικές.
Η σπουδαιότερη διαφορά τους είναι ότι στην επαγγελματική εκπαίδευση παρέχεται γενική παιδεία, αγωγή και μόρφωση, ενώ στην επαγγελματική κατάρτιση δεν παρέχεται γενική παιδεία.
Όπου και όταν επιχειρήθηκε τα δύο συστήματα να διαχειριστούν με τον ίδιο τρόπο τα αποτελέσματα ήταν αρνητικά.
4. Τα διάφορα εκπαιδευτικά επίπεδα έχουν τυποποιηθεί διεθνώς προκειμένου να είναι διακριτή η αντιστοιχία εκπαιδευτικών τίτλων, η εκπόνηση στατιστικών για την εκπαίδευση κλπ. Η τρέχουσα εκδοχή (ISCED 1997) διακρίνει 7 εκπαιδευτικές βαθμίδες (Eurydice, Eurostat, Key data on education in Europe 2002 σελ. 31)
Στα 7 εκπαιδευτικά επίπεδα ανήκουν:
ISCED 0: Προσχολική αγωγή.
ISCED 1: Πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
ISCED 2: Κατώτερη βαθμίδα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
ISCED 3: Ανώτερη βαθμίδα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ISCED 3Α γενική εκπαίδευση, ISCED 3Β επαγγελματική εκπαίδευση)
ISCED 4: Μεταδευτεροβάθμια μη τριτοβάθμια εκπαίδευση.
ISCED 5: Τριτοβάθμια εκπαίδευση (πρώτο στάδιο).
ISCED 6: Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (δεύτερο στάδιο).
5. Τα επίπεδα προσόντων καθορίζονται από τα εθνικά (NQF) και συνολικά το ευρωπαϊκό πλαίσιο προσόντων ( EQF).
Το ελληνικό πλαίσιο προσόντων (HQF), κατατάσσει στο επίπεδο 4:
α) Το απολυτήριο του γενικού λυκείου
β)Το απολυτήριο και το πτυχίο του επαγγελματικού λυκείου
γ) Το πτυχίο της ΕΠΑ.Σ.
Στο επίπεδο 5 κατατάσσεται:
α) Το πτυχίο επαγγελματικής ειδικότητας της τάξης μαθητείας των ΕΠΑ.Λ.
β) Το δίπλωμα επαγγελματικής ειδικότητας ΙΕΚ
6. Στις χώρες της Ε.Ε. η επαγγελματική κατάρτιση αποτελεί συνέχεια της επαγγελματικής εκπαίδευσης.
Στην Ελλάδα οι καταρτιζόμενοι στα ΙΕΚ προέρχονται κυρίως από απόφοιτους γενικού λυκείου οι οποίοι απέτυχαν στις πανελλαδικές ή και από πτυχιούχους ΑΕΙ οι οποίοι αδυνατούν να ενταχθούν στην αγορά εργασίας με το πανεπιστημιακό τους πτυχίο.
7. Μαθητεία, η Ελλάδα έχει υπογράψει (Δεκέμβριος 2012) μνημόνιο μαζί με τη Γερμανία, Πορτογαλία, Ισπανία, Λετονία, Σλοβακία, Ιταλία να εφαρμόσει στο εκπαιδευτικό της σύστημα και τη μαθητεία.
Η παρούσα κυβέρνηση έχει δεσμευτεί με το 3ο μνημόνιο να επεκτείνει και να εκσυγχρονίσει την επαγγελματική εκπαίδευση και επιπλέον να θεσπίσει πλαίσιο ποιότητας για την ΕΕΚ και τη μαθητεία.
8. Τα επαγγελματικά προσόντα είναι αναγνωρισμένα από την οδηγία 36/2005, η οποία ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο με το Π.Δ. 38/2010.
9. Τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών διαμορφώνονται σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του ευρωπαϊκού συστήματος πιστωτικών μονάδων για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ECVET) και τα επαγγελματικά περιγράμματα, εφόσον υπάρχουν. Για την Ελλάδα υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο Ν. 4186/2013 άρθρο 10.
10. Η επαγγελματική εκπαίδευση σε πολλά κράτη της Ε.Ε. παρέχεται και εκτός του υπουργείου παιδείας, από άλλους φορείς και υπουργεία.
11. Σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων είναι ενεργός και ουσιαστικός στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση. Οι κοινωνικοί εταίροι έχουν λόγο ουσιαστικό καθώς εμπλέκονται στη σύνταξη των προγραμμάτων σπουδών, στα επαγγελματικά περιγράμματα, στις άδειες ασκήσεως επαγγέλματος, στην πιστοποίηση τίτλων, στη μαθητεία κλπ.
Στην Ελλάδα η παρουσία των κοινωνικών εταίρων σε αυτά είναι υποτυπώδης.
Η λεπτομερής αναφορά που έγινε, στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, στις κοινοτικές οδηγίες, στις ακολουθούμενες ευρωπαϊκές εκπαιδευτικές νόρμες έχει σκοπό να καταδείξει ότι η διαμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος υπόκειται σε μια σειρά δεσμεύσεων οι οποίες δε μπορούν να αγνοηθούν.
Προτάσεις οι οποίες αγνοούν τα όσα αναφέραμε και καταργούν το επαγγελματικό λύκειο ή συγχέουν την επαγγελματική εκπαίδευση με την γενική εκπαίδευση και την κατάρτιση, σε περίπτωση που θα επιχειρηθεί η εφαρμογή τους θα αποδειχθούν ανεφάρμοστες.
Υπάρχουν προτάσεις που έρχονται κατά καιρούς στην επιφάνεια από συνδικαλιστικές παρατάξεις, διάφορους συμβούλους κλπ. για αναδιοργάνωση, αναβάθμιση του ΕΠΑ.Λ. οι οποίες προβλέπουν την κατάργησή του ή τη συγχώνευσή του σε ένα απροσδιόριστου χαρακτήρα ενιαίο λύκειο.
Οι προτάσεις αυτές ξεκινούν από το βασικό σκεπτικό ότι οι μαθητές δε θα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες διότι θα φοιτούν στο ίδιο λύκειο και άρα το επαγγελματικό λύκειο δια της εξαφάνισής του θα αναβαθμιστεί και θα εξισωθεί με το γενικό λύκειο!
Από κοινωνιολογική άποψη η λύση αυτή μοιάζει να καταργεί τις ταξικές διαφορές και μας οδηγεί σε αταξική κοινωνία!
Σημειώνεται για άλλη μια φορά ότι το σχολείο είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας και πάντα έπεται των κοινωνικών εξελίξεων.
Κατά την άποψή μας, είναι ουτοπία να πιστεύει κανείς σήμερα ότι «επαγγελματικό σχολείο» αναπαράγει την ταξικότητα και εάν καταργηθεί ή ενσωματωθεί σε ένα αναβαθμισμένο «ενιαίο λύκειο» θα αλλάξει η κοινωνική αναπαραγωγή.
Στην κοινωνική αναπαραγωγή η εκπαίδευση παίζει ένα σπουδαίο ρόλο, ο οποίος είναι πάντα δευτερεύων σε σχέση με τη διευρυμένη αναπαραγωγή των κοινωνι¬κών ρόλων και λειτουργιών που συγκροτούν τον κοινωνικό καταμερισμό εργα¬σίας.
Στην Ελλάδα και διεθνώς, οι μαθητές που φοιτούν στην επαγγελματική εκπαίδευση, προέρχονται κυρίως από μεσαίες και κατώτερες κοινωνικοοικονομικά τάξεις.
Δεν μπορεί κανένας να ισχυρίζεται ότι είναι υπέρ των συμφερόντων της λαϊκής οικογένειας, όταν υποστηρίζει την κατάργηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης από το σχολικό δίκτυο.
Η πρόταση που διατυπώνεται στο παρόν είναι, αναδιοργάνωση της ΕΕΚ με βάση τα ισχύοντα στον εκπαιδευτικό και εργασιακό ευρωπαϊκό χώρο, με τις απαραίτητες προσαρμογές. Οι επιμέρους ρυθμίσεις που απαιτούνται είναι πολλές και ο εθνικός διάλογος δε μπορεί να καλύψει όλες τις πτυχές του θέματος.
Τέλος ο εκσυγχρονισμός και η επέκταση της επαγγελματικής εκπαίδευσης θα πρέπει να τεθεί σε πρώτη προτεραιότητα από την κυβέρνηση, όχι γιατί δεσμεύτηκε με το 3ο μνημόνιο αλλά γιατί αποτελεί κοινωνική αναγκαιότητα, η οποία σχετίζεται άμεσα με το μέλλον της νέας γενιάς και την ανάπτυξη της χώρας.
Ελπίζουμε ότι η ηγεσία του ΥΠΠΕΘ το έχει αντιληφθεί.

Κωνσταντίνος Αδριανουπολίτης/Εκπαιδευτικός – Ερευνητής/Πρόεδρος Ε.Ε.Τ.Ε.Κ.