Προσφυγική εκπαίδευση: ” Οι ανισότητες στην εκπαίδευση δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως φυσική κατάσταση”

Συναδέλφισσες, συνάδελφοι,Σας ενημερώνουμε για τα σοβαρά προβλήματα που έχουν προκύψει με την εκπαίδευση των παιδιών προσφύγων.

 Νεκτάριου Κορδή

εκλεγμένου  με το ψηφοδέλτιο  των

Συνεργαζόμενων Εκπαιδευτικών Κινήσεων

Η εκπαίδευση είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε παιδιού και πρέπει –προφανώς- να συμπεριλαμβάνει όλα τα παιδιά! Οι ανισότητες στην εκπαίδευση δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως φυσική κατάσταση!

   Τα παιδιά αναγνωρίζονται ως φορείς δικαιωμάτων. Μέσα στα πλαίσια αυτά, η εκπαίδευση αποτελεί ένα από τα κατοχυρωμένα δικαιώματα, για τα οποία η ελληνική πολιτεία υποχρεούται να μεριμνά και να τη διασφαλίζει για όλα τα παιδιά, από όπου κι αν προέρχονται και ανεξαρτήτως οποιασδήποτε διάκρισης. Το σχολείο της συμπερίληψης μπορεί να δείξει το δρόμο του διαπολιτισμικού σεβασμού, της ανεκτικότητας σε κάθε είδους διαφορετικότητα και του ανθρωπισμού σε ολόκληρη την κοινωνία και να συμβάλει στον επαναπροσδιορισμό των αξιών της. Με τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό της εκπαίδευσης προσφύγων, την προστασία και διεύρυνση των εργασιακών δικαιωμάτων των εκπαιδευτικών, καθώς και την κάλυψη των μορφωτικών αναγκών όλων των μαθητών/τριών, μπορεί να  γίνει ένα τεράστιο βήμα προς την αποδοχή και την αλληλεγγύη ώστε να επηρεασθεί θετικά ολόκληρη η κοινωνία.

   Από τον Οκτώβριο του 2016 στην εκπαίδευση γίναμε μάρτυρες μιας τιτάνιας προσπάθειας ένταξης των προσφυγόπαιδων στην σχολική πραγματικότητα, από την οποία απείχαν, παρά τη θέλησή τους, λόγω των δύσκολων συνθηκών που επικρατούσαν στις χώρες από όπου προέρχονταν. Η δημιουργία των Τάξεων Υποδοχής και η στελέχωσή τους με αναπληρωτές/τριες εκπαιδευτικούς έδωσε παράλληλα τη δυνατότητα σε πολλούς εκπαιδευτικούς να εργαστούν και να προσφέρουν τα μέγιστα!

Η προσφυγική εκπαίδευση έχει πολλές ιδιαιτερότητες, οι σημαντικότερες εκ των οποίων είναι: Η ανάγκη ψυχολογικής υποστήριξης, η διαχείριση των ιδιαίτερων προβλημάτων που δημιουργεί η αποσχολειοποίησή τους (παιδιά που δεν έχουν φοιτήσει ποτέ σε σχολείο ή που διέκοψαν τη φοίτησή τους), η απουσία του γονιού-κηδεμόνα, η άγνοια της γλώσσας της χώρας υποδοχής, η ρευστότητα των σχεδίων τόπου εγκατάστασης, η ανομοιογένεια του προσφυγικού μαθητικού πληθυσμού, ο ρατσισμός και κοινωνικός αποκλεισμός. Ο σχεδιασμός, λοιπόν, της εκπαίδευσης των παιδιών προσφύγων πρέπει να γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες αυτές, με απώτερο στόχο την ένταξη των παιδιών στο σχολείο, την ολοκλήρωσή της φοίτησής τους και την κοινωνική τους ένταξη με όρους σεβασμού της διαφορετικότητας και αρμονικής συνύπαρξης.

Συνδετικός κρίκος μεταξύ των οικογενειών των προσφύγων και των σχολικών μονάδων είναι οι Συντονιστές Εκπαίδευσης Προσφύγων (ΣΕΠ), που μέχρι πρότινος υπήρχαν σε κάθε δομή φιλοξενίας αλλά και στον αστικό ιστό των μεγάλων πόλεων.

Δυστυχώς το τελευταίο διάστημα βιώνουμε από τη νέα κυβέρνηση, την απαξίωση της εκπαίδευσης των προσφύγων αφού εξήγγειλε ότι δικαίωμα στην εκπαίδευση στο δημόσιο σχολείο θα έχουν μόνο οι πρόσφυγες που έχουν πάρει άσυλο οι οποίοι είναι ένα πολύ μικρό ποσοστό σε σχέση με το σύνολο των προσφύγων που υπάρχουν στη χώρα, κάτι που αναμένεται να οδηγήσει σε μείωση του αριθμού των προσφυγοπαίδων στο σχολείο και των αναπληρωτών/τριων εκπαιδευτικών που εργάζονται στο θεσμό. Παράλληλα σε μια προσπάθεια περαιτέρω υποβάθμισης της εκπαίδευσης προσφύγων στη χώρα προχώρησε σε μείωση του αριθμού των ΣΕΠ με το πρόσχημα της μείωσης του αριθμού των αποσπάσεων την ίδια στιγμή που ο αριθμός αποσπασμένων εκπαιδευτικών είναι μεγαλύτερος αθροιστικά σε σχέση με άλλες χρονιές. Τέλος στην διαδικασία των αποσπάσεων των ΣΕΠ αγνόησε πλήρως την κείμενη νομοθεσία (ν.4547/2018), τα κριτήρια της προκήρυξης των αποσπάσεων και τις προτάσεις των Περιφερειακών Υπηρεσιακών Συμβουλίων (ΑΠΥΣΠΕ/ΑΠΥΣΔΕ). Έτσι προχώρησε σε απόσπαση συναδέλφων χωρίς τα προσόντα που προβλέπονται και επιλέγοντας να μην στελεχώσει καθόλου με ΣΕΠ Κέντρα όπως

το Λαύριο, τη Βέροια, τα Τρίκαλα, την Καρδίτσα, την Τρίπολη και την Κόρινθο. Δεν υπάρχει πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για ΣΕΠ στη Χίο, μια περιοχή μείζονος σημασίας! Παράλληλα υπάρχουν περιοχές που δεν υπάρχει επαρκής στελέχωση με ΣΕΠ. Χαρακτηριστικά η Δυτική Θεσσαλονίκη με 700 μαθητές την προηγούμενη χρονιά έχει αυτή τη στιγμή 1 μόνο Συντονιστή και η Μαλακάσα με 546 μαθητές επίσης 1!

Υπάρχουν αρκετές ενστάσεις εκπαιδευτικών επί της αρχικής Υπουργικής απόφασης για τους ΣΕΠ αφού επιλέχθηκαν ως ΣΕΠ συνάδελφοι με λιγότερα ή και καθόλου προσόντα, ενώ αποκλείστηκαν συνάδελφοι με περισσότερα προσόντα. Ως εκ τούτου θα πρέπει να ανακληθούν οι αποσπάσεις των ΣΕΠ και να γίνουν εκ νέου χωρίς να καταστρατηγείται η αξιολογική σειρά των υποψηφίων!

   Τέλος εκκρεμεί Υπουργική Απόφαση για καθορισμό σχολικών μονάδων μέσα στις οποίες θα λειτουργήσουν ΔΥΕΠ (Δομές Υποδοχής Εκπαίδευσης Προσφύγων) που περιλαμβάνουν και τα παραρτήματα νηπιαγωγείων που λειτουργούν  μέσα στα Κέντρα.

Κατά την προηγούμενη χρονιά πάνω από 8000 παιδιά φοίτησαν στα πρωινά δημόσια σχολεία. Με βάση τα στοιχεία του my school (Ιούνιος 2019) 4050 σε Τάξεις Υποδοχής, 4240 σε σχολικές μονάδες χωρίς τάξεις υποδοχής και 4577 σε ΔΥΕΠ. Για να συνεχιστεί η φοίτηση των παιδιών αυτών πρέπει:

• Να υπάρχει επαρκής αριθμός ΣΕΠ
• Να γίνει επικαιροποίηση στην καταγραφή των παιδιών (πληθυσμός σε συνεχή μετακίνηση)
• Οι ΔΠΕ/ΔΔΕ να καταγράφουν κάθε είδους μεταβολή που προκύπτει από τις παραπάνω μετακινήσεις (εγγραφές, μετεγγραφές, διαγραφές)
• Η επικαιροποίηση των παραπάνω αναγκών έχει άμεση συνάρτηση και με τον αριθμό των αναπληρωτών πλήρους και μειωμένου ωραρίου που θα απασχοληθούν είτε σε ΔΥΕΠ, είτε σε Τάξεις Υποδοχής, όπου φοιτούν μαθητές πρόσφυγες. Κατά το σχολικό έτος 2018-2019 1607 εκπαιδευτικοί εργάστηκαν στην προσφυγική εκπαίδευση. Εξ αυτών 1257 σε σχολικές μονάδες Α/θμιας & Δ/θμιας, 312 σε ΔΥΕΠ και 38 μόνιμοι εκπαιδευτικοί με αίτησή τους (my school 2019).

Κατά το σχολικό έτος 2018-2019 στα ελληνικά δημόσια σχολεία φοίτησαν 12.867 παιδιά πρόσφυγες. Η παρουσία τους μόνο θετικό πρόσημο αποτελεί για την κοινωνία μας, σε ένα, συνεχώς, μεταβαλλόμενο κόσμο, συνθήκη την οποία δεν μπορεί, κανείς πλέον, να αγνοήσει! Με βάση τα παραπάνω στοιχεία ωστόσο προκύπτει ένα εύλογο ερώτημα: Πόσα από τα παιδιά αυτά στις 11 Σεπτεμβρίου θα πάνε στα σχολεία μας;