Ο Σαχέλ από το Αφγανιστάν και ο Άμπεντ, συριακής καταγωγής, βρήκαν στην Πληροφορική τη διέξοδο που αναζητούσαν για να βγουν από το τέλμα που βίωναν και να βελτιώσουν τη ζωή τους. Σήμερα, επαγγελματίες προγραμματιστές και οι δύο, διδάσκουν εθελοντικά web development σε πρόσφυγες και μετανάστες θέλοντας με αυτό τον τρόπο να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους για τις ευκαιρίες που τους έχουν δοθεί.

Ο 19χρονος Σαχέλ Χακιάρ ήρθε με την οικογένειά του από το Αφγανιστάν στην Ελλάδα πριν από έξι χρόνια για να ξεφύγουν από τη στοχοποίηση των Ταλιμπάν και υπέβαλαν αίτημα για άσυλο. Καθώς δεν είχε προλάβει να τελειώσει το σχολείο στην πατρίδα του, ο Σαχέλ γράφτηκε σε ελληνικό σχολείο, ωστόσο καθώς οι συμμαθητές του ήταν πολύ μικρότεροι σε ηλικία, δυσκολευόταν να προσαρμοστεί. Τότε έμαθε για τα μαθήματα προγραμματισμού (full stack web development) που τότε οργάνωνε για πρόσφυγες μια μη κυβερνητική οργάνωση (Social Hackers Academy) και έκανε αίτηση. Η επαφή του μέχρι εκείνη την περίοδο με τους υπολογιστές ήταν μηδαμινή, γι’ αυτό και όταν άρχισε να φοιτά στο πρόγραμμα δυσκολεύτηκε.

Με πολλή προσπάθεια και ενασχόληση κατάφερε να τελειώσει τα μαθήματα και λίγο καιρό μετά την αποφοίτησή του βρήκε δουλειά ως προγραμματιστής σε μια εταιρεία πληροφορικής με έδρα τη Βρετανία. Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο προγραμματισμός «είναι πολύπλοκο αντικείμενο, γιατί χρειάζεται να δουλέψεις πολύ με το μυαλό. Είναι πάντως μοναδικό ότι έχεις ευκαιρίες να εργαστείς σε μια παγκόσμια αγορά».

Ο Σαχέλ ένιωθε ευγνωμοσύνη για τις ευκαιρίες που του δόθηκαν. Παρά το γεγονός ότι ήδη δούλευε επαγγελματικά, αποφάσισε να προτείνει στη μη κυβερνητική οργάνωση HumanRights360, η Υπηρεσία Ένταξης της οποίας υποστήριζε την οικογένειά του, να οργανώσει μαθήματα πληροφορικής για πρόσφυγες και μετανάστες και εκείνος να διδάξει εθελοντικά. «Συμπάσχω πολύ με τους άλλους πρόσφυγες που έχουν δυσκολία να ενσωματωθούν στην κοινωνία. Στην Ελλάδα δεν είναι πολύ εύκολο να ενσωματωθείς και να δουλέψεις και σκεφτόμουν ότι αν βοηθήσω έστω και έναν θα μου είναι αρκετό. Και ελπίζω να είναι περισσότεροι από ένας αυτοί που θα βοηθήσω. Θέλω να δώσω πίσω στην κοινότητα, καθώς είμαι ευγνώμων για τις ευκαιρίες που είχα», λέει χαρακτηριστικά.

Στη συνέχεια ο Σαχέλ προσέγγισε τον Άμπεντ Χαμάμι, ο οποίος ήταν εκπαιδευτής προγραμματισμού στα μαθήματα που ο Σαχέλ είχε παρακολουθήσει. Ο 21χρονος Άμπεντ γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ελλάδα, από γονείς συριακής καταγωγής. Σε μικρή ηλικία επέστρεψε με την οικογένειά του στη Συρία, όπου και παρέμεινε για έξι χρόνια, μέχρι που τους βρήκε ο πόλεμος. Τότε, όπως περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, χρειάστηκε να κάνει «το μισό περιβόητο ταξίδι» για την Ελλάδα. Τα ελληνικά διαβατήρια εκείνου και της οικογένειάς του είχαν λήξει και για να μπορέσουν να φύγουν από τη Συρία έπρεπε να περάσουν παράνομα τα σύνορα μέχρι την Τουρκία για να φτάσουν στην ελληνική πρεσβεία που λειτουργεί εκεί και να ανανεώσουν τα διαβατήριά τους.

Οι δυσκολίες, όμως, συνεχίστηκαν και όταν έφτασαν στην Ελλάδα, καθώς όλα είχαν αλλάξει. «Ήθελα να δω τους φίλους μου, αλλά οι φίλοι μου με είχαν ξεχάσει, έπρεπε να φοιτήσω σε σχολείο δεύτερης ευκαιρίας για να πάρω απολυτήριο και δεν ήθελα, είχα τραυματιστεί ψυχολογικά γιατί είδα στη Συρία κατεστραμμένες πόλεις και ανθρώπους να σκοτώνονται», περιγράφει. Μέχρι που ως καλλιτεχνικό πνεύμα, ανακάλυψε εκπαιδευτικά βίντεο στο διαδίκτυο με οδηγίες για να σχεδιάζεις με τη βοήθεια κώδικα προγραμματισμού. Αυτή ήταν και η πρώτη του επαφή με γλώσσες προγραμματισμού και στη συνέχεια γράφτηκε στα ίδια μαθήματα προγραμματισμού, που αργότερα παρακολούθησε και ο Σαχέλ, προκειμένου να μάθει περισσότερα. Όταν αποφοίτησε, κατάφερε να βρει δουλειά σε μια start-up εταιρεία πληροφορικής και συνέχισε να δουλεύει εθελοντικά στην οργάνωση, μέχρι που έγινε υπεύθυνος εκπαίδευσης εκεί. Σήμερα ο Άμπεντ δουλεύει ως εκπαιδευτής σε μια εταιρεία που ασχολείται με εκπαιδευτικές εφαρμογές, με έδρα τη Βιέννη.

Ο Άμπεντ και ο Σαχέλ αποφάσισαν μαζί να συνεχίσουν το κοινό όραμα που είχαν, να προσφέρουν σε πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και μετανάστες που ζουν στην Αθήνα «όχι απλά το περιεχόμενο προγραμματισμού, αλλά και την αίσθηση ότι ανήκουν κάπου», όπως επισημαίνει ο Άμπεντ.

Το όραμά τους έγινε πράξη μέσα από το δωρεάν εκπαιδευτικό πρόγραμμα «intechgration», που υλοποιούν οι μη κυβερνητικές οργανώσεις HumanRights360, ECHO100Plus και «Common Ground». Το πρόγραμμα είναι πιλοτικό, τρίμηνης διάρκειας, και υποστηρίζει πρόσφυγες και μετανάστες να έρθουν σε επαφή με την τεχνολογία και να αποκτήσουν προσόντα χρήσιμα για την επαγγελματική τους αποκατάσταση, μέσα από καινοτόμες εκπαιδευτικές πρακτικές, αξιοποιώντας εργαλεία συνεργατικής μάθησης που εστιάζουν στην ενδυνάμωση της κοινότητας.

Το πρόγραμμα διδάσκεται δια ζώσης στο εκπαιδευτικό κέντρο «ECHO HUB Athens» και εξασφαλίζει την παροχή φορητών υπολογιστών, ίντερνετ και εισιτηρίων μετακίνησης. Συμμετέχουν επτά μαθητές και μαθήτριες, ηλικίας από 16 έως 56 ετών, οι οποίοι έχουν επιλεγεί με κριτήριο να έχουν κάποια γνώση υπολογιστών, αν και οι δύο διδάσκοντες υπογραμμίζουν ότι στο τμήμα υπάρχει μεγάλη ποικιλομορφία στο γνωστικό επίπεδο των μαθητών «και αυτό είναι που το κάνει πολύ ενδιαφέρον», όπως λένε.

Ανάμεσα στους μαθητές είναι και ο 30χρονος Ντένιζ από την Τουρκία. Πτυχιούχος αστρονόμος και δάσκαλος μαθηματικών στην πατρίδα του, αναγκάστηκε να φύγει φοβούμενος πολιτική δίωξη. Η ζωή του στην Ελλάδα είναι δύσκολη, όπως περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Το πρώτο διάστημα δεν είχε λεφτά, αναγκαζόταν να κοιμηθεί σε πάρκα και δρόμους, πεινούσε. «Είχα κατάθλιψη, η ζωή μου ήταν προβληματική», θυμάται. Τότε αποφάσισε να μάθει κάτι καινούριο. «Η ανθρωπότητα εξελίσσεται μέσα από τη γνώση και πρέπει να βελτιωνόμαστε», επισημαίνει. Μέσα σε λίγους μήνες έμαθε αγγλικά και σήμερα φοιτά στο πρόγραμμα «intechgration». Στα μαθήματα προγραμματισμού, όπως λέει, αισθάνθηκε ότι είναι μέρος μιας κοινότητας, καθώς «νοιαζόμαστε και βοηθάμε ο ένας τον άλλο».

Ο Θοδωρής Μπογέας, συντονιστής της Υπηρεσίας Ένταξης της οργάνωσης HumanRights360, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι στο πρόγραμμα αυτό «τα ίδια τα παιδιά αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση δείχνοντάς τους ότι ένα τέτοιο επαγγελματικό μονοπάτι είναι εφικτό. Επίσης, οι διδάσκοντες έχουν κατανόηση στις δυσκολίες πρόσβασης και ένταξης, τις οποίες έχουν βιώσει και οι ίδιοι». «Είναι ένα πρόγραμμα που αφορά όχι μόνο στην ανάγκη να παρέχεις μαθήματα υπολογιστών, αλλά και να δημιουργήσεις μια κοινότητα που λειτουργεί σε πολλαπλά επίπεδα, καθώς πλέον έχεις ένα δίκτυο αλληλοϋποστήριξης», προσθέτει ο ίδιος.

Ήδη οι οργανώσεις σχεδιάζουν νέο κύκλο μαθημάτων εντός του 2022, ενώ στόχος τους είναι το πρόγραμμα να αποτελέσει οδηγό και για νέα εγχειρήματα από διαφορετικούς κλάδους.