Το πρόσφατα ισχυρίστηκε ότι το σωστό από υγειονομική και παιδαγωγική-μορφωτική άποψη αίτημα του εκπαιδευτικού κινήματος για μικρότερο αριθμό μαθητών ανά τμήμα είναι «μη ρεαλιστικό», ότι μπορεί να κοστίζει μέχρι 10 εκατομμύρια ευρώ την ημέρα (δηλ πάνω από 1,5 δις για φέτος) και πολλά άλλα (Υπουργείο Παιδείας, 2020).

Επιμέλεια Πάνος Ντούλας, Καθηγητής Αγγλικής,

Στο σύντομο αυτό άρθρο θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε αν αληθεύει αυτός ο ισχυρισμός του . Το ερευνητικό ερώτημα δηλ είναι «Ποια η οικονομική επιβάρυνση στη δαπάνη διδακτικού προσωπικού του από τη λειτουργία τμημάτων με μικρότερο αριθμό μαθητών;»

Προκειμένου να απαντήσουμε στο ερώτημα θα πρέπει να κάνουμε κάποιες παραδοχές που δεν ακυρώνουν τη μεγάλη εικόνα: πχ ότι τα περισσότερα ελληνικά σχολεία δευτεροβάθμιας έχουν μέχρι 450 μαθητές συνολικά (ΕΛΣΤΑΤ, 2019), ότι τα τμήματα έχουν τώρα μέχρι 27 μαθητές (δηλ να μη συνυπολογίσουμε άλλους λόγους σπασίματός τους) στη Δευτεροβάθμια και 25 στην Πρωτοβάθμια, ότι στη Δευτεροβάθμια τα σχολεία έχουν κατά μέσο όρο 3 τμήματα Γενικής Παιδείας ανά τάξη (δηλ συνολικά 3*3=9), ότι κάθε επιπλέον τμήμα απαιτεί περίπου 1,5 εκπαιδευτικό συνολικά ως άθροισμα ωρών , ότι κάθε αναπληρωτής κοστίζει περίπου 1.400 ευρώ μικτά, κ.ά.

Τα τμήματα

Πόσο αυξάνεται, όμως, ο αριθμός των τμημάτων; Αυτό θα απαιτούσε να εξετάσουμε αναλυτικά κάθε σχολείο χωριστά. Επειδή κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό στα πλαίσια αυτής της σύντομης μελέτης, θα παρουσιαστεί ένας πίνακας που δείχνει πόσα τμήματα Γενικής Παιδείας απαιτούνται επιπλέον ανά τάξη για οποιοδήποτε σχολείο στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με 1-150 μαθητές ανά τάξη

Ο παρακάτω Πίνακας έχει έξι στήλες:

Στην πρώτη στήλη («Αριθμός Μαθητών») φαίνεται ο αριθμός μαθητών ανά τάξη (εννοώντας όχι ανά τμήμα αλλά συνολικά πχ στην Α’ Γυμνασίου έχουμε 97 μαθητές και μαθήτριες).

Στη δεύτερη στήλη («Τμήματα με όριο 27») φαίνεται ο τωρινός αριθμός τμημάτων με βάση το όριο των 27 μαθητών που ισχύει τώρα.

Στην τρίτη στήλη («Τμήματα με όριο 20») φαίνεται ο αριθμός τμημάτων που θα δημιουργηθούν με βάση το πιθανό όριο των 20 μαθητών.

Στην τέταρτη στήλη («Τμήματα με όριο 15») φαίνεται ο αριθμός τμημάτων που θα δημιουργηθούν με βάση το πιθανό όριο των 15 μαθητών.

Στην πέμπτη στήλη («επιπλέον τμήματα με 20άρια») φαίνεται ο αριθμός των επιπλέον τμημάτων που απαιτούνται αν εφαρμοστεί το όριο των 20 μαθητών ανά τμήμα αντί για 27 που ισχύει σήμερα.

Στην έκτη στήλη («επιπλέον τμήματα με 15άρια») φαίνεται ο αριθμός των επιπλέον τμημάτων που απαιτούνται αν εφαρμοστεί το όριο των 15 μαθητών ανά τμήμα αντί για 27 που ισχύει σήμερα.

Κοκκινισμένα είναι τα κελιά όπου απαιτούνται επιπλέον τμήματα.

Τονίζεται πάλι ότι μιλάμε για τάξη και όχι συνολικά για σχολείο (πχ για την Α’ Γυμνασίου όχι για όλο το Γυμνάσιο).

Για την ακρίβεια, είναι 2,65-2,74 τμήματα ανά τάξη κατά μέσο όρο στα Γυμνάσια με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το έτος 2017-18 (ΕΛΣΤΑΤ, 2019). Το στρογγυλοποιώ προς τα πάνω (το «3») γιατί υπάρχουν και τα τμήματα που σπάνε (Πληροφορική, Τεχνολογία, Οικιακή Οικονομία, κ.ά.). Στα Γενικά Λύκεια ο αντίστοιχος αριθμός είναι 3-3,1 τμήματα ανά τάξη λόγω των περισσότερων επιλογών (ΕΛΣΤΑΤ, 2019). Στα ΕΠΑΛ είναι κάπως πιο σύνθετο το ζήτημα (ΕΛΣΤΑΤ, 2019) καθώς υπάρχουν και τα Τμήματα Τομέα και Ειδικότητας (όπως στα ΓΕΛ τα Προσανατολισμού), οι συνδιδασκαλίες, οι επιλογές, κ.ά. αλλά χάριν ευκολίας υπολογισμού υιοθετείται και εδώ το «3».

Μέσος όρος ωραρίου κάθε μόνιμου εκπαιδευτικού Δευτεροβάθμιας είναι περίπου το 20 (από 23 ως νέος μέχρι 18 ως παλιός) (Υπουργείο Παιδείας, 2013). Θα πρέπει βέβαια να συνυπολογιστεί και το ότι η πρόσληψη νέων αναπληρωτών συνεπάγεται αύξηση του μέσου όρου διδακτικού ωραρίου. Αυτό μπορεί να αντισταθμιστεί με τον αριθμό ωρών για κάθε τμήμα που είναι 32-35 ώρες.

Το ΜΚ1 είναι 1.092 ευρώ μικτά τον μήνα (Ντούλας, 2019), το ΜΚ2 στα 1.151 ευρώ, το ΜΚ3 στα 1.210 ευρώ, το ΜΚ4 στα 1.269, κ.ο.κ. (κάθε ΜΚ είναι 59 ευρώ επιπλέον μικτά). Σε αυτά πρέπει να προστεθούν και τυχόν επιδόματα (τέκνων και παραμεθορίου), οι εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές, το επίδομα μη ληφθείσης αδείας και επίδομα ανεργίας το καλοκαίρι. Θα πρέπει όμως να αφαιρεθεί ο Φόρος Εισοδήματος ενώ ακόμη και οι ασφαλιστικές εισφορές είναι συχνά λογιστικές. Νομίζω ότι το 1.400 ευρώ τον μήνα επί 10 μήνες ως μέσος όρος είναι αρκετά υψηλό και «γενναιόδωρο» προς το Υπουργείο, οπότε δεν μπορεί αυτή η μελέτη να κατηγορηθεί για «τσιγγουνιά».

Χάριν ευκολίας υπολογισμών, δεν υπολογίζεται το όριο 22 στη Γ’ ΓΕΛ, ούτε το 25 (αντί για 27) στα ΕΠΑΛ.

Συμπέρασμα

Η σύντομη αυτή και κάπως πρόχειρη μελέτη επιχείρησε να απαντήσει στο ερώτημα πόσα επιπλέον χρήματα μισθοδοσίας εκπαιδευτικού προσωπικού θα απαιτούνταν για να σπάσουν τα τμήματα σε 20άρια και 15άρια. Περιορισμοί της τα ελλιπή στοιχεία. Η απάντηση ήταν ένα ποσό 220 εκατομμύριων ευρώ ετησίως (για όριο 20) και 420 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως (για όριο 15) για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση κι ένα συνολικό ποσό 460 εκατομμυρίων (με όριο 20) και 820 εκατομμυρίων (με όριο 15 μαθητές ανά τμήμα) για όλη την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Και αυτό το ποσό είναι με πολύ γενναιόδωρους υπολογισμούς, δηλαδή θα μπορούσε να γίνει  ακόμη μικρότερο με άλλες ρυθμίσεις.

Τα 400-800 εκατομμύρια ευρώ είναι πολύ λιγότερα από όσα δήλωσε το Υπουργείο ότι κοστίζει η δημιουργία ολιγάριθμων τμημάτων: στην ουσία το Υπουργείο μιλάει για 1,5-2 δις ευρώ ενώ το ποσό, ακόμη και με τους πιο γενναιόδωρους υπολογισμούς, κινείται πέριξ του μισού δις ευρώ για όλο τον χρόνο σε όλη την Ελλάδα.

Μισό δις δεν είναι μικρό ποσό, βεβαίως, αλλά μπροστά στα 32 δις που υποτίθεται θα λάβει η χώρα για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, δεν είναι τόσο παράλογο αίτημα να διεκδικήσει το εκπαιδευτικό κίνημα το μισό ή ακόμη και το ένα δις από αυτά τα λεφτά, έτσι ώστε να υπάρξει καλύτερη μόρφωση για τα παιδιά αλλά και μεγαλύτερη ασφάλεια για την υγεία 200.000 εκπαιδευτικών, ενός εκατομμυρίου μαθητών και δύο εκατομμυρίων γονέων τους, δηλ του 1/5 της ελληνικής κοινωνίας.

Δείτε αναλυτικά τη