Πόσο κοστίζει μία ώρα διδασκαλίας – Η εικόνα των μεταπτυχιακών στην Ελλάδα

Ο διάλογος για τη ρύθμιση του τοπίου των μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα κρατάει πάνω από έναν χρόνο. Είναι ίσως η πρώτη φορά που γίνεται τόσο εκτεταμένα, αν σκεφτεί κανείς ότι μέχρι σήμερα κανόνες στο πώς καθορίζονται τα δίδακτρα για τους φοιτητές, συνολικοί προϋπολογισμοί των μεταπτυχιακών προγραμμάτων, αμοιβές των καθηγητών δεν υπήρξαν ποτέ. Κι όμως, ορισμένοι επιμένουν ότι όχι μόνο διάλογος δεν έχει γίνει επαρκώς, αντιθέτως επιδιώκουν να μην περάσει καμία αλλαγή σε ένα καθεστώς που μόνο προβληματικό μπορεί να χαρακτηριστεί. Από την αντιπολίτευση μέχρι κύκλους μέσα στα ΑΕΙ διατυπώνονται αντιδράσεις μπροστά στο ενδεχόμενο να ανατραπεί η καθεστηκυία “τάξη”. Ας δούμε γιατί…

Πέρυσι, εκπρόσωποι των ανώτατων ιδρυμάτων έλεγαν ότι κάθε χρόνο τα έσοδα των ΑΕΙ από τα ποσά που πληρώνουν οι φοιτητές είναι 80 εκατ. ευρώ. Συνέχιζαν λέγοντας ότι τα 32 εκατ. ευρώ αποτελούν κρατήσεις για τις αμοιβές των καθηγητών. Για κάποιους τα 32 εκατ. ευρώ μοιάζουν “λογικό” ποσό, στην πραγματικότητα όμως αφορούν αμοιβές ενός κύκλου καθηγητών των οποίων οι απολαβές μπορεί να ξεπερνούν το 100% του μισθού τους (2.100 ευρώ για καθηγητή Α’ βαθμίδας). Στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η «Α» αναδεικνύουν ξεκάθαρα το πρόβλημα.

Στο σύνολο των μεταπτυχιακών στην Ελλάδα μόνο 211 δεν έχουν δίδακτρα και αυτά προσφέρονται από πανεπιστήμια. Τα ΤΕΙ έχουν καθ’ ολοκληρίαν δίδακτρα και το ποσοστό αμοιβών προσωπικού προς τον συνολικό προϋπολογισμό των προγραμμάτων είναι ίσο ή άνω του 80%!

Βέβαια, υπάρχουν και καθηγητές που δεν πληρώνονται για τα μεταπτυχιακά ή τα εντάσσουν στις υποχρεωτικές διδακτικές τους ώρες, ή πληρώνονται από ερευνητικά προγράμματα, ή έστω πληρώνονται με λογικά ποσά. Αυτοί οι καθηγητές είναι μάλλον η πλειονότητα, αν σκεφτεί κανείς ότι την ίδια ώρα τα ποσά για κάποιους ξεπερνούν τις 40.000 ευρώ!

170 ευρώ/ώρα η “ταρίφα”

Στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η “Α” για τις αμοιβές σε περιζήτητο, αλλά ακριβό πανεπιστήμιο της Αθήνας (έως και 12.000 ευρώ δίδακτρα τον χρόνο) δείχνουν περιπτώσεις καθηγητών που δηλώνουν από 8 ως 12 μεταπτυχιακά μαθήματα ετησίως, σε διαφορετικά μάλιστα Προγράμματα Σπουδών. Τα λεφτά που κερδίζουν κυμαίνονται από 25.000 ώς 34.000 ευρώ. Κι αν αυτό προκαλεί εντύπωση, τότε σίγουρα είναι προκλητικό το παράδειγμα καθηγητή που ετησίως δηλώνει 17 μεταπτυχιακά μαθήματα, παίρνοντας 150 ευρώ την ώρα, για να κερδίζει ετησίως 40.650 ευρώ. Άλλοι παίρνουν ακόμη και 170 ευρώ την ώρα. Πώς είναι, όμως, δυνατόν μόνο ένας άνθρωπος να κάνει όλα αυτά τα μαθήματα;

Στρατοί διδακτορικών φοιτητών

Εδώ ρόλο παίζουν οι “στρατοί διδακτορικών φοιτητών” που εξαρτώνται από τους καθηγητές και κάνουν τα μαθήματα στη θέση τους αμισθί ή “με κάτι για τον κόπο”. Εξάλλου, με απόφαση της κυβέρνησης Σαμαρά, τα ΑΕΙ απαλλάχθηκαν από την υποχρέωση να έρχονται σε συνεννόηση με το υπουργείο Παιδείας για τις αμοιβές, αλλά και τη λειτουργία των μεταπτυχιακών. Αποτέλεσμα; Καθορίζονται ενδοϊδρυματικά από τους καθηγητές και οι ταρίφες προσδιορίζονται ανάλογα με τη βαθμίδα στην οποία υπηρετεί κανείς. Οι αμοιβές για τις διπλωματικές εργασίες που αναλαμβάνουν ορισμένοι καθηγητές είναι έξτρα πολλές φορές.

Και όλα αυτά ενώ το άρθρο 16 μιλά για το δικαίωμα δωρεάν πρόσβασης στην Παιδεία και ενώ το ΣτΕ έχει αποφανθεί υπέρ της εκτίμησης του κοινού νομοθέτη για τα δίδακτρα…

Ποιοί δικαιούνται δωρεάν μεταπτυχιακά

Κ. Γαβρόγλου: Να μπουν κανόνες

“Η προσπάθεια να ρυθμιστούν ορισμένα πράγματα με ακαδημαϊκούς κανόνες δεν είναι αστυνομικά μέτρα. Η Πολιτεία πρέπει να προστατεύσει το δημόσιο, εδώ πρέπει να μπουν κανόνες” δήλωνε μέσα στην εβδομάδα στην ΕΡΤ ο υπουργός Παιδείας Κ. Γαβρόγλου παρουσιάζοντας επιπλέον στοιχεία: “Στην Ολλανδία υπάρχουν 1.700 μεταπτυχιακά. Στην Πορτογαλία υπάρχουν 2.100. Στην Ελλάδα υπάρχουν 3.500, αν συμπεριλαμβάνουμε και τις κατευθύνσεις. Εδώ έχουμε μεταπτυχιακά με 21 κατευθύνσεις, με 18 κατευθύνσεις και 5 υποκατευθύνσεις. Αυτός είναι εξευτελισμός των γνωστικών αντικειμένων”.

5 εκατ. ευρώ/ έτος για υποτροφίες

Όπως εξηγούσε, αυτό συμβαίνει γιατί “κάποιοι αυθαιρέτησαν όχι μόνο με τις αμοιβές, αλλά και με το ποιος ελέγχει ποια γνωστικά πεδία”. Και κάπως έτσι φτάσαμε σήμερα στην Ελλάδα “τα δίδακτρα να μην καθορίζονται λόγω του κόστους των μεταπτυχιακών, αλλά λόγω της ζήτησης” είπε ο υπουργός, προαναγγέλλοντας ότι η κυβέρνηση έχει εξασφαλίσει 5 εκατ. ευρώ τον χρόνο μέσω ΕΣΠΑ για τα επόμενα τέσσερα χρόνια για τις υποτροφίες των φοιτητών.

Επιπλέον, ο Κ. Γαβρόγλου τόνιζε μέσα στην εβδομάδα από τη Βουλή: “Σύμφωνα με έρευνα που κάναμε, ένα ποσοστό περίπου 12% των μεταπτυχιακών δεν ανταποκρίνεται στην προϋπόθεση της αυτορύθμισής του”. Τι σημαίνει αυτό; Το 12% των μεταπτυχιακών έχει λιγότερους από πέντε καθηγητές ανά μεταπτυχιακό!

Κεντρικός καθορισμός

Μια άλλη ένσταση απέναντι στη ρύθμιση των μεταπτυχιακών σπουδών αφορά το γεγονός ότι ο υπουργός ελέγχει με το νομοσχέδιο τους προϋπολογισμούς των μεταπτυχιακών, κάτι που φέρεται να αντιβαίνει στην αυτορρύθμισή τους. Αξίζει όμως να γνωρίζει κανείς ότι τα δίδακτρα καθορίζονται κεντρικά σε πολλές χώρες ευρωπαϊκές, πρότυπα για την εκπαιδευτική πολιτική τους, σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει η “Α”. Είναι ριζοσπαστικές, αριστερές και προκατειλημμένες απέναντι στους πρυτάνεις τους οι αντίστοιχες κυβερνήσεις;

Η εικόνα των μεταπτυχιακών στην Ελλάδα

* Δυσανάλογα μικρός αριθμός μελών ΔΕΠ σε σχέση με τον αριθμό των ΠΜΣ που ένα τμήμα υποστηρίζει.

* Η πλειονότητα των ακριβότερων ΠΜΣ (18 από τα 25) αφορούν αντικείμενα συναφή των Οικονομικών Επιστημών και της Διοίκησης και όχι αντικείμενα με αυξημένα κόστη αναλώσιμων.

* Από τα λειτουργικά έξοδα, για αμοιβές προσωπικού δίνεται το 90% και πάνω σε 25 ΠΜΣ.

* Υπάρχουν ΠΜΣ με υπερβολικά μεγάλο αριθμό κατευθύνσεων (άνω των 10 κατευθύνσεων).