Ενα δισεκατομμύριο ευρώ τον χρόνο «χάνει» η Ελλάδα, επειδή τα ελληνικά πανεπιστήμια παραμένουν εσωστρεφή, αδυνατώντας να ακολουθήσουν τις διεθνείς εξελίξεις. Η παγκόσμια αγορά τριτοβάθμιας εκπαίδευσης διευρύνεται και εμπλουτίζεται συνεχώς από το 1975 έως σήμερα -ο αριθμός των «μεταναστών» φοιτητών από τις 800.000 το 1975 ξεπέρασε τα 4,3 εκατομμύρια φέτος, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ- και η Ελλάδα αποτελεί έναν από τους σημαντικούς «εξαγωγείς» φοιτητών σε σύγκριση με τον πληθυσμό κάθε χώρας. Στον αντίποδα, η χώρα μας ελάχιστα έχει καταφέρει να προσελκύσει ξένους φοιτητές, παρόλο που υπολογίζεται ότι εάν η Ελλάδα κατάφερνε να κατακτήσει έστω τον μέσο όρο ξένων φοιτητών σε χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ, η ωφέλεια για την εθνική οικονομία θα ανερχόταν στο ένα δισεκατομμύριο ευρώ περίπου.

Οι 405.000 ξένοι φοιτητές στη Βρετανία, τη μεγαλύτερη χώρα-εισαγωγέα φοιτητών στην Ευρώπη, δαπανούν 17 δισεκατομμύρια λίρες ετησίως. Τα δύο βασικά εμπόδια για το άνοιγμα των ελληνικών ΑΕΙ στον ανταγωνισμό της διεθνούς αγοράς τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι η ελληνική γραφειοκρατία και η απροθυμία των ελληνικών ΑΕΙ να διεθνοποιήσουν τα προγράμματά τους. Τρία «βήματα» προτείνει μελέτη της συμβουλευτικής εταιρείας McKinsey, την οποία παρουσιάζει η «Κ», για την προσέλκυση ξένων σπουδαστών στην Ελλάδα.

«Στόχος μας είναι η Θεσσαλονίκη να γίνει διεθνές κέντρο εκπαίδευσης. Αυτό θα τονώσει την απασχόληση και το εισόδημα σε ευρύ φάσμα εργαζομένων, στο σύνολο του μητροπολιτικού συγκροτήματος. Βέβαια, ας μην ξεχνάμε πόσο σημαντικό είναι οι νέοι της πόλης να σπουδάζουν και να συναναστρέφονται με παιδιά από το εξωτερικό, είτε από τις γειτονικές χώρες είτε από τις εσχατιές της γης» παρατήρησε στην «Κ» ο δήμαρχος της Θεσσαλονίκης Ιωάννης Μπουτάρης, ο οποίος έχει ξεκινήσει σχετική πρωτοβουλία. «Η εκπαίδευση είναι μια δραστηριότητα εντάσεως εργασίας και συμπεριλαμβάνει διδακτικό προσωπικό που έχει εκπαιδευθεί στο εξωτερικό, διοικητικό προσωπικό, προσωπικό καθαριότητας, συντήρησης κτιρίων κ.λπ. Επίσης, όπως και ο τουρισμός, η ανάπτυξη της αγοράς εκπαίδευσης έχει θετικές επιπτώσεις στην κτηματαγορά, το λιανεμπόριο, την εστίαση, τη διασκέδαση» πρόσθεσε ο κ. Χασδάι Καπόν, αντιδήμαρχος Οικονομικών της Θεσσαλονίκης. Η πρωτοβουλία του Δήμου Θεσσαλονίκης έχει «μαγιά» το μόνο διεθνοποιημένο ΑΕΙ της Ελλάδας, το Διεθνές Πανεπιστήμιο με έδρα τη Θεσσαλονίκη, το οποίο παρέχει αγγλόφωνα προγράμματα σπουδών και προσκαλεί επισκέπτες καθηγητές από ξένα ΑΕΙ.

Αυτοχρηματοδότηση

Τα εμπόδια για τη διεθνοποίηση των δημόσιων πανεπιστημίων εντοπίζονται κυρίως στις αντιδράσεις που υπάρχουν εντός των ΑΕΙ, καθώς και στη χρονοβόρα γραφειοκρατική διαδικασία για την ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών που μπορούν να προσελκύσουν αλλοδαπούς φοιτητές. «Η υλοποίηση αγγλόφωνων μεταπτυχιακών με δίδακτρα θα επέτρεπε την αυτοχρηματοδότηση των προγραμμάτων, θα ήταν δηλαδή αποφασιστικής σημασίας για τη διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων» τόνισε στην «Κ» ο αναπληρωτής πρόεδρος του Συμβουλίου του ΑΠΘ Βασίλης Ταρλατζής. «Επιπλέον η διεθνοποίηση θα συμβάλει στην περαιτέρω αναβάθμιση των ελληνικών πανεπιστημίων μέσω της ανταλλαγής καθηγητών και φοιτητών μεταξύ ελληνικών και ξένων ΑΕΙ. Επιπρόσθετα, οι ξένοι φοιτητές θα αποτελούν σημαντική πηγή εσόδων για την τοπική κοινωνία» συμπλήρωσε.

Βέβαια, και η ελληνική πολιτεία δεν βοηθά ουσιαστικά. Ενδεικτικά, υπάρχουν διαμαρτυρίες από ιδιωτικά κολέγια ότι οι ελληνικές Αρχές συχνά αποθαρρύνουν, μέσω επίσημης αλληλογραφίας ή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε αλλοδαπούς φοιτητές, την προτίμησή τους στην Ελλάδα, παρόλο που τα κολέγια είναι πιστοποιημένα από το υπουργείο Παιδείας. Αλλο δείγμα είναι η χρονοβόρος όσο και δυσάρεστη διαδικασία χορήγησης βίζας, την οποία χαρακτηριστικά υφίστανται οι Αμερικανοί σπουδαστές στη Θεσσαλονίκη. Οπως ανέφερε στην «Κ» ο κοσμήτορας του American College of Thessaloniki, Στάμος Καραμούζης, «πρέπει να σταματήσουμε να αντιμετωπίζουμε τους φοιτητές ως μετανάστες. Θεωρώ, ευρύτερα, ότι αυτά τα προβλήματα οφείλονται στην προκατάληψη των δημόσιων φορέων κατά των ιδιωτικών ιδρυμάτων όσο και τη γενικότερη γραφειοκρατική αναποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης».

Τα τρία «κλειδιά» για ελκυστικές σπουδές

Διαφημίστε τα ισχυρά πλεονεκτήματά σας και βελτιώστε τη θέση σας στις διεθνείς κατατάξεις ΑΕΙ. Αυτά συνοπτικά προτείνουν οι διεθνείς εμπειρογνώμονες στα ελληνικά πανεπιστήμια για την προσέλκυση φοιτητών από ξένες χώρες. Η τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ δεν διαθέτει στοιχεία για τους ξένους φοιτητές στην Ελλάδα, οι οποίοι πάντως είναι ελάχιστοι, καθώς τα ΑΕΙ δεν έχουν προσελκύσει ξένους φοιτητές, πλην εκείνων που μετέχουν στα προγράμματα Erasmus.

Ειδικότερα, μελέτη της συμβουλευτικής εταιρείας McKinsey προτείνει την ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών που είτε βασίζονται στην πολιτιστική κληρονομιά της χώρας (π.χ. προγράμματα κλασικών σπουδών, θεατρολογίας) είτε σε ερευνητικά πεδία που σχετίζονται με το παρόν και το μέλλον της τοπικής οικονομίας (π.χ. διαμετακόμιση, τρόφιμα-ποτά, αγροτικές καλλιέργειες, τουρισμός). Η πετυχημένη υλοποίηση μιας στρατηγικής διεθνοποίησης βασίζεται σε τρία «κλειδιά»:

• Στην ικανότητα να συμμετέχουν σε διεθνή προγράμματα κορυφαίοι πανεπιστημιακοί, Ελληνες ή αλλοδαποί.

• Στην ύπαρξη διοικητικής και θεσμικής ευελιξίας π.χ. όσον αφορά τις ταξιδιωτικές θεωρήσεις των αλλοδαπών φοιτητών και τη δυνατότητα να εργαστούν στην Ελλάδα.

• Στον σχεδιασμό προγραμμάτων σπουδών με τέτοιον τρόπο ώστε να προσελκύουν αλλοδαπούς φοιτητές και να βασίζονται στη διεπιστημονικότητα.

Από την άλλη, μετρά η φήμη του ΑΕΙ, κάτι που κρίνεται από τη θέση των ελληνικών ΑΕΙ στις διεθνείς αξιολογήσεις. Εστω κι αν αμφισβητούνται έντονα τα κριτήρια των διεθνών αξιολογήσεων, δεν παύουν να είναι το βασικό μέσο που διαθέτουν οι ενδιαφερόμενοι ξένοι φοιτητές. Για τον λόγο αυτό τα ελληνικά ΑΕΙ θα πρέπει να αντιμετωπίσουν θέματα όπως οι «αιώνιοι» φοιτητές, η παρουσία των οποίων κόβει βαθμούς από τα ελληνικά ΑΕΙ.

Συντάκτης: Απόστολος Λακασάς, δημοσιογράφος Καθημερινής

πηγή: