Ποιές αλλαγές θα γίνουν στην Εκπαίδευση

Συνεπώς, η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση είναι έργο μακράς πνοής και συναίνεσης. Έχει ως κύριο άξονα την εμπιστοσύνη στον εκπαιδευτικό, γιατί χωρίς την εμπιστοσύνη στον εκπαιδευτικό, δεν μπορεί να υπάρξει καμία αλλαγή στο σχολείο.

Στόχος της μεταρρύθμισης είναι, το δεκατετράχρονο υποχρεωτικό σχολείο, να παρέχει ολόπλευρη μόρφωση, καθώς και δεξιότητες, ικανές να εντάσσουν το παιδί στην εργασία αλλά, το τονίζω αυτό, και ευρύτερα στην κοινωνία. Για αυτό η συζήτηση περί δεξιοτήτων, που σήμερα γίνεται και στο πλαίσιο το ευρωπαϊκό, θα πρέπει να έχει την διάσταση των οριζόντιων κοινωνικών δεξιοτήτων, ήδη από τα πρώτα μικρά χρόνια, από την προσχολική ηλικία. Για αυτό και το υποχρεωτικό δεκατετράχρονο σχολείο, δίνουμε έμφαση, με την εισαγωγή μιας δίχρονης υποχρεωτικής βαθμίδας προσχολικής ηλικίας.

Θα ήθελα να σημειώσω ότι, παρά τα προβλήματα της οικονομικής κρίσης, τα οποία ζει το σχολικό σύστημα, είτε από δικά του ζητήματα, είτε ως αντανάκλαση της γενικότερης οικονομικής κρίσης, στο σχολείο δεν υπάρχει έξαρση κρουσμάτων σχολικής βίας και εκφοβισμού, τουλάχιστον, στον βαθμό που συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και ιδιαίτερα στις χώρες της βορείου Αμερικής. Και αυτό, κατά την γνώμη μου, οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, ο σημαντικότερος από τους οποίους είναι η ικανότητα των εκπαιδευτικών να παρεμβαίνουν για να επιλύουν προληπτικά τις διάφορες επαπειλούμενες συγκρούσεις μέσα στο σχολείο και η ικανότητα να διατηρείται στο σχολείο, ένα κλίμα δημοκρατικής λειτουργίας.

Το δεύτερο. Η συζήτηση για την εκπαίδευση και για την νεότητα, γίνεται σε μία περίοδο όπου υπάρχει διάψευση προσδοκιών των νέων στην χώρα μας, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, συρρίκνωση της Δημοκρατίας, επέκταση της απολιτικοποίησης, στο έδαφος των οποίων φυτρώνουν φαινόμενα φονταμενταλισμών, ξενοφοβίας, ποικίλων εξτρεμισμών.

Η απάντηση σε αυτή την πραγματικότητα, βεβαίως είναι η αναίρεση των αιτίων, στα οποία αναφέρθηκα προηγουμένως και είναι επίσης και η επιμονή για την δημοκρατική διαπαιδαγώγηση των παιδιών στο σχολείο, η διαπαιδαγώγησή τους στις αξίες της συλλογικότητας, της αλληλεγγύης, της ισότητας και της Δημοκρατίας. Και αυτή είναι η μεγάλη συνεισφορά του σχολείου σήμερα, στον αγώνα για τον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας και γενικότερα για την ανανέωση της εμπιστοσύνης των νέων γενιών στην Δημοκρατία.

Θα ήθελα να αναφερθώ σε δύο παράγοντες που ενισχύουν αυτή την δημοκρατική διαπαιδαγώγηση των νέων.

Η πρώτη είναι η προώθηση θεσμών, δημοκρατικής οργάνωσης του σχολείου. Ήδη, από πέρσι, έχουμε δώσει δυνατότητες και εξουσίες στο σύλλογο των καθηγητών, να αποφασίζει κυριαρχικά για ζητήματα που αφορούν, όχι μόνον την παιδαγωγική αλλά και την διοίκηση του σχολείου. Εκλέγουν, οι ίδιοι οι καθηγητές τον Διευθυντή του σχολείου, με βάση κριτήρια, αξιοκρατικά και συνεργασίας.

Η προώθηση του δημοκρατικού σχολείου έχει να κάνει με την δημοκρατική οργάνωση των μαθητών και των μαθητριών, καθώς επίσης και το άνοιγμα του σχολείου στους γονείς και γενικότερα στην κοινωνία.

Το δεύτερο που αφορά τη δημοκρατική διαπαιδαγώγηση, είναι η προώθηση γνωστικών αντικειμένων οριζόντιας -στο σύνολο- της εκπαίδευσης, τα οποία δίνουν τη δυνατότητα και τις αφορμές συζήτησης και προβληματισμού διαπαιδαγώγησης των νέων στο δύσκολο εγχείρημα της Δημοκρατίας. Στην Ελλάδα έχουμε την ιδιομορφία, την καλή ιδιομορφία, κάθε χρόνο στις 17 Νοεμβρίου με αφορμή την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, να διοργανώνονται σε όλα τα σχολεία, σε περίπου οκτώ μισή χιλιάδες σχολικές μονάδες της χώρας, συζητήσεις και γιορτές πολιτιστικές και εκδηλώσεις κοινωνικού προβληματισμού, γύρω από το θέμα της Δημοκρατίας. Είναι η γιορτή της Νεολαίας και της Δημοκρατίας στη χώρα μας.

Με προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουμε κάθε φορά και που είναι λογικό να υπάρχουν στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης, που το δημοκρατικό πλαίσιο είναι λογικό να δημιουργεί. Αναφέρθηκα νωρίτερα στην ανάγκη της 17 χρόνων υποχρεωτικής εκπαίδευσης που είναι στόχος της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Θα ήθελα να σας πω ότι δική μας συνείδηση είναι ότι η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν ξεκινά από το μηδέν, ξεκινάει αξιοποιώντας προηγούμενες εμπειρίες, αλλά μέσα σε μια παιδαγωγική αντίληψη που δεν δίνει έμφαση και πολύ περισσότερο δεν θεωρεί ότι η οργανώτρια ιδέα της αλλαγής στο σχολείο, είναι ο ανταγωνισμός, αντιθέτως δίνει έμφαση στη συνεργασία και τη συλλογικότητα.

Επίσης δίνει έμφαση στην ανάγκη, αυτό το οποίο ονομάζουμε ενίσχυσης του ακαδημαϊκού χαρακτήρα της εκπαίδευσης και σε μια αρμονική συνάρτηση με το θέμα της ανάπτυξης των δεξιοτήτων. Δεν θέλουμε το σχολείο να υποβαθμιστεί σε ένα σχολείο κατάρτισης, αντιθέτως, έχει σημασία η ολόκληρη μόρφωση, σε συνδυασμό με το θέμα των δεξιοτήτων. Θα ήθελα να σας πω ότι η ελληνική εκπαίδευση, ακόμα και σε συνθήκες κρίσης σήμερα, παρά τα προβλήματα της, τα οποία σε μεγάλο βαθμό είναι αντίστοιχα προς τα προβλήματα άλλων εκπαιδευτικών συστημάτων, άλλων ευρωπαϊκών χωρών, παρά τα προβλήματα της η εκπαίδευσή μας παράγει αποφοίτους, οι οποίοι όταν χρειάζεται να πάνε στο εξωτερικό, διαπρέπουν.

Παρότι η ελληνική εκπαίδευση ακόμη και τώρα μέσα στην κρίση αντιμετωπίζει με κάπως επιτυχή τρόπο το θέμα της σχολικής διαρροής, δηλαδή, είμαστε περίπου στο 10% από το Γυμνάσιο προς το Λύκειο, ποσοστό το οποίο είναι κάτω από το μέσο όρο των ευρωπαϊκών χωρών, εκεί που έχουμε χάσει τη μάχη αυτή τη στιγμή, είναι στη μάχη της διαρροής των εγκεφάλων, δηλαδή, των παιδιών που σπουδάζουν και τελειώνουν τα Πανεπιστήμια και φεύγουν στο εξωτερικό για για να βρουν εργασία. Επαναλαμβάνω, τα περισσότερα απ’ αυτά τα παιδιά διαπρέπουν και δεν είναι λίγα, είναι 200 χιλιάδες πτυχιούχοι των Ελληνικών Πανεπιστημίων, κορίτσια και αγόρια.

Εάν θέλουμε να επισημάνουμε προτεραιότητες και προβλήματα στο χώρο της εκπαίδευσης, αναφέρθηκα νωρίτερα στο θέμα των οικονομικών και στο θέμα των προσλήψεων, που είναι αναγκαίες για μόνιμο προσωπικό, θα πάω τώρα στα ζητήματα τα διαρθρωτικά ανά βαθμίδα. Το πρώτο θέμα είναι η δημιουργία ενός ανανεωμένου ολοήμερου σχολείου, Δημοτικού Σχολείου με προσχολικές διετής σπουδές στο Νηπιαγωγείο, λίγο ανανεωμένου, γιατί θέλουμε να ανανεώσουμε το περιεχόμενο των μαθημάτων, να ανανεώσουμε τις εκπαιδευτικές μεθόδους και να ανανεώσουμε επίσης και τον τρόπο αξιολόγησης των παιδιών.

Ήδη το επόμενο χρονικό διάστημα θα περάσουμε σε αλλαγές ορισμένων βιβλίων, σε περιορισμό του προγράμματος του αναλυτικού ως προς ορισμένα μαθήματα και σε περιγραφική αξιολόγηση των μαθητών και των μαθητριών.

Όχι, βαθμολογική κλίμακα αλλά περιγραφική αξιολόγηση δυνατοτήτων και προβλημάτων που έχει το κάθε παιδί.

Δεύτερο θέμα, είναι η Ειδική Αγωγή. Εδώ είμαστε πίσω. Φέτος έχουμε κάνει «αγώνα δρόμου» για να καλύψουμε τα κενά που χρόνια τώρα υπάρχουν στην Ειδική Αγωγή. Προσανατολιζόμαστε στην «υιοθέτηση» μιας ευρωπαϊκής πρακτικής που είναι η Συμπεριληπτική Διδασκαλία. Δηλαδή, όχι τα παιδιά με προβλήματα, γκέτο, αλλά μέσα στην τάξη με την στήριξη του δασκάλου ειδικής αγωγής και όπου χρειάζεται με τα ειδικά τμήματα ένταξης και βεβαίως, διατήρηση για τις βαριές περιπτώσεις των ειδικών σχολείων της ειδικής αγωγής.

Άλλο ζήτημα είναι το θέμα το Λυκείου. Οι απόφοιτοι των ελληνικών Λυκείων οσάκις επιλέγουν να πάνε στο εξωτερικό διαπιστώνουμε ότι ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στο επίπεδο των σπουδών. Αυτό έχει να κάνει και με το υψηλό επίπεδο γλωσσομάθειας που υπάρχει στη χώρα μας, αλλά και με την παραδοσιακή μορφή διδασκαλίας ορισμένων γνωστικών αντικειμένων, όπως για παράδειγμα παλαιότερα τα μαθηματικά. Αυτό το λέμε, όχι για να σβήσουμε προβλήματα, να κρύψουμε προβλήματα, γιατί το μεγάλο πρόβλημα του Λυκείου είναι ότι λειτουργεί ως καλός αγωγός, ως καλός διάδρομος, για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, όχι όμως ως ένα σχολείο που δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να αποκτήσει μια σφαιρική μόρφωση, να αποκτήσει αυτό που λέμε μια ανθρωπιστική παιδεία χρήσιμη σε κάθε περίπτωση όποιο επάγγελμα και εάν αποφασίσει να ακολουθήσει στη ζωή του.

Εδώ θα ρίξουμε ιδιαίτερο βάρος. Η σχέση Λυκείου με ΑΕΙ, η πρόσβαση ποια είναι; ποια πρέπει να είναι; Είναι ένα στοιχείο που μας προβληματίζει και χωρίς βιασύνη θα έχουμε κάποιες καταλήξεις στο επόμενο διάστημα.

Επίσης, υπάρχουν θέματα τα οποία μας προβληματίζουν που αφορούν στην τεχνική εκπαίδευση, όπου και εδώ είμαστε πίσω ως χώρα για πολλούς λόγους, κοινωνικούς, ιδεολογικούς και πολιτικούς, που αφορούν τις εκάστοτε εξουσίες αλλά και την κοινωνία μας πως προσλαμβάνει με τρόπο μερικές φορές μειωτικό την έννοια της τεχνικής εκπαίδευσης. Η κρίση, δυστυχώς, δημιουργεί ένα υποχρεωτικό πλαίσιο προκειμένου τα παιδιά να αναζητούν από νωρίς τη δυνατότητα εργασίας μέσα από εξειδικεύσεις της επαγγελματικής εκπαίδευσης. Πιστεύουμε, ότι πρέπει η Τεχνική Εκπαίδευση να διατηρήσει το χαρακτήρα του ισότιμου σχολικού δικτύου προς την Γενική Εκπαίδευση, αλλά να προνοήσει για διαδικασίες μαθητείας και ήδη, βρισκόμαστε σε συνεννόηση με την Ε.Ε., προκειμένου να χρηματοδοτηθούν τέτοιες διαδικασίες μαθητείας. Δεν κρυβόμαστε, η μαθητεία θέλει βεβαίως, μια παρώθηση εκ μέρους του εκπαιδευτικού συστήματος και προσανατολισμό, χρειάζεται όμως και την ύπαρξη βιομηχανικών ή άλλων οικονομικών μονάδων. Η σημερινή πραγματικότητα της ελληνικής οικονομίας δεν προσφέρεται για άμεσες «επενδύσεις» σε αυτόν τον τομέα, τον τομέα της μαθητείας στις διάφορες βιομηχανικές και γενικότερα οικονομικές μονάδες. Ο τουρισμός είναι μια κατεύθυνση, αλλά ομιλώ γενικότερα.

Αναφέρθηκα, επίσης, νωρίτερα σε ένα υψηλό επίπεδο γλωσσομάθειας που υπάρχει στη χώρα μας, για αυτό το Υπουργείο Παιδείας από φέτος θα καθιερώσει το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας και με ψηφιακό τρόπο, προκειμένου με ένα σαφή τρόπο να διαπιστώνεται το επίπεδο της γλωσσομάθειας των παιδιών. Επί του παρόντος έχουμε προγραμματίσει ένα πρόγραμμα για τις τέσσερις πιο διαδεδομένες γλώσσες, όπως είναι τα αγγλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά και τα ισπανικά. Επίσης, έχουμε στο πρόγραμμα τα ιταλικά και τα τουρκικά.