ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΘΕΑΤΡΟΛΟΓΩΝ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Η πρόσβαση στην Τέχνη είναι αναφαίρετο δικαίωμα όλων των παιδιών και αναντίρρητα υποχρέωση της Πολιτείας να το εξασφαλίζει.

Ξεκινώντας από αυτήν την παραδοχή, επιτρέψτε μας να διαπιστώσουμε πως η Πολιτεία ολιγωρεί απέναντι σε αυτό της το καθήκον: μια ματιά αρκεί για να αναδείξει πως στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση το Θέατρο είναι ανύπαρκτο, στη δε Πρωτοβάθμια, μετά τη σαρωτική Υ.Α. Φίλη, το Θέατρο δέχθηκε ένα ισχυρό πλήγμα.

Η Θεατρική Αγωγή, ως μάθημα στην τυπική εκπαίδευση, στοχεύει αρχικά στην κοινωνικοποίηση των παιδιών και εφήβων και στην ανάπτυξη των εκφραστικών τους μέσων. Εν συνεχεία, αντικείμενο του μαθήματος, είναι το ίδιο το κοινωνικό και ιστορικό φαινόμενο του Θεάτρου.

Το θεατρικό παιχνίδι, η δραματοποίηση, η συγγραφή θεατρικού έργου, οι αυτοσχεδιασμοί, τα παιχνίδια και οι ασκήσεις εμπιστοσύνης, χώρου, χρόνου, παρατηρητικότητας, οι εργαστηριακές τεχνικές του Θεάτρου Φόρουμ και της δραματοθεραπείας, όλα χρησιμοποιούνται από τους διδάσκοντες προκειμένου ο μαθητής να βρει τη δική του θέση στην ομάδα, να αντιπαλέψει συστολές και αμηχανίες, να ανακαλύψει ο ίδιος και να αποκαλύψει στην ομάδα τα δικά του ταλέντα, την κλίση του, τα ενδιαφέροντά του.

Όλες οι παραπάνω τεχνικές και μεθοδολογία είναι απαραίτητο να εφαρμόζονται βιωματικά και εργαστηριακά και όχι θεωρητικά ή μόνο φιλοσοφικά, ακριβώς γιατί το Θέατρο είναι βίωμα, «πράξις σπουδαία και τελεία» κατά τον αναγνωρισμένο ορισμό του Αριστοτέλη. Δεν νοείται Θεατρική Αγωγή από «καθέδρας» διδασκαλία. Ο διδάσκων οφείλει να είναι μέρος της ομάδας, να «τσαλακώνεται», να εκθέτει και ο ίδιος τον εαυτό του προκειμένου να δημιουργήσει περιβάλλον ασφάλειας και εμπιστοσύνης στην ομάδα-τάξη όπου διδάσκει.

Μέσω της βιωματικής μάθησης, οι μαθητές κατακτούν γνώσεις απαραίτητες για το Θέατρο· μαθαίνουν όχι μόνο να «παίζουν με τους κανόνες της θεατρικής σύμβασης», αλλά και τι είναι η θεατρική αυτή σύμβαση. Εξοικειώνονται με τη Θεωρία του Θεάτρου, τα κύρια και σημαντικά θεωρητικά ρεύματα και σχολές της Θεατρικής Τέχνης, και φυσικά την ίδια την Ιστορία του Θεάτρου.

Όλα τα παραπάνω καταλήγουν και στη γνώση του ίδιου του αντικειμένου (Θέατρο) αλλά και στην κατάκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων αλληλεπίδρασης μέσα στις διάφορες κοινωνικές ομάδες, καθώς και αναγνώρισης, αντιμετώπισης, διαχείρισης κοινωνικών συμπεριφορών.

Σε μία ιδανική συνθήκη το μάθημα θα είχε αναπτυσσόμενη σπειροειδή ροή και εξέλιξη από το Δημοτικό, στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο επιτρέποντας τη συνεχή ενασχόληση των μαθητών με το Θέατρο και την προετοιμασία τους (όσων το επιθυμούν) για τις Ανώτερες Σχολές Δραματικής Τέχνης και τα Ανώτατα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα των Σχολών Θεάτρου, Θεατρικών Σπουδών και Σκηνοθεσίας.

Σε μία ιδανική συνθήκη, παράλληλα με το μάθημα, θα υπήρχαν θεατρικές ομάδες του κάθε σχολείου υπό την ευθύνη και καθοδήγηση του διδάσκοντα ώστε να αναπτύσσεται εργαστηριακά ένα έργο ή μία παράσταση. Σε μία ιδανική συνθήκη θα υπήρχε σε κάθε ελληνικό σχολείο η απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή (ελεύθερη από θρανία αίθουσα με μοκέτα και χώρο βεστιαρίου και κατασκευών, με τα απαραίτητα ηχητικά και καταγραφικά μέσα). Σε μία όχι ιδανική αλλά κατά την κοινή λογική συνθήκη, η Πολιτεία θα εξασφάλιζε για τους μαθητές έστω τον απαραίτητο διδάσκοντα, τον εξειδικευμένο επιστήμονα για να διδάξει, να εμπνεύσει, να κατευθύνει την ομάδα των μαθητών και να αναλάβει και την ευθύνη για το δύσκολο και ευαίσθητο έργο της ανακάλυψης της παιδικής καλλιτεχνικής ψυχής και φύσης.

Θα προσλάμβανε και θα διόριζε απόφοιτους Ελληνικών Πανεπιστημιακών Σχολών κατόχους του αντίστοιχου πτυχίου Θεατρικών Σπουδών και Θεάτρου από τα τμήματα Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Πάτρας και Ναυπλίου ή και κατόχους των αναγνωρισμένων από το εξωτερικό αντίστοιχων πτυχίων.

Θα πρόκρινε την ανάγκη οι εξειδικευμένοι για τη Θεατρική Αγωγή εκπαιδευτικοί, διδάσκοντες τα τελευταία 20 χρόνια στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, να εξακολουθούν να παρέχουν τις γνώσεις και την επιστημονική τους κατάρτιση στους μαθητές.

Η Υπουργική Απόφαση του τέως Υπουργού Παιδείας κ. Φίλη, όχι μόνο καθιέρωσε έναν τύπο σχολείου που περιέκοψε ώρες προκειμένου να λήγει νωρίτερα το ωρολόγιο πρόγραμμα, όχι μόνο –σε αυτήν την εποχή της γρήγορης τεχνολογικής ανάπτυξης– μείωσε τις ώρες των καλλιτεχνικών μαθημάτων (απαραίτητων για την ισορροπημένη ανάπτυξη του παιδικού εγκέφαλου και της παιδικής ψυχοσύνθεσης), αλλά κατήργησε πλήρως το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής από τις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού και αποφάσισε αυθαίρετα και αντιεπιστημονικά, με μόνο κριτήριο τη δημοσιονομική προσαρμογή του Υπουργείου Παιδείας στην οικονομική κρίση, την «ανάθεση» του μαθήματος της Θεατρικής Αγωγής (όπως και της Μουσικής, των Εικαστικών, της Φυσικής Αγωγής και της Πληροφορικής) στον δάσκαλο – «πολυεργαλείο».

Η κυρίαρχη θέση του δασκάλου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση δεν αμφισβητείται από κανέναν άλλον παιδαγωγό επιστήμονα και δεν θα αμφισβητηθεί και από εμάς. Θα αμφισβητηθεί ευθέως και με κριτήρια καθαρά επιστημονικά αλλά και παιδαγωγικής ευσυνειδησίας το απαράδεκτο καθεστώς, με βάση αυτήν την Υπουργική Απόφαση, σε σχολεία της ίδιας περιοχής η Θεατρική Αγωγή να διδάσκεται στο ένα σχολείο από θεατρολόγο ή ηθοποιό, που κατέχει και χρησιμοποιεί όλο το παραπάνω απόθεμα μεθοδολογικών, βιωματικών αλλά και γνωστικών εργαλείων με τελικό σκοπό και στόχο τη γνώση του Θεάτρου, και στο άλλο σχολείο από δάσκαλο τάξης.

Η αναφορά στο δάσκαλο τάξης δεν γίνεται υποτιμητικά ή υπονομευτικά. Γνωρίζουμε πως η σύγχρονη παιδαγωγική ορίζει σαν μεθοδολογικά εργαλεία για τη διοχέτευση γνώσεων στο μαθητή τις «καλλιτεχνικές τεχνικές». Να αποτυπώσουν με χρώματα και εικόνες οι μαθητές ένα μεγάλο ιστορικό γεγονός, να δραματοποιήσουν ένα πείραμα φυσικής, να συνθέσουν ένα τραγούδι για τους συντακτικούς κανόνες της γλώσσας. Όλα τα παραπάνω όμως αποτελούν μεθοδολογικό εργαλείο και όχι το ίδιο το αντικείμενο της διδασκαλίας. Αλίμονο αν η σύγχρονη παιδαγωγική αγνοεί πως τα καλλιτεχνικά μαθήματα είναι γνωστικά αντικείμενα με δικό τους «αλφάβητο», Ιστορία και περιεχόμενο.

Η σύγχρονη παιδαγωγική, λοιπόν, δεν το αγνοεί, μάλιστα το αναγνωρίζει, καθώς διεθνώς η Τέχνη διδάσκεται αυτούσια σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Στην Αγγλία υπάρχει θεσμοθετημένο το Drama in Education, στη Γαλλία η Τετάρτη είναι αφιερωμένη σε activités parascolaire (καλλιτεχνικές δραστηριότητες των μαθητών εντός σχολείου) και στην Κούβα το σύστημα εκμάθησης μουσικής και κατασκευής μουσικών οργάνων El Systema είναι αναγνωρισμένο για την υπεροχή του από την Παγκόσμια Τράπεζα.

Οι σπουδές των αποφοίτων των Τμημάτων Θεατρικών Σπουδών/Θεάτρου έχουν περιεχόμενο όλα τα παραπάνω και πυρήνα της γνώσης και της παιδαγωγικής το Θέατρο ως αυτόνομο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό γεγονός. Ως τέτοιο διδάσκεται βιωματικά στο σχολείο και δεν χρησιμοποιείται ως μεθοδολογικό εργαλείο μετάδοσης ενός άλλου γνωστικού αντικειμένου.

Εν κατακλείδι, το Θέατρο, ως γνωστικό αντικείμενο, υφίσταται ως τέτοιο όταν διδάσκεται αυτόνομα, σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, σε όλους του μαθητές της χώρας, από τους εξειδικευμένους εκπαιδευτικούς.

Στην Ελλάδα, όμως, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας θεώρησε πως η Καλλιτεχνική Παιδεία είναι κατώτερο ζήτημα και ήσσονος σημασίας προσφορά στους μαθητές της Χώρας.

Η κατάργηση του μαθήματος από τις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού και η διαχρονική απουσία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση αντιβαίνει στο συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της ελεύθερης και ισότιμης πρόσβασης στο εκπαιδευτικό σύστημα για όλα τα παιδιά. Στερώντας την καλλιτεχνική Θεατρική Παιδεία στους μαθητές στερείται η δυνατότητα πρόσβασης σε ένα μεγάλο και πλούσιο κομμάτι της ανθρώπινης γνώσης.

Επιπλέον παρέκαμψε πλήρως τους επιστήμονες του Θεάτρου, απόφοιτους πανεπιστημιακών τμημάτων της χώρας, και «ανέθεσε» το μάθημα στους δασκάλους τάξης προκειμένου να εξοικονομηθούν εργατοώρες και ανθρωποώρες για να βγουν τα νούμερα του Υπουργείου. Νομίζουμε πως επιχειρηματολογήσαμε επαρκώς και τεκμηριωμένα (όχι μόνο επιστημονικά και παιδαγωγικά αλλά και με όρους διεθνούς αναφοράς) για να στηρίξουμε το αίτημα για επαναφορά του μαθήματος της Θεατρικής Αγωγής στην Ε΄ και ΣΤ΄ δημοτικού και την αποκλειστική διδασκαλία του μαθήματος από τους αντίστοιχους εκπαιδευτικούς.

Έχουμε εμπιστοσύνη στο ελληνικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης και στηρίζουμε την προσφυγή συναδέλφων Θεατρολόγων στο Συμβούλιο της Επικρατείας για τα παραπάνω αιτήματα.