Περιγραφή θέσεων της ΕΕΧ για το σχέδιο νόμου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση

Αποτελεί πάγια αρχή της ΕΕΧ ότι η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και η κοινωνική ευημερία και συνοχή επιτυγχάνονται μέσα από τη δημιουργία ανθρωπίνου κεφαλαίου και την ανάπτυξη της τεχνολογίας, δηλαδή μέσα από την εκπαίδευση όλων των βαθμίδων και ειδικότερα μέσω της υψηλής ποιότητας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Παρά τις γνωστές παθογένειες της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα, παθογένειες τις οποίες η οικονομική κρίση ανέδειξε και επιδείνωσε μέσω της υποχρηματοδότησης, των ελλείψεων σε προσωπικό, τόσο επιστημονικό όσο και διοικητικό, των ελλείψεων σε υλικοτεχνική υποδομή, το επίπεδο των σπουδών μεγάλου αριθμού σχολών και τμημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλό, όπως φαίνεται κυρίως από την εξέλιξη και την αποδοχή των αποφοίτων σε υψηλού επιπέδου σχολές του εξωτερικού για μεταπτυχιακές σπουδές.

Το γεγονός αυτό δημιουργεί προοπτικές παροχής πιστοποιημένων, υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικών υπηρεσιών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε πολίτες άλλων χωρών, κατά το πρότυπο της Μ. Βρετανίας, της Ιταλίας, της Κύπρου κ.ά, με πολλαπλά οφέλη για την χώρα, τόσο οικονομικά, όσο και αντιστροφής του κλίματος απώλειας επιστημονικού δυναμικού προς το εξωτερικό.   Είναι προφανές ότι είναι απαιτούμενος ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού και οργανωτικού πλαισίου της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά θα πρέπει να είναι σαφές ότι απαιτείται εκσυγχρονισμός και όχι η οπισθοδρόμηση η οποία είναι εμφανής στο προτεινόμενο ΣΝ, το οποίο ουσιαστικά επαναφέρει την ΤΕ σχεδόν 35 χρόνια πίσω στη φιλοσοφία του Ν: 1268/1982.

Το προτεινόμενο ΣΝ θεωρητικά φιλοδοξεί να  επιλύσει προβλήματα που δημιουργήθηκαν με το νόμο 4009/2011, ο οποίος ψηφίστηκε από τη Βουλή το 2011 με 250 ψήφους στο πλαίσιο μιας πρωτόγνωρης και καλοδεχούμενης συναίνεσης για θέματα εθνικής σημασίας, όπως η εκπαίδευση. Ο νόμος αυτός, παρά τα προβλήματα που είχε, ήταν κατά την εκτίμηση της ΕΕΧ εκσυγχρονιστικός και  εξομάλυνε τις διαφορές της Ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή.

Εντοπίζουμε ως σημεία αιχμής στην κριτική μας τα ακόλουθα:

1. ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΣΧΟΛΩΝ ΚΑΙ ΤΜΗΜΑΤΩΝ: Διακυβεύεται η αυτονομία των ιδρυμάτων, θέτοντας τα υπό τον άμεσο έλεγχο του ΥΠΠΕΘ, παρά τις προτάσεις του ΟΟΣΑ για αύξηση της αυτονομίας με ταυτόχρονη αξιολόγηση και κοινωνική λογοδοσία.
2. ΕΚΛΟΓΗ ΠΡΥΤΑΝΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ: Καταργούνται τα Συμβούλια των Ιδρυμάτων, τα οποία είναι ένας δοκιμασμένος και επιτυχημένος θεσμός στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες και στη διοίκηση των ιδρυμάτων επανέρχονται οι εκπρόσωποι των φοιτητών, οι οποίοι θα ορίζονται από τους συλλόγους και όχι από ενιαίο ψηφοδέλτιο με άμεση μυστική ψηφοφορία, ενισχύοντας τον ρόλο των κομμάτων και των συνδικαλιστών, έναντι της πλειοψηφίας των φοιτητών. Ακόμη και η άτολμη μεταφορά ορισμένων αρμοδιοτήτων σε περιφερειακά συμβούλια, δεν διασφαλίζει ότι οι αποφάσεις δεν θα είναι τοπικιστικού χαρακτήρα και επίσης προβλέπει στη σύνθεσή τους μεγάλο αριθμό διορισμένων υπηρεσιακών παραγόντων.
3. ΕΚΛΟΓΗ ΑΝΤΙΠΡΥΤΑΝΕΩΝ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΥΤΑΝΗ: Παρότι ο πλουραλισμός φαίνεται εκ πρώτης όψεως θετικό στοιχείο, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να οδηγήσει σε δυσλειτουργία, πρόβλημα λήψης και υλοποίησης αποφάσεων και τελικά διοικητική παράλυση.
4. ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ: Παρά την οικονομική κρίση την τελευταία δεκαετία αναπτύχθηκε μεγάλος αριθμός υψηλού επιπέδου μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών προσαρμοσμένων σε πραγματικές ανάγκες και απαιτήσεις της ελληνικής οικονομίας. Τα περισσότερα από αυτά κατάφεραν να οργανωθούν χάρη σε δίδακτρα τα οποία κατέβαλλαν οι μεταπτυχιακοί φοιτητές, τα οποία ήταν σαφώς χαμηλότερα από τα απαιτούμενα για φοίτηση σε αντίστοιχο ΜΠ του εξωτερικού. Υπό αυτή την έννοια και με διορθωτικές διατάξεις, οι οποίες θα μπορούσαν να προβλέπουν:

1.  ένα ποσοστό των θέσεων να δίνεται σε φοιτητές, οι οποίοι για οικονομικούς λόγους δεν υποχρεούνται στην καταβολή διδάκτρων,

2.  τα δίδακτρα όσων φοιτητών έχουν τα ακαδημαικά κριτήρια,  αλλά όχι την οικονομική δυνατότητα κα καλύπτονται αυτοτελώς από το κράτος,

το πλαίσιο αυτό θα λειτουργούσε ικανοποιητικά.

Η ΕΕΧ ανησυχεί ότι ο ασφυκτικός περιορισμός των χρηματοδοτικών πηγών αυτών των προγραμμάτων του Δημόσιου Πανεπιστήμιου που προβλέπεται από το ΣΝ, θα έχει ως αποτέλεσμα την συρρίκνωση πολλών και την κατάργηση αρκετών τέτοιων προγραμμάτων με αποτέλεσμα τη διεύρυνση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων μεταξύ των φοιτητών που προέρχονται από αδύναμες κοινωνικά και οικονομικά τάξεις και αυτών που έχουν την δυνατότητα να απευθυνθούν σε εκπαιδευτικές υπηρεσίες ιδιωτικών πανεπιστημίων ή πανεπιστημίων του εξωτερικού. Το φαινόμενο θα έχει πολλαπλές δυσμενείς επιπτώσεις, όχι μόνο γιατί θα πλήξει τους οικονομικά ασθενέστερους, αλλά και γιατί θα υποβαθμίσει την ποιότητα των σπουδών, θα μειώσει τις θέσεις εργασίας για υψηλού επιπέδου επιστήμονες και θα επιτείνει την διαρροή του εξειδικευμένου στελεχικού δυναμικού προς το εξωτερικό, υποσκάπτοντας και το μέλλον της εκπαίδευσης.

5. ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ: Η ΕΕΧ εκτιμά ότι στο πλαίσιο του αυτοδιοίκητου κάθε σχολή -τμήμα μπορεί να επιλέγει αν θα χρησιμοποιείται το εθνικό ιδίωμα ή η διεθνής επιστημονική γλώσσα, συνεκτιμώντας τόσο την καλύτερη εκπαίδευση, όσο και την ανταγωνιστικότητα των αποφοίτων στην αγορά εργασίας. Η απαγόρευση της χρήσης της Αγγλικής γλώσσας καθώς και ο περιορισμός στο 25% της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης συνιστούν αναχρονιστικές τακτικές ελέγχου οι οποίες απομακρύνουν την Ελληνική Εκπαίδευση από τις διεθνείς εξελίξεις και ταυτόχρονα αποκλείουν την δυνατότητα της να αποτελέσει πηγή ανάπτυξης για τη χώρα μέσω της παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών.
6. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 10 ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΩΝ ΕΞΑΜΗΝΩΝ ΩΣ MASTER: Η ΕΕΧ εκτιμά ότι η μονομερής αναγνώριση των τίτλων σπουδών των τμημάτων που έχουν 10 εξάμηνα, χωρίς προηγούμενη συζήτηση με το σύνολο των τμημάτων για ενδεχόμενη αλλαγή της διάρκειας και των προγραμμάτων σπουδών, συνιστά διακριτική μεταχείριση.
7. ΑΣΥΛΟ: Παρότι η προστασία της ελεύθερης διακίνησης ιδεών είναι αδιαπραγμάτευτο αγαθό για την ΕΕΧ, εκτιμούμε ότι θα πρέπει να υπάρξει προστασία προς όλες τις κατευθύνσεις, διότι η αρχή της ελεύθερης διακίνησης ιδεών για τους πολλούς παραβιάζεται, όταν μειοψηφικές ομάδες δρουν ανεξέλεγκτα και υπό καθεστώς ανομίας στον χώρο των ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η επαναφορά ενός καθεστώτος προστασίας των παρανομούντων ή και έμμεσης ενθάρρυνσης τους αμαυρώνει την εικόνα τους και παραβιάζει κατάφωρα τα δικαιώματα των πολλών.
8. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΛΚΕ: Οι ρυθμίσεις που προβλέπονται για τη λειτουργία των Ειδικών Λογαριασμών και την οικονομική διαχείριση της περιουσίας των πανεπιστημίων, με προσαρμογή στο δημόσιο λογιστικό αυξάνουν μεν τη διαφάνεια, αυξάνουν όμως και τη γραφειοκρατία, καθιστούν το σύστημα χρονοβόρο και λιγότερο ευέλικτο.

Η ΕΕΧ εκτιμά ότι η μεταρρύθμιση στην ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ απαιτεί ευρεία συναίνεση την οποία, για όλους τους προαναφερόμενους λόγους, το προτεινόμενο από τον Υπουργό Παιδείας κ. Γαβρόγλου ΣΝ,  δεν μπορεί να συγκεντρώσει, διότι δεν ανταποκρίνεται στις προκλήσεις του 21^ου αιώνα. Καλούμε την πολιτική ηγεσία να αποσύρει το ΣΝ και να ξεκινήσει μία ευρεία διακομματική και με τη συμμετοχή της ακαδημαϊκής κοινότητας και  των επιστημονικών φορέων συζήτηση για την καταρχάς αξιολόγηση και στη συνέχεια βελτίωση των προβλημάτων που έχουν αναδειχθεί από την μερική εφαρμογή  του νόμου 4009/2011.

Με εκτίμηση