Η ανακοίνωση της ΠΟΣΔΕΠ σχετικά με την αξιολόγηση του έργου «Συμπράξεις Ερευνητικής Αριστείας» της Επιτελικής Δομής ΕΣΠΑ του φέρνει στο προσκήνιο σημαντικά ζητήματα διαφάνειας, αξιοκρατίας και αποτελεσματικότητας στη διαδικασία αξιολόγησης ερευνητικών προτάσεων.

Το έργο, το οποίο χρηματοδοτείται μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, υποτίθεται ότι στοχεύει στη στήριξη της ερευνητικής αριστείας και στη δημιουργία συνεργασιών . Ωστόσο, τα προβλήματα που αναδείχθηκαν τόσο στην πρόσκληση όσο και στην ίδια τη διαδικασία αξιολόγησης εγείρουν σοβαρές ανησυχίες για τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται και υλοποιούνται τέτοιου είδους προγράμματα στην Ελλάδα.

Στην ανακοίνωση της ΠΟΣΔΕΠ καταγράφονται συγκεκριμένες αδυναμίες που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την έλλειψη διαφάνειας στη βαθμολόγηση, την απουσία τεκμηριωμένης κριτικής στις ειδικές εκθέσεις, την υπερβολική γραφειοκρατία, καθώς και την έλλειψη επαρκούς προετοιμασίας και στήριξης για τη δημιουργία κοινοπραξιών. Η ΠΟΣΔΕΠ εκφράζει, επίσης, τη δυσαρέσκειά της για τις τυποποιημένες και γενικόλογες απαντήσεις των αξιολογητών, οι οποίες απέτυχαν να δώσουν σαφή εικόνα για τους λόγους που οδήγησαν σε χαμηλές βαθμολογίες. Επιπλέον, το μοτίβο της βαθμολογικής κατανομής, που υποδεικνύει πιθανή εύνοια προς συγκεκριμένες προτάσεις, δημιουργεί περαιτέρω υπόνοιες για αναξιοκρατική διαχείριση.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο τεχνικό, αλλά βαθιά θεσμικό και κοινωνικό. Τέτοιου είδους αποτυχίες όχι μόνο απαξιώνουν το επιστημονικό δυναμικό της χώρας, αλλά και αποτρέπουν τη συμμετοχή σοβαρών ερευνητών και επιχειρήσεων σε αντίστοιχα προγράμματα στο μέλλον. Η ΠΟΣΔΕΠ ζητά την ακύρωση των αποτελεσμάτων της τρέχουσας αξιολόγησης και την εκ νέου διεξαγωγή της με διαφανή κριτήρια, καθώς και τη διερεύνηση ευθυνών για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί.

Η ανακοίνωση αναδεικνύει τη σημασία που έχει η διασφάλιση της αξιοπιστίας στη διαδικασία αξιολόγησης, προκειμένου να προωθηθεί η ανάπτυξη της έρευνας και να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη του ακαδημαϊκού κόσμου στα δημόσια προγράμματα χρηματοδότησης.

Ακολουθεί η ανακοίνωση:

Ανακοίνωση για την απαράδεκτη διαδικασία αξιολόγησης στο έργο «Συμπράξεις Ερευνητικής Αριστείας» της Επιτελικής Δομής ΕΣΠΑ του Υπουργείου Παιδείας

Η ΠΟΣΔΕΠ, επισημαίνοντας πριν ένα έτος προβλήματα στην αξιολόγηση ερευνητικών προτάσεων, σε έργα του ΕΛΙΔΕΚ και της ΓΓΕΚ χρηματοδοτούμενα από το Ταμείο Ανάκαμψης, είχε ζητήσει να διασφαλίζονται πλήρως και με σταθερούς κανόνες η διαφάνεια, η αξιοκρατία και η αντικειμενικότητα [1].
Στη συνέχεια η ΠΟΣΔΕΠ ανέδειξε πέντε προβληματικά σημεία στην πρόσκληση «Συμπράξεις Ερευνητικής Αριστείας» της Επιτελικής Δομής ΕΣΠΑ του Υπουργείου Παιδείας, που αναφέρονται στην αντικειμενικότητα της αξιολόγησης (από έναν μόνο Έλληνα κριτή), όπως επίσης στη γραφειοκρατία της υποβολής, καθώς και στην ίδια την αποτελεσματικότητα της χρηματοδοτούμενης δράσης (σύντομη διάρκεια και ελάχιστος χρόνος προετοιμασίας της κοινοπραξίας, κατανομή δαπανών) [2].
Δυστυχώς το αποτέλεσμα της αξιολόγησης όχι απλώς επιβεβαίωσε τις επιφυλάξεις μας αλλά αποδείχθηκε πολύ χειρότερο.

Οι «ειδικές εκθέσεις» του αξιολογητή, που γνωστοποιήθηκαν στους ενδιαφερόμενους και έπρεπε να περιέχουν τεκμηρίωση της βαθμολογίας, είναι πανομοιότυπες, όπως παραδέχτηκε το υπουργείο («τυποποιημένες απαντήσεις για λόγους οικονομίας χρόνου» [3]). Δεν περιέχουν καμία συγκεκριμένη κριτική για αδυναμίες ή ελλείψεις, ενώ σε πολλές περιπτώσεις είναι επαινετικές και εξόφθαλμα αναντίστοιχες με τη χαμηλή βαθμολογία – λίγο μεγαλύτερη από 50%.

Δηλαδή δεν γνωστοποιήθηκε καμία ειδική και τεκμηριωμένη αξιολόγηση, και στην πραγματικότητα κανείς δεν γνωρίζει την αξιολογική κλίμακα εντός κάθε κατηγορίας κριτηρίου με την οποία έγινε η βαθμολογική κατάταξη των προτάσεων.
Επιπλέον υποψίες για προσχηματική αξιολόγηση με συνεπακόλουθη εύνοια ημετέρων γεννά η κατανομή της βαθμολογίας, που δεν είναι κανονική, καθώς οι εγκεκριμένες προτάσεις με βαθμό από 70 έως 80% είναι οι μισές από εκείνες πάνω από 80%, ενώ κάτω από το όριο, στην περιοχή 60 με 69% συσσωρεύονται πολλαπλάσιες.

Η ΠΟΣΔΕΠ διαμαρτύρεται έντονα για την απαράδεκτη, αδιαφανή και αναξιοκρατική διαδικασία που ακολουθήθηκε κατά την κρίση των ερευνητικών προτάσεων στις «Συμπράξεις Ερευνητικής Αριστείας». Η εικονική και τυποποιημένη αξιολόγηση προσβάλλει το ακαδημαϊκό προσωπικό αλλά και τις επιχειρήσεις που επιδίωξαν συνεργασία μέσω του προγράμματος, και υπονομεύει την ανάπτυξη της έρευνας, αποθαρρύνοντας σοβαρούς επιστήμονες από το να αναλώσουν χρόνο και κόπο για να εμπλακούν σε διαδικασίες με υπερβολική γραφειοκρατία που έχουν προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα.

Η ΠΟΣΔΕΠ, υπογραμμίζοντας τη σημασία που έχει η ποιοτική έρευνα για την ανάπτυξη της χώρας, και τη σημασία της διαφάνειας και αξιοκρατίας στην αξιολόγηση ανταγωνιστικών ερευνητικών προτάσεων, ζητά
– να ακυρωθούν τα αποτελέσματα της απαράδεκτης αξιολόγησης του έργου «Συμπράξεις» και να πραγματοποιηθεί εκ νέου αξιολόγηση των υποβληθέντων προτάσεων με σαφή, διαφανή και αντικειμενικά αξιολογικά κριτήρια
– να αναζητηθούν ευθύνες για την αναξιοκρατική διαδικασία που ακολουθήθηκε
– να μην επαναληφθεί η ίδια μεθοδολογία στα προγράμματα που εκκρεμεί η αξιολόγησή τους («Αστέρια» κ.α.).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Πανελλήνιες 2025: Το πρόγραμμα – Αιτήσεις προθεσμίες