Τη σταθερότητα, το αδιάβλητο και την παιδαγωγική αξιοπιστία προτάσσουν οι ευρωπαϊκές χώρες, σχεδιάζοντας τα συστήματα με τα οποία οι απόφοιτοι Λυκείου διεκδικούν μία θέση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αυτό αποδεικνύει μελέτη του ελληνικού Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων (ΕΟΕ) για τα εξεταστικά συστήματα στην Ευρώπη, την οποία παρουσιάζει η «Κ».

Ωστόσο, παρότι στην Ελλάδα έχει διασφαλιστεί το αδιάβλητο των , υπάρχουν συνεχείς αλλαγές στον τρόπο εισαγωγής στα ΑΕΙ –συνολικά 40 μικρές και μεγάλες αλλαγές από το 1964 έως και σήμερα–, οι οποίες υπαγορεύονται από την προσπάθεια των υπουργών Παιδείας να περιορίσουν την παραπαιδεία, ενισχύοντας τον ρόλο του Λυκείου, αλλά και από την πολιτική ισχύ κάθε επιστημονικού κλάδου καθηγητών που «προασπίζουν» τον αριθμό των ωρών διδασκαλίας του μαθήματός τους και άρα τις θέσεις εργασίας του κλάδου. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με τον υπουργό Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου, ενώ όλοι συμφωνούν ότι απαιτείται μείωση του διδακτικού φόρτου στο Λύκειο, κατά την πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή οι εκπρόσωποι κάθε κλάδου καθηγητών επιχειρηματολόγησαν υπέρ της αύξησης των ωρών διδασκαλίας του δικού τους μαθήματος…

Ειδικότερα, ο κ. Γαβρόγλου ανέφερε στην «Κ» ότι αρχές Απριλίου το υπουργείο θα έχει καταλήξει στην τελική πρότασή του για το εξεταστικό σύστημα. Βέβαια, ο υπουργός επισημαίνει ότι από τη συζήτηση στη Βουλή, διεφάνη σύγκλιση των θέσεων των παραγόντων της εκπαίδευσης σε τρία βασικά στοιχεία:

1. Το μεγάλο πρόβλημα είναι η ακύρωση του μορφωτικού ρόλου του Λυκείου, καθώς οι μαθητές εστιάζουν μόνο στη μελέτη των . Χαρακτηριστικά, ο πρώην πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), Σωτήρης Γκλαβάς, ανέφερε ότι ξεκινώντας από τον Φεβρουάριο αδειάζουν τα σχολεία, γιατί οι μαθητές παίρνουν δικαιολογημένες και αδικαιολόγητες απουσίες και λείπουν συνεχώς από το σχολείο, τουλάχιστον, για δύο μήνες.

2. Οι είναι αδιάβλητες αλλά έχουν απολέσει την παιδαγωγική τους αξία. Συγκεκριμένα, η παπαγαλία θεωρείται μόνιμη πληγή, ενώ υπάρχει προβληματισμός για τις δεξιότητες των μαθητών, οι οποίες αξιολογούνται με το ισχύον σύστημα.

3. Απαιτούνται αλλαγές και στα ΑΕΙ/ΤΕΙ. Σε μία πανεπιστημιακή εκπαίδευση μαζικοποιημένη όπως η ελληνική, η πολυδιάσπαση των τμημάτων και ο κατακερματισμός των επιστημονικών αντικειμένων οδηγούν τους 18χρονους σε λάθος επιλογές.

Βεβαίως, προέκυψε μία ακόμη –αναμενόμενη για τους παροικούντες την εκπαιδευτική Ιερουσαλήμ– ιδιότυπη «σύμπλευση» και αφορούσε το αίτημα κάθε επιστημονικού κλάδου να αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας του μαθήματός του. Σήμερα, το εβδομαδιαίο πρόγραμμα της Α΄ και Β΄ Λυκείου είναι 35 ώρες και της Γ΄ Λυκείου 32 ώρες. Εάν υιοθετηθούν τα αιτήματα όλων των κλάδων, οι εβδομαδιαίες ώρες αυξάνονται κατά 10 σε κάθε τάξη, στις 45 και 42 αντιστοίχως. Αλλιώς, για τη διατήρηση των σημερινών ωρών, πρέπει να μειωθούν οι ώρες διδασκαλίας ενός μαθήματος υπέρ κάποιου άλλου. Η συντεχνιακή αυτή λογική, με μικροπολιτική στόχευση, που υιοθετείται στην Ελλάδα και από τις πολιτικές ηγεσίες, είναι από τους βασικούς λόγους των συνεχών αλλαγών στη δομή του σχολικού προγράμματος και στα εξεταστικά συστήματα, σε αντίθεση με ό,τι ισχύει στην Ευρώπη.

Ενδεικτικά, σύμφωνα με την έρευνα του ΕΟΕ:

• Στη Φινλανδία η συνηθέστερη διαδικασία εισαγωγής στα ΑΕΙ είναι μέσω εθνικών εξετάσεων. Επίσης, υπολογίζονται οι βαθμοί του απολυτηρίου, ενώ υπάρχουν και ειδικές εισαγωγικές εξετάσεις στα ιδρύματα (σε συγκεκριμένη ύλη και με συνέντευξη). Σε κάποια πεδία για την εισαγωγή απαιτούνται εργασιακή εμπειρία και πρακτική ειδίκευση. Από την άλλη, τα ιδρύματα μπορούν να δεχθούν κάποιον υποψήφιο ανεξάρτητα από την εκπαίδευσή του κρίνοντας άλλα ακαδημαϊκά χαρακτηριστικά. Ο αριθμός των εισακτέων καθορίζεται από τα ιδρύματα, ενώ σε όλα τα επιστημονικά πεδία υπάρχει αυστηρά περιορισμένος αριθμός θέσεων.

• Στην Αγγλία η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική έως τα 16, οπότε οι μαθητές λαμβάνουν το απολυτήριο. Κατόπιν, οι 16χρονοι μπορούν να συνεχίσουν στη διετή ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, επιλέγοντας ανάμεσα στην τεχνική – επαγγελματική κατεύθυνση και ακαδημαϊκή κατεύθυνση. Τη διετία διδάσκονται 3 ή 4 μαθήματα, στα οποία δίνουν εξετάσεις. Για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο οι υποψήφιοι κάνουν τις αιτήσεις (αντίστοιχες με τα μηχανογραφικά δελτία στην Ελλάδα) στην κρατική υπηρεσία University College Admission Services (UCAS). Στην αίτησή τους μπορούν να δηλώσουν μέχρι πέντε τμήματα (για την Ιατρική, Οδοντιατρική έως τέσσερα). Μετά την αίτηση, εξετάζονται τα εξής κριτήρια: η βαθμολογία μετά την ολοκλήρωση των δύο τάξεων (GSE), βιογραφικό, συστατική επιστολή και πιθανή συνέντευξη ανάλογα με τη σχολή. Οι όροι υποδοχής των υποψηφίων από τα πανεπιστήμια διαφέρουν από τμήμα σε τμήμα. Σε περίπτωση αποτυχίας και στις πέντε σχολές, δίνεται η δυνατότητα επιλογής διαφορετικών τμημάτων στο UCAS extra.

• Στη Γαλλία, προϋπόθεση εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι το απολυτήριο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Baccalaureat (Bac). To Bac έχει τρεις κύριες κατευθύνσεις – γενικό, τεχνολογικό και επαγγελματικό. Ο βαθμός του Bac καθορίζει την προτεραιότητα με την οποία κάθε υποψήφιος επιλέγει το πανεπιστήμιο και το τμήμα στο οποίο μπορεί να εγγραφεί. Για τις σχολές υψηλού κύρους (τις λεγόμενες Grandes Ecoles) απαιτείται υψηλή βαθμολογία στο Bac, βάσει της οποίας ο μαθητής μετέχει στο κατάλληλο διετές πρόγραμμα τάξεων προετοιμασίας (classe preparatoire aux grandes ecoles). Η επιτυχής αποφοίτηση από τα διετή προγράμματα οδηγεί σε εξετάσεις που διοργανώνονται από τις Grandes Ecoles. Οποιος δεν εισαχθεί με βάση τις έως τότε σπουδές, οδηγείται αυτόματα στο κατάλληλο έτος ενός πανεπιστημιακού τμήματος. Για τις ιατρικές η πρόσβαση στο πρώτο έτος είναι ελεύθερη, ωστόσο γίνεται σκληρή επιλογή όσων θα συνεχίσουν στο δεύτερο έτος. Οσοι αποτύχουν, μπορούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε άλλο πανεπιστημιακό τμήμα.

• Στη Γερμανία, για την εισαγωγή σε ΑΕΙ απαραίτητο είναι το απολυτήριο (Abitur), το οποίο λαμβάνεται έπειτα από προφορικές και γραπτές εξετάσεις. Για την εγγραφή σε ορισμένες, τεχνικές κυρίως, πανεπιστημιακές σχολές οι υποψήφιοι πρέπει να πληρούν και ορισμένες άλλες προϋποθέσεις, όπως π.χ. να έχουν ολοκληρώσει περίοδο πρακτικής άσκησης σε σχετικό τομέα.

• Στην Ιταλία, για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια, στα πολυτεχνεία και στις σχολές καλών τεχνών κατ’ αρχάς απαιτείται απολυτήριο Λυκείου. Επιπλέον, κάθε ίδρυμα μπορεί να απαιτήσει και πιστοποίηση επάρκειας σε συγκεκριμένες γνώσεις, που λαμβάνεται με εξετάσεις, ύστερα από προπαρασκευαστική περίοδο που διοργανώνεται σε συνεργασία με τα σχολεία. Οι τελειόφοιτοι Λυκείου πρέπει να υποβάλουν αίτηση προεγγραφής στο πανεπιστήμιο, προκειμένου να σχεδιαστεί από το ΑΕΙ η προσφερόμενη διδασκαλία.

• Στη Δανία υπάρχουν τα πανεπιστήμια, τα πανεπιστημιακά κολέγια (προγράμματα μεσαίας διάρκειας), οι ακαδημίες επαγγελματικής ανώτατης εκπαίδευσης και οι σχολές τεχνών. Για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια απαιτούνται απολυτήριο, συγκεκριμένος βαθμός σε κάποια μαθήματα και επιτυχία σε εξέταση που ορίζει το πανεπιστήμιο.