Τελικά είναι καλά τα σχολικά βιβλία; Ποιά τα αρνητικά των Πανελληνίων ; Ο άνθρωπος που σχεδιάζει τις εξετάσεις, μιλά για όλα όσα μας προβληματίζουν στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Συγκεκριμένα, ο καθηγητής που συνέδεσε εδώ και τρεις δεκαετίες το όνομά του με τις πανελλαδικές εξετάσεις και συνεργάστηκε με είκοσι υπουργούς Παιδείας μιλάει για τη μακρά πορεία του και σχολιάζει τα θετικά και αρνητικά του εκπαιδευτικού συστήματος.
Τα παράλογα του ΕΝΦΙΑ: Τι ισχύει με την κάθετη ιδιοκτησία
«Μόνο όποιος διαβάζει πρέπει να μπαίνει στο πανεπιστήμιο» λέει στο «Βήμα» ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων, κ. Γιώργος Δάσιος. Επειτα από τρεις δεκαετίες στην καθοδήγηση και εποπτεία των πανελλαδικών εξετάσεων, ο κ. Δάσιος θυμάται και σχολιάζει. Γνώρισε ως σήμερα είκοσι υπουργούς Παιδείας, με πρώτο εξ αυτών τον Γιώργο Σουφλιά, και τώρα σχεδιάζει τις εξετάσεις που θα γίνουν εφέτος σε περίοδο κοντά στις βουλευτικές εκλογές (ξεκινούν την 1η Ιουνίου για τα Επαγγελματικά και στις 2 του μήνα για τα Γενικά Λύκεια). Και τις σχεδιάζει αναζητώντας πώς θα προφυλάξει τη διαδικασία απο εντάσεις και διαφωνίες. Ενταση, ωστόσο, προέκυψε πρόσφατα στο γραφείο του, και αυτή για τη διάρκεια της θητείας του.
Οπως αναφέρουν οι πληροφορίες του «Βήματος», ο κ. Δάσιος δέχθηκε πρόσφατα τηλεφώνημα από τον νομικό σύμβουλο του υπουργείου Παιδείας για να προκηρύξει τη θέση του στην ηγεσία του Οργανισμού, με το επιχείρημα ότι η θητεία του έχει λήξει. Οπως απαντά ο κ. Δάσιος στη σχετική ερώτηση του «Βήματος», όμως, η θητεία του δεν λήγει, αλλά ανανεώθηκε, όπως και όλων των μελών του νυν Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού, έως τον Αύγουστο του 2024. Στη συνέντευξή του επί των παραπάνω απαντά σε όλες τις ερωτήσεις που ακούει, αλλά αφήνει μόνο μία στην οποία (παρότι χαμογελάει με νόημα) αρνείται να απαντήσει: «Ποιος ή ποια υπουργός Παιδείας ήταν ο/η καλύτερος/η ως σήμερα»…
Τριάντα χρόνια πανελλαδικές εξετάσεις και 20 υπουργοί Παιδείας είναι πολλά από πλευράς αναμνήσεων. Ξεχωρίζετε κάποιον;
«Συμμετείχα, με διάφορες αρμοδιότητες, στις πανελλαδικές εξετάσεις από το έτος 1992 έως και το έτος 2022. Ο πρώτος υπουργός ο οποίος με κάλεσε στην επιτροπή των εξετάσεων ήταν ο Γιώργος Σουφλιάς, ενώ η σημερινή υπουργός είναι η εικοστή υπουργός με την οποία έχω συνεργαστεί στις εξετάσεις. Ο αριθμός αυτός περιλαμβάνει και ορισμένους υπηρεσιακούς υπουργούς. Ομως, δεν μπορώ να απαντήσω στην ερώτηση ποιος ήταν ο καλύτερος. Αλλά μπορώ να πω ότι από πλευράς διαχείρισης δεν αντιμετώπισα ποτέ κανένα πρόβλημα από κανέναν υπουργό που θα παρενέβαινε αρνητικά στη διαδικασία των εξετάσεων».
Για πείτε μου, όμως, υπήρξε κάποια στιγμή σε αυτή την πορεία που να φοβηθήκατε, να απογοητευτήκατε ή να σκεφτήκατε να τα παρατήσετε;
«Η αλήθεια είναι ότι η συμμετοχή ενός ατόμου στην επιτροπή των πανελλαδικών εξετάσεων είναι μια πολύ εντατική, πολυδιάστατη και επικίνδυνη, αν μπορώ να το πω έτσι, διαδικασία. Και αυτό γιατί όλοι προσπαθούμε για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Χωρίς να μπορεί κανείς να αποκλείσει τις ιδιοτελείς επιθέσεις που δέχεται η επιτροπή. Και σε αυτές δεν απαντά ποτέ. Γιατί; Διότι μια απάντηση που θα άνοιγε περαιτέρω συζήτηση θα ήταν ικανή να διαταράξει την ηρεμία των υποψηφίων. Βεβαίως έχουν υπάρξει και αστοχίες, κυρίως διατύπωσης, οι οποίες όμως δεν δικαιολογούν τις συχνά υπερβολικές επικρίσεις που δέχεται από την εκπαιδευτική (και όχι μόνο) κοινότητα. Πρέπει να σκεφτούμε ότι η επιτροπή των πανελλαδικών εξετάσεων πρέπει να ισορροπεί ανάμεσα σε ένα σύνολο ασκούμενων δυνάμεων, συχνά αντιφατικών. Ποιες είναι αυτές; Η ουσία των ερωτημάτων, η κλιμάκωση των θεμάτων, η συμβατότητα των θεμάτων με το περιεχόμενο του σχολικού βιβλίου, η επιτυχημένη διατύπωση, η αποφυγή σφαλμάτων ή και ανεπιτυχών διατυπώσεων στα σχολικά βιβλία, η αποφυγή σύμπτωσης των θεμάτων με άλλα, τα οποία κυκλοφορούν σε βοηθητικά συγγράμματα, αλλά και πολλά άλλα. Και όλα αυτά σε μια ολονύκτια συνεδρίαση διάρκειας περίπου 14 ωρών. Με καρδιακούς παλμούς που σπάνια κατεβαίνουν κάτω από 120 το λεπτό. Η ένταση είναι πραγματικά εξοντωτική. Και έρχομαι στην ερώτησή σας: Φοβήθηκα; Ναι, πολλές φορές. Απογοητεύτηκα; Ναι, πολλές φορές. Σκέφτηκα να τα παρατήσω; Οχι, ποτέ».
Το εξεταστικό σύστημα για τα ΑΕΙ μας βασανίζει χρόνια. Πολλές μικροαλλαγές, καμία ουσιαστική. Ποια είναι η μεγάλη απόφαση που φοβόμαστε να πάρουμε;
«Είναι γεγονός ότι το εξεταστικό μας σύστημα δεν είναι το τελειότερο που μπορούμε να έχουμε. Ομως με δεδομένη την περίφημη «ελληνική πραγματικότητα» είναι ίσως το καταλληλότερο μεταξύ των ακατάλληλων. Αν θέλαμε να βελτιώσουμε τα πράγματα έστω και μερικώς, θα έλεγα ότι κατ’ αρχάς θα πρέπει να απαλείψουμε από την «ελληνική πραγματικότητα» το να δίνεται τόσο μεγάλη δημοσιότητα, η οποία αγχώνει τους υποψηφίους. Καλό είναι να αφήνουμε τα παιδιά να διαγωνιστούν με την ηρεμία τους. Και ακόμη το οικογενειακό περιβάλλον να μη χρησιμοποιεί το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο για τις εξετάσεις του παιδιού. Εκφράσεις όπως «καλά γράψαμε και σήμερα», «σήμερα είχαμε λίγο χρόνο για να τα γράψουμε όλα» ή «δεν μπήκαμε εκεί που θέλαμε» μεταφέρουν στο παιδί το βάρος ολόκληρης της οικογένειας, κυρίως σε σχέση με τον κοινωνικό αντίκτυπο».
Είναι καλά τα σχολικά βιβλία;
«Τα σχολικά βιβλία στην πλειοψηφία τους χρειάζεται να βελτιωθούν δραστικά. Το πώς θα το κάνουμε αυτό θα απαιτούσε ένα νέο βιβλίο για να περιγραφεί. Ας μείνουμε λοιπόν στο σημαντικό θέμα, το οποίο είναι ότι τα βιβλία πρέπει να γράφονται λαμβάνοντας υπ’ όψιν τόσο την ηλικία όσο και τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Υπάρχουν ξενόγλωσσα διδακτικά βιβλία εκπληκτικής δομής και αποτελεσματικότητας και μακροχρόνια δοκιμασμένα. Αν δεν θέλουμε να μεταφράσουμε μερικά από αυτά (γιατί άραγε;), τουλάχιστον ας τα συμβουλευτούμε όταν γράφουμε τα δικά μας σχολικά εγχειρίδια.
Εδώ θα ήθελα να προσθέσω δύο ακόμη στοιχεία. Το πρώτο είναι ότι η περιγραφή της εξεταστέας ύλης θα πρέπει να γίνεται με επιστημονικούς όρους και όχι με σελίδες και παραγράφους από ένα συγκεκριμένο βιβλίο. Και αυτό γιατί η ανελαστική οριοθέτηση της ύλης οδηγεί νομοτελειακά στην αποστήθιση. Το δεύτερο αφορά την έκταση της εξεταστέας ύλης. Σε αρκετά μαθήματα η εξεταστέα ύλη είναι τόσο περιορισμένη που αναπόφευκτα οδηγεί τους θεματοδότες στην επιλογή απαιτητικών ερωτήσεων για να επιτευχθεί μια λογική κλιμάκωση στη βαθμολόγηση. Η ύλη θα πρέπει να αυξηθεί δραστικά και τότε η δυσκολία των θεμάτων θα μειωθεί ακόμη πιο δραστικά».
Πανελλαδικές εξετάσεις και Λύκειο. Μια σχέση… δύσκολη;
«Θεωρώ ότι πραγματικά θα πρέπει να υπάρχει πλήρης αποσύνδεση του απολυτηρίου από τις πανελλαδικές εξετάσεις. Αλλος ο ρόλος του Λυκείου και άλλος των εξετάσεων. Δεν είναι σωστό το Λύκειο να εργάζεται μόνο για τις εξετάσεις. Στο Λύκειο, Ιστορία πρέπει να μάθει και αυτός που θα πάει στο Πολυτεχνείο ή στην Ιατρική. Μαθηματική σκέψη πρέπει να αποκτήσει και αυτός που θα πάει στη Νομική ή στη Φιλολογία».
Και μια τελευταία ερώτηση – Τι γίνεται με τη θητεία σας; Αποχωρείτε πραγματικά από τις πανελλαδικές εξετάσεις;
«Στο ΦΕΚ Αριθμός Φύλλου 620/12.08.2020 έχει δημοσιευθεί η υπουργική απόφαση υπογεγραμμένη από την υπουργό, στην οποία ορίζεται το 9μελές Συμβούλιο του Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων, με πρόεδρο εμένα. Η θητεία του Συμβουλίου ορίζεται τετραετής, συνεπώς κατά τον νόμο η θητεία μου λήγει στις 11.08.2024».
Ακολουθείστε το iPaidia στο Google News
