: «Το κλειδί της επιτυχίας είναι πλέον μόνο η ψυχραιμία, αφού η προετοιμασία έχει ολοκληρωθεί» λέει στην «Κ» ο εκπαιδευτικός-αναλυτής Στράτος Στρατηγάκης, λίγα εικοσιτετράωρα πριν από την έναρξη των φετινών για μία θέση στα πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ.

Πέντε δοκιμασίες –όσα και τα μαθήματα προς εξέταση– κρίσιμες μεν αλλά όχι καθοριστικές για ένα παιδί, που έχει τη δυνατότητα να «δοκιμάσει» πολλούς δρόμους σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται ραγδαία. Πόσο μάλλον που η πολυεπίπεδη κρίση στην Ελλάδα έχει σαρώσει πολλές από τις βεβαιότητες, οι οποίες μία δεκαετία πριν συνιστούσαν την «επιτυχία στις ».

Οι θα ξεκινήσουν την Τρίτη 6 Ιουνίου για τους υποψηφίους των Επαγγελματικών Λυκείων και στις 7 Ιουνίου για τη μεγάλη κατηγορία, τους υποψηφίους των Γενικών Λυκείων. Συνολικά, περίπου 105.000 υποψήφιοι θα διεκδικήσουν μία από τις 70.726 θέσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι υποψήφιοι και των δύο τύπων λυκείου θα ξεκινήσουν τις εξετάσεις με τη Νεοελληνική Γλώσσα Γενικής Παιδείας, στην οποία περιλαμβάνεται η Εκθεση. Βεβαίως, τα φώτα στρέφονται στη μεγάλη κατηγορία υποψηφίων των Γενικών Λυκείων.

Τα τελευταία χρόνια για την Εκθεση επιλέγονται θέματα της σύγχρονης ζωής – πολλοί τα τοποθετούν στο πλαίσιο της «πολιτικής ορθότητας». Ενδεικτικά, η φιλία ως διαχρονική αξία και οι παραλλάξεις-στρεβλώσεις της την εποχή του Διαδικτύου και των social media, ήταν οι κεντρικοί άξονες του θέματος, το οποίο εκλήθησαν να αναπτύξουν πέρυσι οι υποψήφιοι. Επίσης, το 2015 το θέμα της ήταν σχετικό με την προστασία της πολιτισμικής μας κληρονομίας και την αξιοποίηση των μνημείων των αρχαιολογικών χώρων της Ελλάδας, με το θέμα να χαρακτηρίζεται σούπερ SOS, καθώς η έναρξη των περυσινών συνέπεσε με τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων.

Το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας καθώς είναι το εναρκτήριο των εξετάσεων κρίνεται ιδιαίτερα κομβικό, κυρίως για ψυχολογικούς λόγους για τους υποψηφίους. Βεβαίως, η μείωση του αριθμού των μαθημάτων από έξι στο προηγούμενο σύστημα, σε τέσσερα στο ισχύον σύστημα (ή πέντε, εάν ο υποψήφιος επιλέξει ένα επιπλέον για να διευρύνει τις επιλογές του) αυξάνει τη βαρύτητα του βαθμού της Νεοελληνικής Γλώσσας στη συνολική επίδοση του υποψηφίου. Σύμφωνα με τον κ. Στρατηγάκη, η αποτελεί από τα κρίσιμα μαθήματα με τον μικρότερο αριθμό υποψηφίων με βαθμολογία μικρότερη του 10, μόλις 12,03% πέρυσι, αλλά και το μικρότερο ποσοστό αριστούχων, στην πλειονότητα των ετών είναι μικρότερο του 2%. Το 2016 το ποσοστό των αριστούχων ήταν μόλις 0,95%.

Από την άλλη, όπως έχει αναφέρει στην «Κ» ο Γιώργιος Δάσιος, πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων και επί χρόνια επικεφαλής της Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων που επιλέγει τα θέματα, ο βαθμός τυχαιότητας στην Εκθεση είναι μεγάλος, αφού δεν μπορεί να οριστούν προς τους καθηγητές απολύτως ακριβή κριτήρια βαθμολόγησης, όπως συμβαίνει π.χ. με μία άσκηση Μαθηματικών. Για τον λόγο αυτό, στο μάθημα το ποσοστό αναβαθμολογήσεων φθάνει το 30% ετησίως. Από την επεξεργασία των στοιχείων προκύπτουν επίσης τα εξής:

• Τα Αρχαία Ελληνικά αποτελούν το δυσκολότερο μάθημα για τους υποψηφίους των Ανθρωπιστικών Σπουδών, με την αποτυχία πέρυσι να φτάνει το 52,65%. Οι αριστούχοι είναι συνήθως λιγότεροι του 5%, και πέρυσι ήταν 2,78%.

• Τα Μαθηματικά προσανατολισμού των Θετικών Σπουδών και των Σπουδών Οικονομίας και Διοίκησης ήταν το μάθημα που σημειώθηκε το 2016 η μεγαλύτερη αποτυχία. Οι υποψήφιοι με βαθμό κάτω από τη βάση ήταν το 62,88%, αλλά στις Οικονομικές Σπουδές το ποσοστό άγγιξε το 77,89%, γι’ αυτό και πέτυχαν σε περιζήτητες οικονομικές σχολές υποψήφιοι που έγραψαν κάτω από τη βάση στα Μαθηματικά. Το ποσοστό των αριστούχων είναι σχεδόν πάντα μονοψήφιο και πέρυσι ήταν μόλις το 3,6% των υποψηφίων.

• Στη Φυσική έγινε έκπληξη πέρυσι. Τα εύκολα θέματα δημιούργησαν χιλιάδες αριστούχους με αποκορύφωμα ότι 5.010 υποψήφιοι έγραψαν πάνω από 19, ποσοστό 17,78%. Πάνω από 18 έγραψε το 27,87% των υποψηφίων, με συνέπεια οι υποψήφιοι κάτω από τη βάση να είναι μόλις το 30,5% του συνόλου. Ωστόσο, η μεγαλύτερη αποτυχία στις Πανελλαδικές Εξετάσεις των τελευταίων ετών κατεγράφη στη Φυσική τεχνολογικής κατεύθυνσης το 2012, όταν το 78,33% των υποψηφίων έγραψε κάτω από τη βάση.

Οταν ο βαθμός 16 αποδεικνύεται καλύτερος από το 18

Το 16 μπορεί να αποδειχθεί καλύτερο από το 18, παρατηρεί ο κ. Στρατηγάκης, εξηγώντας ότι οι εξετάσεις αποτελούν διαγωνισμό συμπλήρωσης θέσεων και στόχος του υποψηφίου είναι να γράψει καλύτερα από τους συνυποψηφίους του, ώστε να βρεθεί στις πρώτες θέσεις. Ενδεικτικά είναι τα παραδείγματα διαφορετικών επιδόσεων στα Μαθηματικά και στη Φυσική, μαθήματα υψηλής βαρύτητας.

Στη Φυσική το 2015 αρίστευσε μόλις το 5,18% των υποψηφίων. Οι υποψήφιοι του 2016 άκουγαν σε όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας τους ότι τα θέματα Φυσικής ήταν εξαιρετικά δύσκολα το 2015 και προετοιμάζονταν με τη λογική ότι αν γράψουν πάνω από 16 θα έχουν σημειώσει επιτυχία.

Το 2016 τα θέματα ήταν πολύ εύκολα και υποψήφιοι εξερχόμενοι από τα εξεταστικά κέντρα πανηγύριζαν, έχοντας γράψει πολύ καλά στο μάθημα που φοβούνταν περισσότερο από όλα. Τελικά, το 27,88% έγραψε πάνω από 18, πολύ υψηλό ποσοστό, με αποτέλεσμα το 18 να μη δίνει ιδιαίτερο πλεονέκτημα στον ανταγωνισμό για μία θέση στις περιζήτητες σχολές, που κινούνται από 18.500 μόρια και πάνω. Ακριβώς το αντίστροφο με ό,τι συνέβη το 2015, όταν υποψήφιοι με 16 ή 17 θεωρούσαν ότι δεν τα πήγαν τόσο καλά. Αντίστοιχα, οι επιδόσεις στα Μαθηματικά παρουσιάζουν μεγάλες αυξομειώσεις. Οι αριστεύσαντες κυμαίνονται από 2,47% των υποψηφίων μέχρι το 26,5%. Ετσι, όπως τονίζει ο κ. Στρατηγάκης, «οι υποψήφιοι δεν πρέπει να χάνουν την ψυχραιμία τους εάν δουν δύσκολα θέματα, διότι ουδείς γνωρίζει ποιο τελικά θα είναι το κρίσιμο όριο εισαγωγής. Απαιτείται ψυχραιμία».