: Μπορεί σήμερα ο επιστήμονας να αξιολογήσει ηθικά την επιστημονική πρόοδο στην οποία συμμετέχει με το έργο του; Ποια τα όρια της ηθικής σε σχέση με τα επιστημονικά επιτεύγματα; Μπορεί να τεθούν περιορισμοί; Είναι ορισμένα από τα ερωτήματα τα οποία εκλήθησαν να αναλύσουν οι περίπου 86.000 υποψήφιοι γενικών λυκείων, που ξεκίνησαν χθες τις για την εισαγωγή τους σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ.

Απόστολος Λακασάς

Στο πλαίσιο της δόθηκε κείμενο (διασκευή ομιλίας στην Ακαδημία Αθηνών) του ακαδημαϊκού Γρηγόρη Σκαλκέα, στο τέλος του οποίου αναφέρεται ότι «για να παραμείνουν όμως οι στόχοι της επιστήμης ανθρωποκεντρικοί, κρίνεται απολύτως αναγκαίος ο επανακαθορισμός τους από “προσωπικότητες με υψηλά ηθικά ιδανικά”, κατά τον Αϊνστάιν, δηλαδή από έντιμους, συνεπείς και ανιδιοτελείς, διορατικούς, ειλικρινείς και αντικειμενικούς ανθρώπους-επιστήμονες».

Η φράση αυτή θεωρείται «κλειδί» για την ανάπτυξη του θέματος. Συγκεκριμένα, όπως τυπικά συμβαίνει με το θέμα της Εκθεσης ετησίως, στους υποψηφίους ζητήθηκε να συντάξουν μια ομιλία στο πλαίσιο της αποφοίτησής τους και να εστιάσουν σε δύο άξονες: α) Στον ρόλο της επιστήμης στην αντιμετώπιση των σημαντικότερων σύγχρονων προβλημάτων και β) στα ηθικά εφόδια του επιστήμονα, που θα του επιτρέψουν να υπηρετήσει αυτό τον στόχο.

Στην ομιλία του, ο κ. Σκαλκέας ανέφερε ότι «εάν βέβαια ο Αϊνστάιν είχε ζήσει ολόκληρο τον 20ό αιώνα, με επαναστάσεις, παγκοσμίους θερμούς και ψυχρούς πολέμους, αλλά και δοξασμένο από τη ραγδαία ανάπτυξη των θετικών επιστημών και της τεχνολογίας, ίσως προβληματιζόταν περισσότερο. Η προώθηση των φυσικών επιστημών και η έκρηξη της τεχνολογίας, η οποία έχει προσλάβει φρενήρεις ρυθμούς στην εποχή μας, εγείρουν απορίες και συγκλονιστικά ερωτήματα. Η επιστήμη αναπτύσσεται συνήθως σε σχέση με τις πρακτικές ανάγκες των ανθρώπων, ακολουθεί όμως βασικά την εξέλιξη μιας κοινωνίας και αντικατοπτρίζει το συγκεκριμένο πνευματικό και ηθικό της επίπεδο». Και ρωτάει: «Ομως η τεχνολογία, που βελτίωσε σημαντικά τις συνθήκες της ζωής μας, βοήθησε ή εμπόδισε τον άνθρωπο να γίνει περισσότερο άνθρωπος; Τα ευγενή ιδεώδη του ανθρωπισμού διασύρθηκαν και υπονομεύθηκαν στις μέρες μας».

Επίκαιρος προβληματισμός

Η Πανελλήνια Ενωση Φιλολόγων ανέφερε ότι το κείμενο του Γρ. Σκαλκέα «ανταποκρίνεται στον πάντα επίκαιρο προβληματισμό για τον ρόλο της επιστήμης και την ευθύνη του επιστήμονα απέναντι στην αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας. Οι ερωτήσεις που συνοδεύουν το κείμενο είναι σαφείς και κατανοητές. Το ίδιο ισχύει και για το προς ανάπτυξη θέμα της Εκθεσης».

Οπως ανέφερε στην «Κ» η ομάδα φιλολόγων του φροντιστηρίου «Μεθοδικό», «η θεματική κρίνεται εύκολη για τους μαθητές καθώς είναι μεταξύ εκείνων που κρίνονται αναμενόμενες. Οι τύποι των ασκήσεων ήταν προσαρμοσμένοι στις απαιτήσεις της ύλης της Γ΄ Λυκείου. Το θέμα της Εκθεσης είναι άμεσα συσχετισμένο με το πληροφοριακό υλικό του βιβλίου και εύστοχα συνδεδεμένο με την επικαιρότητα και το δοθέν κείμενο, βοηθώντας τους μαθητές να αναπτύξουν ψύχραιμα τις απόψεις τους».

Η αναφορά στον Αϊνστάιν έρχεται λίγες ημέρες μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στο υπ. Παιδείας, κατά την οποία ο υπουργός Κώστας Γαβρόγλου προσέφερε στον πρωθυπουργό μια κάρτα με τον Αϊνστάιν και ο κ. Τσίπρας του είπε πως του μοιάζει.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Αυξήσεις μισθών: Πώς θα ενισχυθεί το εισόδημα σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα