Ριζική αναμόρφωση του Λυκείου και στο βάθος νέο σύστημα πρόσβασης στην εκπαίδευση προβλέπει η δεύτερη φάση της μεταρρύθμισης που σχεδιάζει το υπουργείο Παιδείας. Τι ισχύει στην Ευρώπη

Οι οριστικές αποφάσεις, επί των σχετικών προτάσεων που έχουν ήδη κατατεθεί στο πλαίσιο του εθνικού διαλόγου, θα ληφθούν μέσα στη νέα σχολική χρονιά, με στόχο η εφαρμογή του νέου εξεταστικού να γίνει σε ορίζοντα τριετίας, δηλαδή από το σχολικό έτος 2019-2020.

Οι αλλαγές που έχουν, μέχρι στιγμής, «κλειδώσει» προβλέπουν ότι με το νέο σύστημα βασικό κριτήριο εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα είναι το Εθνικό Απολυτήριο, ενώ θα υπάρχουν εξετάσεις για την εισαγωγή στα τμήματα υψηλής ζήτησης, με διεύρυνση των κριτηρίων ώστε να συμπεριληφθεί π.χ. η πιστοποιημένη γνώση ξένης γλώσσας ή οι γνώσεις Η/Υ. Τα ΑΕΙ θα έχουν λόγο στον αριθμό των εισακτέων, αλλά δεν θα εμπλέκονται στη διαδικασία των εξετάσεων οι οποίες θα διατηρήσουν τον πανελλαδικό χαρακτήρα τους και θα διεξάγονται από Εθνικό Οργανισμό προκειμένου να διασφαλιστεί το αδιάβλητο. Η αναμένεται να είναι ελεύθερη σε τμήματα χαμηλής ζήτησης λόγω μικρής ζήτησης των θέσεών τους από τους υποψηφίους.

Οι αλλαγές θα στηριχθούν, ουσιαστικά, στο μοντέλο του διετούς International Baccalaureate, που ήδη παρακολουθούν πολλοί μαθητές σε ιδιωτικά λύκεια της Ελλάδας, το οποίο, όμως, προϋποθέτει μια τεράστια διοικητική αναδιάρθρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε 4 χρόνια Γυμνάσιο και 2 χρόνια Λύκειο. Αυτό σημαίνει ότι από τη μία, θα πρέπει να μετακινηθούν χιλιάδες εκπαιδευτικοί, αφού οι οργανικές θέσεις στα Γυμνάσια θα πρέπει να αυξηθούν κατά 1/3 και να μειωθούν στα Λύκεια αντίστοιχα. Κι από την άλλη, θα πρέπει θα γίνει αναδιάρθρωση της ύλης όλων των μαθημάτων, να συγγραφούν νέα βιβλία και να προστεθούν νέες ειδικότητες εκπαιδευτικών. Κατά πόσο το σχέδιο αυτό είναι υλοποιήσιμο;

«Είναι αλήθεια ότι ο νέος τύπος Λυκείου είναι δαπανηρός. Εξίσου δαπανηρή είναι, όμως, η σημερινή διαδικασία των πανελλαδικών εξετάσεων. Απαιτούνται τουλάχιστον 10 εκατ. ευρώ ετησίως και η συμμετοχή περί των 25.000 ατόμων (εκπαιδευτικών, βαθμολογητών κ.ά.)», τονίζουν στην «ΗτΣ» πηγές του υπουργείου Παιδείας, διαβεβαιώνοντας ο σχεδιασμός θα προχωρήσει προσεκτικά και χωρίς βιασύνες.

«Αυτές οι προτάσεις, όπως πετάγονται σαν τουφεκιές στον αέρα είναι επικοινωνιακές και μόνο, και επικίνδυνες» απαντούν, από την πλευρά τους, εκπαιδευτικοί, υπογραμμίζοντας ότι θα πρέπει να γίνει μια εμπεριστατωμένη μελέτη τόσο για τα προγράμματα σπουδών όσο και για τις κτιριακές υποδομές η οποία θα τεκμηριώνει την σκοπιμότητα του νέου συστήματος. Οτιδήποτε άλλο, προσθέτουν, μόνο προβλήματα θα προκαλέσει στους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τις οικογένειές τους.

Το νέο Λύκειο

Οι αλλαγές κρίνονται απαραίτητες μετά τις στρεβλώσεις του ισχύοντος εξεταστικού συστήματος, όπως καταγράφτηκαν από την ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Υποψήφιοι εισήχθησαν ακόμα και με βαθμούς 1,5 στα ΤΕΙ και 5 στα Πανεπιστήμια, την ίδια ώρα που μόλις ο ένας στους έξι υποψηφίους κατάφερε να εισαχθεί στη σχολή της πρώτης επιλογής του. Οι υπόλοιποι θα πρέπει να συμβιβαστούν με σχολές που είτε εδρεύουν κοντά στον τόπο κατοικίας τους είτε υπόσχονται επαγγελματική αποκατάσταση. «Το σύστημα των εισαγωγικών για τα Πανεπιστήμια έχει εξαντλήσει τη δυναμική του και στηρίζεται, δυστυχώς, σε μία παγκόσμια πρωτοτυπία που είναι η υποβάθμιση του σχολείου και η ενίσχυση της παράλληλης εκπαίδευσης, πράγμα που σημαίνει μία περαιτέρω οικονομική αιμορραγία της οικογένειας», σχολίασε σχετικά ο υπουργός Παιδείας, Νίκος Φίλης. Τόνισε δε, ότι «το νέο σύστημα επιλογής για την τριτοβάθμια εκπαίδευση προϋποθέτει αναμόρφωση του Λυκείου και κυρίως των δύο μεγαλύτερων τάξεων», υποδηλώνοντας το μοντέλο Inter­na­tio­nal Baccalau­reate. Στο πλαίσιο αυτό, υπάρχουν ήδη προτάσεις που διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο του εθνικού διαλόγου και προβλέπουν τα εξής:

• Στη Δ΄ Γυμνασίου οι μαθητές θα λαμβάνουν ευρείες εγκύκλιες γνώσεις και θα αναπτύσσουν τις δεξιότητές τους. Θα αποτελεί την τάξη όπου θα οριστικοποιείται η απόφαση των μαθητών για τη συνέχεια της πορείας τους. Θα μπορούν να επιλέξουν να συνεχίσουν στο διετές Γενικό ή το Επαγγελματικό Λύκειο.

• Η διαδικασία στην Α΄ και Β΄ Λυκείου θα είναι ενιαία. Δεν θα υπάρχουν εξετάσεις στην Α΄ Λυκείου, ούτε απορρίψεις ούτε μετεξεταστέοι.

• Το Εθνικό Απολυτήριο θα χορηγείται ύστερα από γραπτές εξετάσεις στο τέλος της Β΄ Λυκείου. Στον βαθμό του Απολυτηρίου θα έχουν βάρος η επίδοση των μαθητών σε εκτεταμένο δοκίμιο και η αξιολόγηση εργασιών τους.

Τι ισχύει στην Ευρώπη

Ο τρόπος εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση ποικίλει στις διάφορες χώρες της Ευρώπης. Σε όλες τις περιπτώσεις, πάντως, οι υποψήφιοι πρέπει να είναι κάτοχοι τουλάχιστον ενός Απολυτηρίου ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή ισοδύναμου τίτλου σπουδών. Επίσης, υπάρχουν επιπλέον εξειδικευμένες απαιτήσεις ανάλογα με τη χώρα.

Στις περισσότερες χώρες, υπάρχει περιορισμένος αριθμός εισακτέων στην ανώτατη εκπαίδευση που καθορίζεται σε εθνικό επίπεδο (numerus clausus). Σε αυτή την περίπτωση η κυβέρνηση θέτει όρια στον αριθμό των θέσεων που διατίθενται. Τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα καθορίζουν τον αριθμό των εισακτέων ανάλογα με τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων σε ορισμένα ή σε όλα τα προγράμματα σπουδών. Επίσης, τα ιδρύματα μπορούν να αποφασίζουν για την επιλογή των υποψηφίων με βάση τις ικανότητές τους. Αυτό συμβαίνει συνήθως στις καλλιτεχνικές, τεχνικές ή ιατρικές σχολές. Σε κάποιες χώρες, όπως στη Γερμανία και την Αυστρία, η πρόσβαση είναι ελεύθερη σε ορισμένες σχολές και τα ιδρύματα αποδέχονται όλες τις αιτήσεις.