Μέχρι σήμερα το υπουργείο παιδείας προβαίνει συνεχώς σε ανακοινώσεις για αλλαγές του συστήματος εισαγωγής στα ΑΕΙ, για την αναβάθμιση των Π.Π. Λυκείων, την επαναφορά της Βάσης του 10, την τράπεζα θεμάτων, τις προαγωγικές εξετάσεις εντός του Λυκείου, τον τρόπο εξέτασης των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων, το εθνικό απολυτήριο, τους διορισμούς στην Ειδική Αγωγή, στη Γενική Εκπαίδευση κ.λ.π.

Κωνσταντίνος Αδριανουπολίτης
Εκπαιδευτικός – Ερευνητής
Πρόεδρος Ε.Ε.Τ.Ε.Κ.

Δεν αναφέρει τίποτα πάνω στα θέματα αυτά για το Επαγγελματικό Λύκειο σα να πρόκειται για ανύπαρκτο σχολείο, σχολείο «φάντασμα».
Δεν αναφέρει τίποτα για τα Διετή Προγράμματα σπουδών των ΑΕΙ τα οποία δεν κατήργησε αλλά ανέστειλε τη λειτουργία τους, διότι δεν είχε γίνει η κατάλληλη προετοιμασία. Η αναστολή ή κατάργηση των Διετών προγραμμάτων των ΑΕΙ έχει αρνητική επίδραση στην Επαγγελματική Εκπαίδευση, διότι μετά την κατάργηση των ΤΕΙ θα μειωθεί, εκ των πραγμάτων, ο τεχνολογικός χαρακτήρας της Ανώτατης Εκπαίδευσης και περιορίζεται η συνέχιση σπουδών στους απόφοιτους των .

Ο ισχυρισμός ότι τα Διετή ήταν copypaste των ΙΕΚ δεν ευσταθεί διότι τα ΙΕΚ ανήκουν στο μη τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα (κατάρτιση) δεν έχουν συνέχεια σπουδών, δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν εκ νέου από ευρωπαϊκό πρόγραμμα και δε μπορούν να λάβουν Δίπλωμα χωρίς πιστοποίηση από τον ΕΟΠΠΕΠ. Αντίθετα τα Διετή Προγράμματα ανήκουν στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα διότι αποτελούν ακαδημαϊκές μονάδες των πανεπιστημίων, η πιστοποίηση του Πτυχίου τους γίνεται εσωτερικά από τα ιδρύματα και δικαιούνται ευρωπαϊκής χρηματοδότησης ως νέος θεσμός.
Εάν η αναστολή λειτουργίας τους έγινε διότι δεν υπήρξε προετοιμασία για την εφαρμογή τους, ποια είναι η προετοιμασία που γίνεται τώρα για να λειτουργήσουν;

Στην περίπτωση που δεν γίνεται καμιά προετοιμασία, τότε πρόκειται περί σιωπηρής κατάργησης του θεσμού.
Εκείνο όμως το οποίο μπορεί να προσάψει κανείς στην προηγούμενη πολιτική ηγεσία του υπουργείου παιδείας είναι ότι καθυστέρησε αδικαιολόγητα στην εφαρμογή του θεσμού και ότι δεν διευκρίνισε για τη συνέχεια ή μη των σπουδών μετά τα δύο χρόνια.

Στις συνεχείς, αν όχι σκόπιμες, ανακοινώσεις της πολιτικής ηγεσίας του Υ.ΠΑΙ.Θ, αναφέρεται λανθασμένα ο όρος «Λύκειο» και όχι «Γενικό Λύκειο» όπως είναι η κανονική του ονομασία η οποία έχει οριστεί με νόμο.

Η συνεχής χρήση του λανθασμένου όρου «Λύκειο» δημιουργεί συνειρμικά την εντύπωση ότι στην Ελλάδα υπάρχει μόνο ένα Λύκειο ή ότι το Γενικό είναι το «κανονικό» Λύκειο.

Τα γεγονότα αυτά εντείνουν την αγωνία για το μέλλον των ΕΠΑ.Λ. και όχι μόνο.
Η αγωνία και η αβεβαιότητα επιτείνεται διότι προκύπτουν μια σειρά εύλογων ερωτημάτων, όπως:

1. Θα καθιερωθεί και στο Επαγγελματικό Λύκειο Εθνικό Απολυτήριο;

2. Οι διαδικασίες και ο τρόπος απόκτησης του Εθνικού Απολυτηρίου, όπως περιγράφονται για το Γενικό Λύκειο, θα ισχύσουν και για το Επαγγελματικό Λύκειο;

3. Εάν καθιερωθεί και στο ΕΠΑ.Λ. Εθνικό Απολυτήριο θα υπάρξει ισοτίμηση με νόμο των δύο τύπων Εθνικού Απολυτηρίου;
Η ισοτίμηση, των απολυτηρίων ΓΕ.Λ και ΕΠΑ.Λ η οποία ισχύει σήμερα, προέκυψε μετά από σειρά μεταρρυθμίσεων, δίνει διέξοδο εκτός από την αγορά εργασίας και σε πανεπιστημιακές σπουδές, έστω και με τα περιορισμένα ποσοστά εισαγωγής τα οποία ισχύουν σήμερα.
Η ισοτίμηση των απολυτηρίων των δύο τύπων Λυκείου πραγματοποιήθηκε, έστω και καθυστερημένα, το 2006 με το νόμο 3475 άρθρο 6 και το 2013 με το νόμο 4186 άρθρο 12 από τους υπουργούς Μαριέττα Γιαννάκου και Κων/νο Αρβανιτόπουλο.
Σε συνέχεια της πορείας αυτής, επιβάλλεται η θεσμοθέτηση ενιαίου Εθνικού Απολυτηρίου για τους δύο τύπους Λυκείων ή ισοτίμηση εάν πρόκειται για διαφορετικό τύπο Εθνικού Απολυτηρίου.
Για το πτυχίο ειδικότητας του ΕΠΑ.Λ. δεν τίθεται θέμα ισοτιμίας, διότι το ΓΕ.Λ. δεν παρέχει πτυχίο.
Εάν λοιπόν πράγματι η αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης αποτελεί κυβερνητική προτεραιότητα για ποιο λόγο δεν ασχολείται κανείς με το θέμα Εθνικό Απολυτήριο του ΕΠΑ.Λ. και δεν ανακοινώνεται κάτι σχετικό;
Η προετοιμασία του Εθνικού Απολυτηρίου του ΕΠΑ.Λ. απαιτεί περισσότερο χρόνο, δεδομένου ότι ο αριθμός μαθημάτων λόγω ειδικοτήτων είναι πολλαπλάσιος.

4. Για την τράπεζα θεμάτων η υπουργός παιδείας ανακοίνωσε στη Βουλή (3/2/2019) «Έχουμε εξαγγείλει εδώ και καιρό ότι θα ξεκινήσει από την ερχόμενη χρονιά για την Α’ Λυκείου και αυτό είναι κάτι το οποίο επεξεργάζεται αναλυτικά το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής».
Το ερώτημα το οποίο τίθεται και εδώ είναι, σε ποια Α΄ τάξη Λυκείου αναφέρεται η υπουργός του Γενικού, του Επαγγελματικού ή και των δύο;

5. Η εφαρμογή των προαγωγικών εξετάσεων του Λυκείου, της τράπεζας θεμάτων, της βάσης του 10 θα καταπολεμήσουν την παραπαιδεία ή θα την αυξήσουν;

6. Τα Πρότυπα Επαγγελματικά Λύκεια θα είναι σχολεία αριστείας όμοια με τα Πρότυπα Γενικά Λύκεια;
Έχει γίνει διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και ποιες είναι οι θέσεις τους;
Θα γίνει διαβούλευση με τους επιστημονικούς και συνδικαλιστικούς φορείς των εκπαιδευτικών;
7. Για ποιο λόγο δεν επισημαίνεται, στις ποικίλες ανακοινώσεις του Υ.ΠΑΙ.Θ, ότι το Επαγγελματικό Λύκειο ως θεσμός στοχεύει στην παροχή γνώσεων και δεξιοτήτων ώστε οι απόφοιτοι να είναι σε θέση να ενταχθούν στην αγορά εργασίας ή να συνεχίσουν σε πανεπιστημιακές σπουδές;
Για ποιο λόγο η ΕΕΚ παρουσιάζεται ως ένα ενιαίο σύνολο ενώ αποτελείται από δύο διακριτά μέρη την Επαγγελματική Εκπαίδευση (vocational education) και την Επαγγελματική Κατάρτιση (vocational training);
Η Επαγγελματική Εκπαίδευση (ΕΠΑ.Λ.) ανήκει στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα και έχει συνέχεια σπουδών ενώ τα ΙΕΚ δεν ανήκουν στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα και δεν έχουν συνέχεια σπουδών, για ποιο λόγο γίνεται προσπάθεια να παρουσιάζονται ως ένα και το αυτό;
Σε ότι αφορά το δικαίωμα πρόσβασης των αποφοίτων της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στις πανεπιστημιακές σπουδές, το οποίο μέχρι και σήμερα από κάποιους αμφισβητείται, αναφέρουμε τα εξής: Η πρόσβαση υπαγορεύεται από την Οικουμενική Διακήρυξη του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα (άρθρο 26) του 1948, την οποία υπέγραψε και η Ελλάδα, από την Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ (άρθρο 28) την οποία υπέγραψε και η Ελλάδα το 1992, από το νόμο 1426/1984 (άρθρο 10) με τον οποίο έγινε ενσωμάτωση στο εθνικό μας δίκαιο, από την τηρούμενη τακτική σε όλα τα Ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα (Ευρυδίκη, αριθμοί κλειδιά της εκπαίδευσης στην Ευρώπη 2002) και από την απόφαση – πάγια θέση της ΠΟΣΔΕΠ (21-9-2009). Μάλιστα δε στην απόφαση της ΠΟΣΔΕΠ αναφέρεται ότι «Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στην τεχνική εκπαίδευση, ώστε αυτή να αποτελέσει έναν εναλλακτικό δρόμο για τους νέους. Ταυτόχρονα όμως ο δρόμος που περνάει από την τεχνική εκπαίδευση δεν πρέπει να περιορίζει στο ελάχιστο τη δυνατότητα των αποφοίτων να ακολουθήσουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση χωρίς περιορισμούς».
Μετά από τα προαναφερθέντα γίνεται φανερό ότι η όποια αντίληψη, όπου και αν εμφιλοχωρεί, ότι δηλ. οι απόφοιτοι της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης δεν πρέπει να ακολουθούν πανεπιστημιακές σπουδές αλλά προορίζονται για την αγορά εργασίας ως τεχνίτες, είναι αυθαίρετη, εκφράζει παρωχημένες ιδεοληψίες και κοινωνικό ρατσισμό.

Με αυτά τα δεδομένα και το γεγονός ότι η αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης προϋποθέτει ενίσχυση των δύο βασικών χαρακτηριστικών των ΕΠΑ.Λ. (διέξοδο προς την αγορά εργασίας και συνέχιση στις πανεπιστημιακές σπουδές), τι ακριβώς εννοούν οι ιθύνοντες του υπουργείου παιδείας όταν αναφέρουν ότι η Επαγγελματική Εκπαίδευση αποτελεί κυβερνητική προτεραιότητα, αλλά η δραστηριότητά τους είναι εστιασμένη εκτός της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης;
Μέχρι στιγμής βάσει δηλώσεων, το Υ.ΠΑΙ.Θ. φαίνεται να ανησυχεί για την ανυπαρξία του επιπέδου 3 (σχολές ΣΕΚ οι οποίες έχουν καταργηθεί), ενδιαφέρεται για την αναστήλωση των ΙΕΚ, ενώ είναι συχνές οι αναφορές στο σύστημα ΕΕΚ, και σπάνια γίνεται μνεία για το ΕΠΑ.Λ. το οποίο αποτελεί τον βασικό πυλώνα του συστήματος αυτού.
Εάν ως αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης εννοούν οι ιθύνοντες του Υ.ΠΑΙ.Θ. την διέξοδο προς την αγορά εργασίας και τον περιορισμό στις πανεπιστημιακές σπουδές, κάτι το οποίο απευχόμαστε, τότε αυτό σηματοδοτεί μια πορεία ολοταχώς προς τα πίσω.
Οι μαθητές των ΕΠΑ.Λ. δεν ενδιαφέρονται και ευτυχώς, μετά την αποφοίτησή τους μόνο για την διέξοδο προς την αγορά εργασίας, αλλά και για τη συνέχεια σπουδών η οποία σημαίνει εκτός των άλλων και επαγγελματική ανέλιξη για τους ίδιους.
8. Η επικουρική συνεργασία των κοινωνικών εταίρων σε πτυχές του εκπαιδευτικού συστήματος (ΣΕΠ, μαθητεία, πρακτική άσκηση, δράσεις καινοτομίας κ.λ.π.), με σκοπό την αρμονική σύνδεση του σχολείου με την αγορά εργασίας φαίνεται εκ πρώτης όψεως θετικό βήμα.
Για το εγχείρημα αυτό το οποίο πρώτη φορά θα εφαρμοστεί στη χώρα μας, θα υπάρξει κάποια διαβούλευση με φορείς των εκπαιδευτικών, των γονέων, των επιστημόνων, των κοινωνικών εταίρων ή θα έλθει σαν τετελεσμένο γεγονός;
Εάν έχει γίνει διαβούλευση με κάποιους φορείς γιατί δεν ανακοινώνεται κάτι;

9. Θα εισαχθεί ο ΣΕΠ σε ποιες τάξεις και με ποια μορφή;

10. Θα εισαχθεί ως μάθημα η επιχειρηματικότητα στην εκπαίδευση σε ποιες τάξεις και με ποια μορφή;

11. Τι σημαίνει η εξαγγελία «στρατηγικός επανασχεδιασμός των ειδικοτήτων»
στην ΕΕΚ;
Υπάρχει περίπτωση με τον «στρατηγικό επανασχεδιασμό των ειδικοτήτων» κάποιες ειδικότητες των ΕΠΑ.Λ. να καταργηθούν και να μεταφερθούν στα ΙΕΚ μαζί με τους εκπαιδευτικούς που υπηρετούν σε αυτές;
Έχει εκτιμηθεί ότι ο αριθμός των ΕΠΑ.Λ. είναι πολλαπλάσιος από εκείνον των ΙΕΚ και αν έχουμε μεταφορά ειδικοτήτων από τα ΕΠΑ.Λ. προς τα ΙΕΚ θα υπάρξουν προβλήματα μετακίνησης μαθητών και εκπαιδευτικών;

12. Υπάρχει περίπτωση να επαναληφθεί το χρονικό του 2013 στα ΕΠΑ.Λ. ή με κάποια παραλλαγή του;

13. Θα γίνουν κάποτε διορισμοί μονίμων εκπαιδευτικών σε ικανό αριθμό ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες σε μόνιμο προσωπικό ή θα συνεχιστεί η εργασιακή ομηρία χιλιάδων αναπληρωτών;
Η ύπαρξη μονίμων εκπαιδευτικών στην Επαγγελματική Εκπαίδευση είναι περισσότερο αναγκαία, κατά τη γνώμη μας, από κάθε άλλη εκπαιδευτική βαθμίδα λόγω του πολυδιάστατου χαρακτήρα της, των ιδιαιτεροτήτων της και των ειδικών επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων οι οποίες αποκτώνται και αφομοιώνονται σε βάθος χρόνου.

14. Σε όλα αυτά τα ζητήματα της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, για την οποία ενδιαφέρεται κατά προτεραιότητα η κυβέρνηση, από πλευράς του Υ.ΠΑΙ.Θ υπάρχει εμβρόντητη αφωνία.
Κατά την πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή 3/2/2020) σε επίκαιρη ερώτηση της Βουλευτή Χαράς Κεφαλίδου αναφέρθηκαν τα εξής: «Τι έχετε προγραμματίσει για την ισχυροποίηση της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης; Ξέρετε καλύτερα από τον καθένα ότι παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, χωρίς ισχυρή επαγγελματική εκπαίδευση, απλώς δεν γίνεται. Προχωρήστε στην ίδρυση νέων τομέων στα ΕΠΑΛ, στην καθολική εφαρμογή τετάρτου έτους μαθητείας με απονομή επαγγελματικών δικαιωμάτων «επιπέδου 5» και είμαστε εδώ να σας στηρίξουμε με τις δικές μας πολιτικές. Πότε σχεδιάζετε τη λειτουργία νέων Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων και, φυσικά, Προτύπων Τεχνικών Επαγγελματικών Λυκείων;
Σε απάντηση της υπουργού στο θέμα αυτό αναφέρθηκαν τα εξής: «Αναφορικά με την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση ήδη επιλύσαμε καίρια ζητήματα λειτουργίας που παραλάβαμε από την προηγούμενη κυβέρνηση: απλήρωτοι εκπαιδευτές για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Δώσαμε λύση στο ζήτημα των κέντρων επαγγελματικής εκπαίδευσης και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση».
Όπως φαίνεται η απάντηση δεν έχει σχέση με την ερώτηση. Η ερώτηση αφορούσε τον προγραμματισμό και την ισχυροποίηση των ΕΠΑ.Λ και η απάντηση αφορούσε την πληρωμή σε εκπαιδευτές των ΙΕΚ η οποία είχε καθυστερήσει και την αναστολή λειτουργίας των Κέντρων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης των ΑΕΙ, των γνωστών Διετών με τα οποία δεν ασχολείται το Υ.ΠΑΙ.Θ

15. Εκτός όλων των προβλημάτων τα οποία αντιμετωπίζει η Επαγγελματική Εκπαίδευση προέκυψε από το πουθενά και ένα νέο, το πρόβλημα με τα κολέγια.
Έχουν ήδη ειπωθεί πολλά για το θέμα αυτό, αναφέρουμε ότι το γνωστό άρθρο 50 θα έχει, κατά τη γνώμη μας, αρνητικές επιπτώσεις και στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση.
Στο συμπέρασμα αυτό μπορεί να οδηγηθεί κανείς εάν λάβει υπόψη του ότι η ΕΕΚ στη χώρα μας είναι χρόνια υποβαθμισμένη, ότι το κοινωνικό status της είναι χαμηλό, διότι η ελληνική κοινωνία, γονείς, μαθητές, αποβλέπουν κυρίως στο πανεπιστημιακό πτυχίο.
Εάν λάβουμε επίσης υπόψη ότι το ποσοστό των μαθητών μας το οποίο ακολουθεί την Επαγγελματική Εκπαίδευση είναι ιδιαίτερα χαμηλό, σε σχέση με τα ποσοστά των άλλων ευρωπαϊκών χωρών και ότι στα ΙΕΚ εγγράφονται όλοι σχεδόν όσοι απέτυχαν στις πανελλαδικές εξετάσεις, τότε εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι εάν παρακαμφθούν οι πανελλαδικές, τότε θα αυξηθεί ο αριθμός των ενδιαφερομένων για το πανεπιστημιακό πτυχίο, θα μειωθεί ο αριθμός των εγγραφών στα ΙΕΚ και δεν θα υπάρξει αύξηση μαθητών στα ΕΠΑ.Λ
Στο σημείο αυτό ο αντίλογος είναι ότι την ΕΕΚ θα ακολουθήσουν όσοι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στα δίδακτρα των κολεγίων και δεν χρειάζεται να έχει κανείς μαρξιστική σκέψη για να συμπεράνει ότι από τις ρυθμίσεις αυτές θα πληγούν τα παιδιά των λαϊκών οικογενειών και της εργατικής τάξης, τα οποία ακολουθούν την Επαγγελματική Εκπαίδευση.

Σε κάθε αλλαγή του εκπαιδευτικού συστήματος, είναι απαραίτητο να υπάρχει αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης και οι όποιες αλλαγές να έχουν σαφή στόχευση.
Η τακτική του παρελθόντος να γίνονται αλλαγές επειδή αλλάζει η κυβέρνηση ή και ο υπουργός ακόμη, διότι θέλει να αφήσει το στίγμα του, έχει επιφέρει δεινά στο εκπαιδευτικό μας σύστημα και έχει δημιουργήσει το σημερινό αλαλούμ. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί μεταρρυθμιστικοί νόμοι είναι γνωστοί με το όνομα του υπουργού παιδείας της εποχής (νόμος Αρσένη, νόμος Γιαννάκου, νόμος Διαμαντοπούλου, νόμος Αρβανιτόπουλου, νόμος Γαβρόγλου).
Βέβαια οι υπουργοί αυτοί μετά τη θητεία τους βρέθηκαν εκτός Βουλής γεγονός που σημαίνει ότι οι όποιες αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα έχουν άμεσο αντίκτυπο στην κοινωνία και όχι μόνο, θα πρέπει να έχουν σαφή στόχευση και ορατά αποτελέσματα.

Ελπίζουμε σε αλλαγή πλεύσης.

Ίδωμεν.