Όλη η αλήθεια για το πανεπιστημιακό άσυλο

Γράφει ο Χρήστος Ηλ.Τσίχλης Δικηγόρος Αθηνών
Όταν τελούνται αυτόφωρα κακουργήματα εντός του εκπαιδευτικού ιδρύματος,η
αστυνομία μπορεί να παρέμβει αυτεπάγγελτα,δίχως να απαιτείται εντολή του
αρμόδιου εισαγγελέα ή πρύτανη.Βέβαια,οι αστυνομικοί υπακούουν στις εντολές
της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας,που λαμβάνει αποφάσεις με βάση το πολιτικό
κόστος.Όμως οποιοσδήποτε πολίτης μπορεί να στραφεί νομικά κατά των αρμόδιων αστυνομικών οργάνων για παράλειψη οφειλόμενης ενέργειας,παράβαση καθήκοντος κ.α.,που είχαν σαν αποτέλεσμα την φθορά δημόσιας περιουσίας κ.α.. Αυτόφωρο είναι το έγκλημα την ώρα που γίνεται ή το έγκλημα που έγινε πρόσφατα. Η
πράξη θεωρείται ότι έγινε πρόσφατα, ιδίως όταν αμέσως ύστερα από αυτήν ο
δράστης καταδιώκεται από τη δημόσια δύναμη ή από τον παθόντα ή με δημόσια
κραυγή, όπως και όταν συλλαμβάνεται οπουδήποτε να έχει αντικείμενα ή ίχνη
από τα οποία συμπεραίνεται ότι διέπραξε το έγκλημα σε πολύ πρόσφατο χρόνο.
Σύμφωνα με το νόμο 4009/2011 με απόφαση του οικείου Συμβουλίου, που
εκδίδεται ύστερα από εισήγηση του πρύτανη και σύμφωνη γνώμη της Συγκλήτου
και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, εγκρίνεται ο Εσωτερικός
Κανονισμός κάθε ιδρύματος, με τον οποίο καθορίζονται θέματα εσωτερικής
λειτουργίας του ιδρύματος.

Ο νόμος 1268/82 προέβλεπε ότι, για να εισέλθει η αστυνομία στο
πανεπιστήμιο, πρέπει να συνεδριάσει μία τριμερής επιτροπή (πρύτανης,
φοιτητής, διοικητικός) και ομόφωνα να αποφασίσει.*Η διάταξη αυτή δεν
ρύθμιζε το πανεπιστημιακό άσυλο, *αλλά όριζε πότε και πώς καλείται η
αστυνομία να αντιμετωπίσει παράνομες πράξεις. Αυτό όμως δεν έχει καμία
σχέση με το άσυλο. Πανεπιστημιακό άσυλο είναι ένα στοιχείο του εθιμικού
δικαίου που προστατεύει την ελεύθερη διδασκαλία και έρευνα και σε μία
διασταλτική ερμηνεία του προστατεύει την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών.Ο
νόμος 4009/2011 δεν “κατήργησε το πανεπιστημιακό άσυλο”. Κατήργησε το
άρθρο 1268/82 που ρύθμιζε το πώς και πότε καλείται η αστυνομία. Και δεν το
αντικατέστησε με κανένα άλλο. Στην ουσία επανέφερε την κατάσταση που ισχύει
σε όλες τις χώρες του κόσμου και που ίσχυε στην Ελλάδα από το 1836 έως το
1982 και από το 2009 έως σήμερα, δηλαδή στο εθιμικό δίκαιο. Με τον τρόπο
αυτό επεστράφη στον εισαγγελέα η δικαιοδοσία να παραγγέλνει επέμβαση της
αστυνομίας, όταν διαπιστώνει ότι τελούνται παράνομες πράξεις, που δεν έχουν
καμία σχέση με την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών.

Ο Ν. 1268 δεν εφηύρε ούτε χάρισε το άσυλο, απλώς θεσμοθέτησε το προφανές.
Από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα όμως, η ιδέα του πανεπιστημιακού ασύλου
έγινε αντικείμενο κατάχρησης από χρήστες και παραβιαστές, που δεν είχαν
καμία σχέση ούτε με τον ακαδημαϊκό χώρο, ούτε με την οργανική σύνδεση του
πανεπιστημίου με την κοινωνία, που θα παρείχε θεμιτά το ακαδημαϊκό έδαφος
στα κοινωνικά αιτήματα.

Το άσυλο δεν αλλοιώνει την ισχύ των νόμων. Αν διαπράξετε αδίκημα μέσα στο
χώρο του πανεπιστημίου, είναι το ίδιο σοβαρό με το αν το διαπράττατε απ’
έξω. Σ’ αυτή την περίπτωση, η αστυνομία μπορεί να σας συλλάβει. Ειδικότερα,
όσον αφορά την παρεμπόδιση της λειτουργίας δημόσιων υπηρεσιών, ή την
κατάληψη δημόσιων κτιρίων , αυτή απαγορεύεται από το άρθρο 334 του
ποινικού κώδικα.

*Το Πανεπιστημιακό άσυλο είναι ένας θεσμός που συνδέεται με τη φυσιογνωμία
του Πανεπιστημίου ως χώρου ελεύθερης έκφρασης και διακίνησης των ιδεών* και
στην ουσία διαφυλάσσει την εκφορά και την αλληλεπίδραση απόψεων και
αντίστοιχων πρακτικών που δεδομένου του υπάρχοντος συσχετισμού στην
κοινωνία χαρακτηρίζονται ως αιρετικές. Ανέκαθεν τα πανεπιστήμια αποτέλεσαν
φυσικό χώρο ύπαρξης και δραστηριοποίησης της νεολαίας. Δραστηριοποίησης που
δεν περιορίζεται στα στενά πλαίσια της παρακολούθησης ακαδημαϊκών διαλέξεων
και διεξαγωγής έρευνας αλλά επεκτείνεται σε πολιτιστικές και κυρίαρχα σε
πολιτικές δραστηριότητες που γεννούν και εμβαθύνουν προβληματισμούς οι
οποίοι καταλήγουν ακόμα και σε αμφισβήτηση της δομής του ίδιου
πανεπιστημίου και της κοινωνίας ευρύτερα.

Το Ακαδημαϊκό Άσυλο αναγνωρίζεται για την κατοχύρωση των ακαδημαϊκών
ελευθεριών, την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, την προστασία του δικαιώματος
στη γνώση, τη μάθηση και την εργασία.

Από το 1982, έτος κατοχύρωσης του με το νόμο 1268, μέχρι σήμερα το άσυλο
είχε αρθεί σε τέσσερις μόνο περιπτώσεις:

-Το Νοέμβρη του 1985 στο Χημείο Αθηνών που καταλήφθηκε μετά τη δολοφονία
του Μιχ. Καλτεζά από τον αστυνομικό Αθ. Μελίστα. Η Επιτροπή Ασύλου, επί
πρυτανείας του Μιχ. Σταθόπουλου, αποφάσισε την άρση του και την εκκένωση
του κτηρίου.
–

-Το 1991 επί πρυτανείας του Νίκου Μαρκάτου, μετά το κάψιμο του κτιρίου
της πρυτανείας του ΕΜΠ (από δακρυγόνο βλήμα των ΜΑΤ κατά πάσα πιθανότητα),
οπότε και γίνανε δεκάδες συλλήψεις.
–

-Το 1995, πάλι επί πρυτανείας του Νίκου Μαρκάτου, όταν ήρθη το άσυλο στο
χώρο εντός του ΕΜΠ και στους γύρω δρόμους. Ακολούθησαν μαζικές συλλήψεις.
–

-Και το 2002 στο Πανεπιστήμιο Κρήτης στο Ρέθυμνο, για άσχετο όμως με το
κίνημα λόγο (Κατά τη διάρκεια Άτυπης Συνόδου των Υπουργών Εθνικής Άμυνας
της ΕΕ, που λάμβανε χώρα εκεί, και στο πλαίσιο των μέτρων ασφαλείας που
είχαν επιβληθεί λόγω αυτής, εντοπίστηκε από ελικόπτερο, που διενεργούσε
περιπολία, χασισοφυτεία μέσα σε δασώδη έκταση που ανήκε στο Πανεπιστήμιο.
Δόθηκε άδεια στους άνδρες της Ασφάλειας, λοιπόν, να μπουν και να ξεριζώσουν
τα δενδρύλλια).