Από την Πελατοκρατία στη ¨Δημοκρατία¨

Και ξαφνικά εγένετο φως στην εκπαίδευση. Από την πελατοκρατία του χθες, έτσι απλά, περάσαμε στη συμμετοχικότητα, «συμμετοχική δημοκρατία», νομοθετικά ως πρώτο βήμα και σε λίγες μέρες και πρακτικά με τη διαδικασία σε εξέλιξη. Το νομοθέτημα για τις κρίσεις παρουσιάζεται ιδιαίτερα « δημοκρατικό», όταν μπαίνει στο κάδρο η μέχρι τώρα αυταρχικότητα της προηγούμενης περιόδου.

«Η Δημοκρατία στο σχολείο περνά και από την αναθεώρηση όλων των ρόλων στη σχολική μονάδα», είναι το νέο σύνθημα των νέων κυβερνητικών υπερασπιστών, μετά από τα συνθήματα που ακούσαμε, » πρώτα ο μαθητής», «όλα είναι θέμα Παιδείας» κ.ά. Πραγματικά εξαιρετικά συνθήματα, αλλά μέχρι τώρα, «λάδι πολύ, τηγανίτα καθόλου».

Οι Σύλλογοι Διδασκόντων των Σχολικών Μονάδων από το άγχος και το λαχάνιασμα για τα πρότζεκτ, για προγράμματα, για γεμάτο πορτοφόλιο, για συνεδριάσεις Αυτοαξιολόγησης, για «χαρτιά» από σεμινάρια, ημερίδες, διημερίδες, συνέδρια, για να τύχουν καλύτερης Αυτοαξιολόγησης και επαγγελματικής εξέλιξης, μπαίνουν στην δημοκρατική, παιδαγωγική κολυμβήθρα του Σιλωάμ και σε λίγες μέρες με ελεύθερη σκέψη θα επιλέξουν άμεσα, συμμετοχικά και δημοκρατικά με μυστική ψηφοφορία τον αξιότερο, ικανότερο για Διευθυντή της Σχολικής τους Μονάδας και το σύνολο των ψηφισμένων Διευθυντών – «σώμα εκλεκτόρων», θα επιλέξει τον ικανότατο για Διευθυντή Εκπαίδευσης.

Ο νέος τρόπος επιλογής στελεχών φαίνεται να είναι υιοθετημένος από συγγενικό χώρο της εκπαίδευσης, συγκεκριμένα από το αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων, που εφαρμόζεται για δεκαετίες. Αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση. Ήταν όμως και ένα παλιό συνδικαλιστικό αίτημα πριν το 1981, της ΟΛΜΕ και της ΔΟΕ ( συμμετοχική δημοκρατία με όλα τα επακόλουθα στην πορεία ).
Μία πρώτη εμπειρία κάποιας συμμετοχικής επιλογής με ψηφοφορία, είχαμε πριν λίγα χρόνια για στις επιλογές Υποδιευθυντών στις Σχολικές Μονάδες, όπου οι Σύλλογοι Διδασκόντων άφησαν την επιλογή στη Διοίκηση…

Οι πανεπιστημιακοί μπορούν και εκλέγουν τις διοικήσεις τους, οι εκπαιδευτικοί, γιατί να μην μπορούν; Ερώτημα για κάθε Σχολική Μονάδα.

Το αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων δεν μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση, γιατί η αυτοδιαχείριση δίχως ασφαλιστικές δικλείδες γέννησε την οικογενειοκρατία – νεποτισμό και την κομματο-παρεοκρατία. Ο πανεπιστημιακός νεποτισμός έχει μείνει στην ιστορία για την προστασία των μελών του και για τη συναλλαγή του – μοίρασμα θέσεων, μεταπτυχιακών, κ.λ. Όπου «αυτοδιοίκητο», μ΄ αυτές τις προδιαγραφές και παράδειγμα προς αποφυγήν, στη χώρα της χρεοκοπίας της γραφειοκρατίας, της οικογενειοκρατίας των λαμογιών, του δουλέματος, του κυβερνητικού συνδικαλισμού, κ.λ. Ακόμη και τώρα φαίνεται, ότι δε διδαχτήκαμε τίποτα από τις αιτίες που μας οδήγησαν στην κατάντια της χρεοκοπίας. Σε αρκετούς έχει δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση της συμμετοχής και της συναπόφασης, αλλά η θεματολογία ανήκει στην εξουσία, που έχει το μαχαίρι και το πεπόνι.

Και επειδή έγινε στα πανεπιστήμια, θα επικρατήσει, προστασία, συναλλαγή, εκδικητικές κόντρες και παρέες επιρροής (κλίκες) και στις άλλες κατώτερες βαθμίδες της εκπαίδευσης;

Η πολιτεία κάθε φορά, αφού διαμορφώνει ένα νομοθετικό πλαίσιο, συνήθως ¨γραφειοκρατικό¨ για να χωρούν τα πάντα και να ελίσσεται ψηφοθηρικά, επεμβαίνει, όπου κρίνει σκόπιμο, ή ανάλογα την περίσταση παραμένει απλός παρατηρητής. Τελευταία, με την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» και με αντιπαιδαγωγικά και αυταρχικά μέτρα, εφάρμοσε την Αξιολόγηση – Νεοεπιθεώρηση. Τώρα η ηγεσία του Υπουργείου, αφού δημιούργησε το δικό της περιοριστικό πλαίσιο ( προ-απόφαση και βολεύτηκε και με το παλιό πλαίσιο ), συμβουλεύει, «ότι αν οι εκπαιδευτικοί δεν επιλέξουν τους αξιότερους για Διευθυντές, αλλά επιλέξουν με βάση τα κομματικά ή άλλα κριτήρια θα την πληρώσουν οι ίδιοι «. Με απλά λόγια, μετά το στενό νομοθετικό κορσέ, αποκομμένο από την αυτονομία της σχολικής μονάδας και με αποσπασματικά κριτήρια, οι σχολικές μονάδες θα πληρώσουν τις επιλογές τους! Οι υπουργοί μπορεί να ¨συμβουλεύουν¨, αλλά φεύγουν.

Ποιες οι προδιαγραφές των αξιότερων ;

Τους «αξιότερους» τους επέλεγαν κάθε φορά τα νομοθετικά έργα των πολιτικάντηδων, για δεκαετίες με την υποστήριξη και την καθοδήγηση του κυβερνητικού και κομματικού συνδικαλισμού ( Η χρεοκοπία του συνδικαλιστικού λόγου, δημοσίευση, 4/06/2012 ), γι’ αυτό και ευτελίστηκε κάθε τι ουσιαστικό, συμμετοχικό και δημοκρατικό, όπως έννοιες, αυτοδιοίκητο, μεταρρύθμιση, αξιοκρατία, συνέντευξη, αξιολόγηση, συνδικαλισμός, εξομοίωση, μεταπτυχιακά, μετεκπαίδευση, κ.λ. ευτελίστηκε στην ουσία με την πολιτικάντικη κοπτοραπτική τους, η εκπαίδευση των μαθητών. Στο πτώμα της εκπαίδευσης ασέλγησαν όλοι τους, ιδιαίτερα οι αμετανόητοι υποκριτές του κράτους λάφυρο, που τώρα κόπτονται για το νέο κακό που βρήκε την εκπαίδευση.

Κάθε νέα κυβέρνηση, ακόμη και αλλαγή υπουργών, χρόνια τώρα, αρχίζει με τον ίδιο επικοινωνιακό τρόπο : συζήτηση (προσχηματικό διάλογο), λογότυπα και τέλος νομοθετεί για δυο κυρίως ( ψηφοθηρικά) θέματα, που αφορούν την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Τις εξετάσεις και τις επιλογές στελεχών. Έτσι και νέα κυβέρνηση άρχισε με αυτά και μάλιστα βιαστικά. Τις εξετάσεις από το Λύκειο για ΑΕΙ και ΤΕΙ και την επιλογή στελεχών στην εκπαίδευση. Στα ΑΕΙ, ΤΕΙ το αγαπημένο τους θέμα όλων είναι οι μεταγραφές. Τυχαίο; Και φυσικά όχι.

Γύρω από το πρώτο, τις εξετάσεις χτίστηκαν τα πάντα, παραπαιδεία, παπαγαλισμός, διδακτικοί αυτοσχεδιασμοί, συμπεριφορές, η άνθιση του «ιδιαίτερου», ακόμη και στα πρώτα βήματα του μαθητή και τα κάθε λογής φροντιστήρια σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Γύρω από τις επιλογές στελεχών στην εκπαίδευση ( χαμός γίνεται κάθε φορά στις ιστοσελίδες, μακάρι τέτοιο ενδιαφέρον και για ουσιαστικά θέματα Παιδείας… ) χτίστηκαν και ρίζωσαν, η ημετερεοκρατία με το μοίρασμα θέσεων μεταξύ των πολιτικάντηδων και των συνδικαλιστοπατέρων ( είναι γνωστοί οι διάλογοι στη Βουλή ), το βόλεμα, η φυγή από την τάξη, η συλλογή «χαρτιών», ο ευτελισμός της μετεκπαίδευσης, μεταπτυχιακών, ισοπέδωση της αξιολόγησης και της αξιοκρατίας.

Τώρα όλες οι ομάδες με μπόλικα «χαρτιά» στα χέρια, με θητείες σε θέσεις διοίκησης και καθοδήγησης και με κομματικά παράσημα (γνωστές κλίκες ), είναι έτοιμοι, να αντιπαραταχτούν για το καλό της εκπαίδευσης, μέχρι και Σύλλογος Διευθυντών έχει δημιουργηθεί, που κόπτεται για τις αδικίες. Ως ιδέα, πάντως, πρωτοτύπησε, αφού προϋπήρξε του νέου σώματος εκλεκτόρων!

Αρνητικό παράδειγμα και στίγμα πελατοκρατίας αποτελεί η διατήρηση των Περιφερειακών Διευθύνσεων μ’ αυτό το γραφειοκρατικό, συγκεντρωτικό πλαίσιο ( Περιφερειακές Διευθύνσεις : Οι κομματικές και γραφειοκρατικές προεκτάσεις του ξεχαρβαλωμένου εκπαιδευτικού συστήματος, δημοσίευση, Λαμιακός Τύπος, 25/02/2010 ) και φυσικά ο τρόπος επιλογής τους με το παλιό καθεστώς, γιατί έτσι βολεύει την πολιτική εξουσία. Αθέτηση προεκλογικών και μετεκλογικών λόγων σε ζητήματα αξιολόγησης, αξιοκρατίας και συνέπειας. Αφού βολεύτηκαν με το παλιό καθεστώς, βόλεψαν και τους παλιούς Περιφερειακούς Διευθυντές σε θέσεις Σχολικών Συμβούλων. Δημιουργήθηκαν ακόμη και νέες θέσεις για να χωρέσουν οι «αδικίες». Περισσότερα από 450.000 ΕΥΡΩ ετησίως στοιχίζουν οι πρώην Περιφερειακοί Διευθυντές, που καταλαμβάνουν θέσεις Σχολικών Συμβούλων (επιδόματα, αναπλήρωση θέσης, κ.λ. ) στο όνομα της «πολιτικής θέσης». Παλιές αποτελεσματικές συνταγές κομματικής αλληλεξάρτησης, συναλλαγής και καλό πάτημα για επόμενους δημοκράτες – συνέχεια της φαυλοκρατίας.

Δεύτερο αρνητικό σημείο, που συμπεριλαμβάνει πλήθος προβληματισμών είναι, η έλλειψη ουσιαστικής αυτονομίας της σχολικής μονάδας, η έλλειψη διοικητικής κατάρτισης, ή έλλειψη παιδαγωγικής κατάρτισης, η συλλογική κουλτούρα, η συνεργασία μέσα από ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας του Συλλόγου Διδασκόντων. Η κυβέρνηση, έτρεξε για να ικανοποιήσει άλλες ανάγκες και όχι να νομοθετήσει, πρώτα, ως όφειλε τη νέα «ταυτότητα» σχολικής μονάδας. Τότε και μόνον τότε μπορεί να επαίρεται, ότι η δημοκρατία στο σχολείο περνά και από την αναθεώρηση όλων των ρόλων στη σχολική μονάδα.

Νομοθετεί η νέα κυβέρνηση την επιλογή στελεχών βιαστικά και αφήνει το παλιό πλαίσιο καθηκόντων του Διευθυντή της Σχολικής Μονάδας, του Διευθυντή Εκπαίδευσης και του Συλλόγου Διδασκόντων, δίχως να γνωρίζει ο εκπαιδευτικός, αν θα υπάρξουν μελλοντικά αλλαγές, ποιές και σε ποια κατεύθυνση. Διαφορετικά θα επιλέξει-ψηφίσει με μυστική ψηφοφορία, παράδειγμα, όταν ξέρει, ότι ο νέος του Διευθυντής θα είναι και αξιολογητής του και διαφορετικά αν είναι όλα χύμα, ή απλός διαχειριστής, άβουλο ον, εσωτερικών και διοικητικών εντολών, ή ακόμη υποχείριο κλικών. Ακόμη και για λόγους αξιοπρέπειας θα πρέπει να σκεφθεί αν θα θέσει τον εαυτόν του υποψήφιο, ή θα απέχει… όταν οι αλλαγές δεν ικανοποιούν την εκπαίδευση και όχι φυσικά, την πάρτη του.

Οι μνημονιακοί αντι-εκπαιδευτικοί νόμοι στην ουσία έχουν μεταλλάξει τους ρόλους εκπαιδευτικών, διευθυντών, διοίκησης, έχουν σπείρει την καχυποψία, το «διαίρει και βασίλευε», την αλληλοϋπονόμευση, τον παρτακισμό και ένα νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο παραμένει το ίδιο σε μεγάλο βαθμό.

Από το σύνολο των εκλεγμένων Διευθυντών δημιουργείται για πρώτη φορά, σώμα από «εκλέκτορες» – «εκλεκτορικό σώμα», για να επιλέξουν το δικό τους Διευθυντή Εκπαίδευσης, για να συντονίσει το διοικητικό έργο της εκπαίδευσης σε επίπεδο νομού. Η παραπάνω διαδικασία εγείρει περαιτέρω ερωτήματα.

Με τον έτερο συντονιστή σε θέματα παιδαγωγικής καθοδήγησης ( Σχολικό Σύμβουλο ) ποιο θα είναι το «εκλεκτορικό σώμα επιλογής του» και ποια τα κριτήρια επιλογής; Άγνωστα. Και γιατί να μην υπάρχει «εκλεκτορικό σώμα» και για τους Περιφερειακούς Διευθυντές;

Όπου επιθυμεί η πολιτεία επιβάλλει άμεση και άγρια χειραγώγηση, ποσοστώσεις και συναλλαγές, αφήνει νομοθετήματα, ξεχωρίζει διαδικασίες, βαπτίζει τις θέσεις πολιτικές και όπου θέλει, έντεχνα, μέσα από σχετικές χαραμάδες, που τις ονομάζει δημοκρατικές, αξιοκρατικές διαδικασίες και την Παιδεία ανάλογα, την ονοματίζει από εμπόρευμα σε αγαθό… και τέλος, όλα αυτά για το καλό της Εκπαίδευσης, αποτελούν ¨μάθημα εξοικείωσης της Δημοκρατίας» κατά τον Υπουργό.

Σε διαδικασίες άμεσης δημοκρατίας – μαθαίνεται από την Πολιτική -Κοινωνική Αγωγή του Δημοτικού, ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουν λόγο, δικαίωμα, οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές ( ιδιαίτερα αυτοί ) και οι γονείς-κηδεμόνες, με το διαφορετικό τους ρόλο – βοηθητικό και συνεργατικό ρόλο, όχι με την νεοφιλελεύθερη θατσερική άποψη του γονέα «πελάτη» με τα κουπόνια στα χέρια, ή με την αντίληψη του ¨πελάτη γονέα¨ και του ¨πελάτη μαθητή¨ μέσα από το «δούναι και λαβείν», ή της άποψης ¨μακριά οι γονείς από το χώρο του σχολείου, γιατί δεν έχουν καμιά δουλειά¨.

Θα μπορούσαν να προστεθούν και άλλα αρνητικά, ιδιαίτερα σ’ ένα τέτοιο, γρήγορο, επιπόλαιο νομοθετικό πλαίσιο, αποκομμένο ουσιαστικά από την αυτονομία της σχολικής μονάδας και τα σοβαρά προβλήματα.

Την εκάστοτε κοπτοραπτική, τους αυτοσχεδιασμούς και την πελατοκρατία, τα πλήρωσε η εκπαίδευση σε θέματα ποιότητας, ανάπτυξης, αγωγής των μαθητών και επαγγελματισμού των εκπαιδευτικών. Η πολιτική εξουσία είχε σε κολέγια τα τέκνα της, μακριά από την υποβαθμισμένη εκπαίδευση του λαού, την οποία έλεγε στο πλήθος, ότι την υπηρετούσε.

Η τελευταία άγαρμπη πρώην κυβερνητική παρέμβαση με τους «κοινωνικούς αυτοματισμούς – διαίρει και βασίλευε» διαμόρφωσε ένα άσχημο αρνητικό σχολικό κλίμα. Αλλά και οι νέες επιλογές Διευθυντών με μυστική ψηφοφορία μεταξύ των εκπαιδευτικών, ως ¨μάθημα εξοικείωσης της Δημοκρατίας», θα δημιουργήσουν νέες αντιπαραθέσεις, νέο φαύλο κύκλο, δηλαδή η ψήφιση του ενός, θα αποκλείει τον άλλον ως μέλος κάποιας ομάδας, που θα μεταφερθεί αρνητικά και αυτό στο σχολικό κλίμα. Ήδη το κλίμα έχει φορτισθεί με τους περιορισμούς επιλογών, κριτηρίων και με τη επαγγελματική ικανοποίηση των εκπαιδευτικών, κ.ά. και με τις ¨ομάδες¨ να είναι σε εγρήγορση.

Οι πολιτικάντικες δικαιολογίες, ότι είναι ένα μεταβατικό στάδιο, που θα δοκιμαστεί και θα διορθωθεί στην πορεία, δεν είναι άξιες λόγου, όταν είναι προβλέψιμο, ότι θα υπάρξουν αρνητικές συνέπειες στο κλίμα του σχολείου. Δε χωρούν άλλοι πειραματισμοί και δοκιμασίες. Τουλάχιστον να εξετασθεί συνολικά η οργάνωση και λειτουργία της Σχολικής Μονάδας, για να περισωθεί, ότι περισωθεί.

Πρόταση : Σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο, κατάργηση των Περιφερειακών Διευθύνσεων, κανένας λόγος ύπαρξης έτσι όπως λειτουργούν, ως πρόσθετο γραφειοκρατικό γρανάζι στα υπάρχοντα, του Υπουργείου και της Σχολικής Μονάδας, όπου απασχολούνται και κάποιες εκατοντάδες εκπαιδευτικοί και διοικητικοί υπάλληλοι. Επιστροφή όλων των εκπαιδευτικών, που εργάζονται εκτός τάξης, θεσμοθετημένη αυτονομία στην λειτουργία της σχολικής μονάδας, νέο καθηκοντολόγια για Εκπαιδευτικούς, Διευθυντές και για τα διοικητικά και καθοδηγητικά όργανα με βάση την αυτονομία της σχολικής μονάδας.

Το σημαντικότερο, να τελειώνει η εκπαίδευση μ’ αυτά, να σπάσει ο φαύλος κύκλος, που συντηρεί τη φαυλοκρατία, με το κυνήγι θέσεων, χαρτιών, χρόνων υπηρεσίας, φωτογραφικών νομοσχεδίων, η εκδικητική διάθεση, οι προσωπικές κόντρες και λοιπών πελατειοκρατικών εμπνεύσεων, που οδηγούν σε αντιπαραθέσεις, περί ικανών, άξιων, πρώτων μεταξύ ίσων, αρίστων, περί αυτοαξιολογήσεων, περί αδικιών, περί, περί, περί… να δίνουν όσοι το επιθυμούν ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΣΕΠ (όχι τύπου ΑΣΕΠ ), φοίτηση σε σχολή για το νέο ρόλο τους, πέρασμα ΜΕΤΑ από πραγματική συνέντευξη για το αν μπορούν να ανταποκριθούν στο νέο ρόλο τους και δοκιμασία 2 χρόνων σε θέση διοικητική ή καθοδηγητική, συνεχείς έρευνες σε πανελλαδικό επίπεδο σε τομείς δουλειάς και προτεραιοτήτων, όπου υπάρχει μεγάλο έλλειμμα. Εφαρμογή σε πολυθέσιες Σχολικές Μονάδες και χρηματοδότηση από την κατάργηση των Περιφερειακών Διευθύνσεων και την επιστροφή ΟΛΩΝ των εκπαιδευτικών στην Τάξη.

Να δοθούν κίνητρα ισχυρά να επιλεγεί το αξιότερο δυναμικό στη διεύθυνση της κάθε Σχολικής Μονάδας ( διοικητικές, συνεργατικές, επιστημονικές, παιδαγωγικές ικανότητες ) ΕΚΕΙ που γεννιούνται τα προβλήματα, για να υπάρχει συντονισμός και συνεργασία ενεργειών με το Σύλλογο Διδασκόντων, να προβλέπουν, να προλαμβάνουν ζητήματα και να λύνονται τα ελάχιστα προβλήματα, που προκύπτουν εν τη γενέσει τους. Όλα τ’ άλλα είναι για επικοινωνιακά τεχνάσματα με τον μανδύα της δημοκρατίας και των ψευδαισθήσεων για να διατηρείται το πελατειακό κατεστημένο.

[email protected] ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ