Οι προθέσεις του Υπουργείου για την αξιολόγηση στα σχολεία

Η αναφορά του υπουργού Νίκου Φίλη στον νόμο Αρβανιτόπουλου δείχνει τις προθέσεις του υπουργείου για την αναγκαία και όχι τιμωρητική εφαρμογή της.

Μερικές εκατοντάδες δραχμές στην αρχή και ευρώ σιη συνέχεια , 23 υπουργοί Παιδείας και 35 χρόνια καχυποψίας, φόβου, συμπλοκών, διαδηλώσεων και πολιτικής παραλυσίας συγκροτούν τη μικρή ιστορία της αξιολόγησης στα σχολεία που θεσμοθετήθηκε πολλές φορές αλλά ποτέ δεν εφαρμόστηκε πλήρως. Προεκλογικό σύνθημα της νυν κυβέρνησης η κατάργηση της, παρότι ποτέ δεν αποδείχθηκε τιμωρητική. Η αξιολόγηση όμως αποτελεί ένα ιδιότυπο ιδεολογικό φετίχ που υποκρύπτει όλες τις παθογένειες του δημόσιου τομέα της χώρας. Μια σκιά που απλά δεν απέκτησε ποτέ σώμα και καρδιά.

“Όποιος ασκεί εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα θα πρέπει να πατάει με το ένα πόδι στην πραγματικότητα και με το άλλο στο όραμα” λέει στο Βήμα ο εμπειρότερος ίσως πανεπιστημιακός στη χώρα μας σε θέματα αξιολόγησης, ο οποίος επιθυμεί να κρατήσει την ανωνυμία του. Στη χώρα μας άλλωστε ο, φόβος ελέγχει τη γνώση. Σε μια εκπαίδευση όπου οι πάντες υποψιάζονται τους πάντες πώς να γίνει αποδεκτός ένας τέτοιος θεσμός διερωτάται. Προσθέτει ότι οι εκπαιδευτικοί δεν στερούνται επιχειρημάτων στην καχυποψία τους απέναντι στον θεσμό καθώς, παρά τα εκατομμύρια ευρώ που δαπανήθηκαν, ποτέ δεν διαμορφώθηκε ένα ολοκληρωμένο, πανελλαδικό πρόγραμμα επιμόρφωσης. Ποτέ δεν δώσαμε στους εκπαιδευτικούς μας τα όπλα για να πολεμήσουν. Και έφτασαν μέσα στις ιδεοληψίες και τον φόβο να καίνε ερωτηματολόγια έξω από το υπουργείο Παιδείας. Ποιος όμως θέλει να αισθάνεται ότι είναι ένας αποτυχημένος εκπαιδευτικός αναρωτιέται.

Τριάντα πέντε χρόνια μάχης
Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, ύστερα από 35 χρόνια μάχης στους δρόμους και αφού οι υπουργοί των τελευταίων 20 ετών έφαγαν πολύ ξύλο , έφτασε τελικά στον προθάλαμο του μαιευτηρίου, Η γέννηση όμως ποτέ δεν έγινε. Είναι αλήθεια ότι επί ηγεσίας του κ. Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου στην Παιδεία εφαρμόστηκε το πρώτο ολοκληρωμένο σχέδιο πανελλαδικής αξιολόγησης στα σχολεία, το οποίο όμως ποτέ δεν έφτασε στον κύριο πληθυσμό τους: στους δασκάλους και στους καθηγητές. Ακόμη και σήμερα άτομα με ψυχολογικά προβλήματα ή εκπαιδευτικοί που δεν ενδιαφέρονται για τη δουλειά τους διδάσκουν στα σχολεία. Η αξιολόγηση που ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια εφαρμόστηκε σε όλα τα στελέχη της εκπαίδευσης και έφτασε ως τους σχολικούς συμβούλους. Εκεί σταμάτησε καθώς η επόμενη κυβέρνηση πάγωσε όλα τα συμπεράσματά της. Πέθανε προτού γεννηθεί; Σίγουρα όχι. Γιατί τώρα ξεκινάει η νέα μάχη. Βέβαιος ότι το σχέδιο της αξιολόγησης θα εφαρμοσθεί ως έχει (δεν υπάρχουν χρήματα νια νέες πολυετείς μελέτες και νέα πιλοτικά προγράμματα), ο νέος υπουργός Παιδείας αναζητεί τώρα… κίνητρα. Για να πείσει τους καχύποπτους εκπαιδευτικούς ότι δεν έχει πρόθεση τιμωρίας . Κάτι που τελικά κανένα σχέδιο αξιολόγησης της τελευταίας εικοσαετίας δεν είχε, όπως απέδειξαν τα επιτυχημένα αποτελέσματά της στα πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ της χώρας. Στο υπουργείο Παιδείας ωστόσο επί του παρόντος γραμμή δεν υπάρχει. Ο γενικός γραμματέας κ. Γιάννης Παντής αναφέρεται μιλώντας στο Βήμα σε αξιολόγηση δομών αποφεύγοντας να εμπλέξει το προσωπικό των σχολείων και επικαλούμενος τα πρότυπα της αξιολόγησης των πανεπιστημίων.

Μήνυμα μέσω… ιδιωτικών σχολείων
Μήνυμα υπέρ της αξιολόγησης έδωσε τελικά ο υπουργός Παιδείας κ. Νίκος Φίλης όταν επικαλέστηκε το ΠΔ Αρβανιτόπουλου (152/2013) για να απαγορεύσει την απόπειρα αξιολόγησης που επιχείρησε πρόσφατα ιδιωτικό σχολείο από στελέχη του που δεν έχουν σχέση με τον κρατικό μηχανισμό. Ο υπουργός σε σχετικό έγγραφό του υπενθυμίζει ότι οι εκπαιδευτικοί δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αξιολογούνται από τους σχολικούς συμβούλους ειδικότητας . Κατ’ επέκταση ο νόμος περί αξιολόγησης ισχύει! Το ερώτημα είναι πώς θα εφαρμοσθεί στους εκπαιδευτικούς και πώς θα διαμορφωθούν τα άρθρα του. Αυτός είναι ο μεγάλος γρίφος για την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, που αντιλαμβάνεται ότι η απόσυρση της αξιολόγησης, η οποία εύκολα διακηρύχθηκε, στην πραγματικότητα αποτελεί οπισθοδρόμηση.

Οι εκπαιδευτικοί δεν ενδιαφέρονται
Η ανακοίνωση ότι η αξιολόγηση παγώνει στην εκπαιδευτική κοινότητα μόνο καλό δεν έκανε. Ο σχολικός σύμβουλος της περιοχής Πειραιά κ. Γιάννης Κατσαρός δηλώνει στο Βήμα : Υπάρχει μια σαφής αλλαγή στη νοοτροπία των εκπαιδευτικών τους τελευταίους μήνες. Ενώ τα προηγούμενα δύο χρόνια είχαν ήδη μπει στη λογική τού να σκέφτονται πώς θα αποδώσουν καλύτερα, άρχισαν πάλι να ρίχνουν τους ρυθμούς τους . Ο κ. Κατσαρός τονίζει ότι τα προηγούμενα χρόνια τα προγράμματα της ευέλικτης ζώνης στα σχολεία, τα πρότζεκτ (οι εργασίες που έκαναν μαζί οι μαθητές) και οι εξωσχολικές δραστηριότητες είχαν αυξηθεί θεαματικά. Εφέτος και μετά τις δηλώσεις ότι η αξιολόγηση θα διακοπεί υπήρξε μια κάμψη της τάξεως του 50%. Δεν μπορεί να γίνει αξιολόγηση αν ο εκπαιδευτικός κόσμος δεν συνειδητοποιήσει ότι αποτελεί προστασία λέει ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) κ. Γεράσιμος Κουζέλης. Η αξιολόγηση είναι διαδικασία ανατροφοδότησης σε κατεύθυνση βελτίωσης των εκπαιδευτικών διαδικασιών από τη μικρότερη ως την υψηλότερη κλίμακα, από τη σχολική τάξη ως το σύστημα διοίκησης. Προέχει όμως η αξιολόγηση των προγραμμάτων σημειώνει. Λεν πρέπει να συγχέεται η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών με οτιδήποτε μοιάζει με ένορκη διοικητική εξέταση. Δεν μπορεί να έχει καμία σχέση με επιτήρηση και τιμωρία καταλήγει ο κ. Κουζέλης, μνημονεύοντας μάλιστα χαριτολογώντας το περίφημο βιβλίο του Μισέλ Φουκό.

Μπαίνεις δάσκαλος, βγαίνεις δάσκαλος
Το σχολικό σύστημα δεν δίνει κίνητρα στους εκπαιδευτικούς τονίζει ο έμπειρος στα θέματα αξιολόγησης συνομιλητής μας. Στα σχολεία μπαίνεις δάσκαλος, βγαίνεις δάσκαλος. Στο εξωτερικό υπάρχει ο θεσμός του μέντορα και οι παλιοί εκπαιδευτικοί έχουν καθοδηγητική δράση. Στην Ελλάδα τι μπορείς να γίνεις αν δεν θέλεις να γίνεις διευθυντής αναρωτιέται. Οι θέσεις σχολικών συμβούλων είναι 600 σε όλα τα σχολεία. Αυτό θα είναι το μόνο όνειρο για 150.000 εκπαιδευτικούς . Ο κ. Γιώργος Μαυρογιώργος, ομότιμος καθηγητής Εκπαιδευτικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, έχει ασχοληθεί επί σειρά ετών με τα θέματα αξιολόγησης. 7α κείμενα που δόθηκαν κατά καιρούς στηρίζονταν ως έναν μεγάλο βαθμό στον δογματισμό των τεχνικών υπεραπλουστεύσεων λέει μιλώντας στο Βήμα . Γενικώς μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η μορφή και το περιεχόμενο όλων των συζητήσεων που έχουν γίνει, η διάρκεια τους, οι αντιφάσεις, οι συγχύσεις, οι ασάφειες, οι ανακολουθίες, οι αβασάνιστες και αυτονόητες παραδοχές, οι ευφημισμοί, οι αφορισμοί και οι εύκολες λύσεις έχουν προκαλέσει ένα είδος πολιτικοϊδεολογικής ρύπανσης και σύγχυσης καταλήγει.

Η μακρά ιστορία
Η αξιολόγηση μπήκε στα εκπαιδευτικά λεξικά λίγο μετά το 1982 και μετά την κατάργηση του θεσμού του επιθεωρητή. Τα νομικά κείμενα που συντάχθηκαν τα επόμενα χρόνια ήταν στην πλειονότητα τους.,, άτυχα. Με ένα πολιτικό σύστημα που είχε συνηθίσει τους εκπαιδευτικούς σε ξήλωμα ολόκληρου του διοικητικού μηχανισμού με κάθε αλλαγή κυβέρνησης και κριτήρια πελατειακής φύσης, η αντίδραση ήταν πάντα αναμενόμενη. Δεν έλειψαν τα περασμένα χρόνια καταγγελίες για ιδιωτικές εταιρείες που αμείβονταν πλουσιοπάροχα για σχετικές μελέτες, κριτήρια φωτογραφικά και καχυποψία. Ηταν όμως οι νόμοι που ψηφίζονταν λειτουργικοί; Οπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Κλεομένης Οικονόμου που διετέλεσε επί σειρά ετών στέλεχος στην ΑΔΙΠ και ασχολήθηκε ενεργά με τις αξιολογήσεις των πανεπιστήμιων, η αξιολόγηση δεν είναι εύκολο μέτρο και οι νόμοι που κατά καιρούς συντάσσονται δεν βοηθούν. Για παράδειγμα, ο νόμος πλαίσιο 4009 των ΑΕΙ έχει ήδη πάνω από 222 μετρημένες τροπολογίες στην εφαρμογή του, από τις οποίες οι 180 έγιναν από τον επόμενο υπουργό. Ήταν λοιπόν λειτουργικός . Το 2000, επί υπουργίας του κ. Πέτρου Ευθυμίου, ξεκίνησε μια μεγάλη και αξιόπιστη προσπάθεια σύνταξης κριτηρίων αξιολόγησης με επικεφαλής τον τότε αντιπρόεδρο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου κ. Χαράλαμπο Κωνσταντίνου, ο οποίος ακόμη και σήμερα θυμάται με πόση ενέργεια είχε αφοσιωθεί σε αυτήν. Ποτέ ωστόσο δεν νομοθετήθηκε λόγω αντιδράσεων των εκπαιδευτικών. Πάντως και σήμερα η πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) κυρία Ελένη Ζωγραφάκη δηλώνει στο Βήμα ότι το κίνημα των εκπαιδευτικών βρίσκεται σε επαγρύπνηση και θα αντιδράσει σε οποιαδήποτε μορφή τιμωρητικής αξιολόγησης .

Η ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΦΟΡΑ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΣΤΗΚΕ

Πού πήγαν όσοι κόπηκαν από τα πρότυπα και πειραματικά
Σε περίπου 25 χρόνια, αξιολόγηση σε εκπαιδευτικούς σχολείων έγινε μία και μοναδική φορά: στα πειραματικά και πρότυπα σχολεία που συγκροτήθηκαν πριν από τέσσερα χρόνια, επί υπουργίας κυρίας Αννας Διαμαντοπούλου. Ο θεσμός εκτοξεύτηκε. Ο νόμος ωστόσο εφαρμόστηκε πλήρως με την επόμενη διοίκηση Αρβανιτόπουλου και αρμόδιο υφυπουργό τον κ, Θεόδωρο Παπαθεοδωρου. Αξιολογήθηκαν 1.150 εκπαιδευτικοί, προσόντα για να αξιολογηθούν διαπιστώθηκε ότι διέθεταν οι 900, και από αυτούς τελικά πέρασαν τη σχετική διαδικασία οι 600, Για να συμπληρωθεί το προσωπικό αυτό, προσελήφθησαν με αυστηρά κριτήρια περίπου 450 εκπαιδευτικοί. Αποτέλεσμα ήταν η ανανέωση του προσωπικού τους κατά 45%. Πού πήγαν όσοι κόπηκαν Πίσω στα δημόσια σχολεία, όπου αξιολόγηση δεν υπάρχει… ούτε προγράμματα επιμόρφωσης για να τους βοηθήσουν. Την επόμενη χρονιά, αξιολογήθηκαν 800 στελέχη, περιφερειάρχες, περιφερειακοί διευθυντές και σχολικοί σύμβουλοι από όλα τα σχολεία και τις περιφέρειες. Η διαδικασία έγινε βεβιασμένα μέσα σε έναν μήνα και με πολιτική επιμονή, καθώς τα επεισόδια και οι αντιδράσεις συνεχίζονταν, με εκπαιδευτικούς να καίνε ερωτηματολόγια και να κλείνουν δρόμους και εισόδους υπουργείων. Παράλληλα, όπως διηγείται ο πρώην πρόεδρος του ΙΕΠ κ. Σωτήρης Γκλαβάς, είχε προχωρήσει η επιμόρφωση των διευθυντών σχολικών μονάδων ώστε να αρχίσει η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών στα σχολεία. Ωστόσο, μεσολάβησαν πολιτικές εξελίξεις και η διαδικασία διακόπηκε. Ο πρώτος νόμος του επόμενου υπουργού κ. Αριστείδη Μπαλτά, το λεγόμενο νομοσχέδιο κουρελού , συντάχθηκε περιέχοντας διάταξη για την κατάργηση κάθε διαδικασίας αξιολόγησης, ωστόσο πολιτικές εξελίξεις και εδώ απέτρεψαν την ψήφισή του. Ήταν η διαδικασία εκείνη τιμωρητική; Οπως προέβλεπε ο νόμος, αν ένας εκπαιδευτικός υστερούσε σε δύο από τους πέντε τομείς της αξιολόγησης (εκπαιδευτικό περιβάλλον και σχέσεις στην τάξη, διεξαγωγή διδασκαλίας και αξιολόγηση μαθητών, υπηρεσιακή συνέπεια και συμβολή στο σχολείο, επιστημονική και επαγγελματική ανάπτυξη, προγραμματισμός σε ετήσια βάση), παραπεμπόταν με ευθύνη του σχολικού συμβούλου στην παρακολούθηση ειδικού προγράμματος επιμόρφωσης. Αυτό μπορεί να του στερούσε την προαγωγή του, αλλά ποτέ δεν οδηγούσε σε απόλυση και μπορούσε να συνεχίζεται για πάντα εάν ο εκπαιδευτικός αποτύγχανε. Η αξιολόγηση ποτέ δεν συνδέθηκε με απολύσεις λέει ο σχολικός σύμβουλος κ. Γιάννης Κατσαρός. “Αν κάποιος έπεφτε κάτω από τις 30 μονάδες, με άριστα το 100, απλώς κρινόταν ανεπαρκής. Με 50 μονάδες κρινόταν εξαιρετικός και με 80 εξαίρετος. Τόσα χρόνια που υπηρετώ ως σχολικός σύμβουλος, δεν έχω δει περισσότερα από ένα ή δύο άτομα στην κατηγορία του “ανεπαρκούς ” και έχουμε στα σχολεία της περιοχής μου 250 εκπαιδευτικούς” σημειώνει.

Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ

Τι έχει νομοθετηθεί για την αξιολόγηση των σχολειών από το 1982 έως και σήμερα;
Για την αξιολόγηση των σχολείων από το 1982 ως σήμερα έχουν νομοθετηθεί:

Ν.1304/1982 Εισάγεται ο θεσμός του σχολικού συμβούλου με σκοπό την επιστημονική παιδαγωγική καθοδήγηση, τη συμμετοχή στην αξιολόγηση και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.

ΠΔ214/1984 Περί αξιολόγησης και καθηκόντων του σχολικού συμβούλου. Ν. 1505 1985 Περί επιδόσεων και αξιολόγησης.

Ν.1566 1985 Ο μητρικός νόμος που εστιάζει στην αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών και προβλέπει την έκδοση ΠΔ με το οποίο ορίζονται τα κριτήρια της αξιολόγησης.

Ν.2043/1992 Νόμος που ορίζει ότι υπεύθυνοι αξιολόγησης των εκπαιδευτικών είναι οι διευθυντές, οι υποδιευθυντές και οι προϊστάμενοι των σχολείων.

ΠΔ320/1993 Το πρώτο ΠΔ Σουφλιά για την αξιολόγηση,

Ν.1976/1997 Με επιμέρους διατάξεις για την αξιολόγηση.

Ν.2525/1997 Ο γνωστός ως νόμος σκούπα του Γεράσιμου Αρσένη.

ΠΔ140/1998 Περί όρων και διαδικασίας της μονιμοποίησης και εξέλιξης εκπαιδευτικών και διαδικασίας οριστικοποίησης των εκθέσεων αξιολόγησης.

Ν.2986/2002 Με τα άρθρα 4 και 5 προσδιορίζονται ο σκοπός, οι στόχοι και ο χαρακτήρας της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών.

Ν.3848/2010 Προγραμματισμός και αξιολόγηση της δράσης στην εκπαίδευση.

Ν.3966/2011 Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων και του προσωπικού τους.

ΠΔ152/2013 Με βάση το οποίο εφαρμόστηκε αξιολόγηση ως και σε σχολικούς συμβούλους.

TO BHMA