Οι Αλλαγές στην Παιδεία: Χωρίς βαθμούς στο Γυμνάσιο, με λίστα στο Πανεπιστήμιο

Μετά την κατάργηση των πρότυπων σχολείων και της αριστείας με τις ρυθμίσεις Μπαλτά, έρχονται τα σχέδια του κ. Αντώνη Λιάκου, εκλεκτού του υπουργού Παιδείας Νίκου Φίλη, για εισαγωγή στα πανεπιστήμια με λίστα και κατάργηση της βαθμολόγησης στα γυμνάσια. Επίσης, προτείνεται αντικατάσταση κεφαλαίων της Ιστορίας με μαθήματα που αγγίζουν περισσότερο την επικαιρότητα, στο πλαίσιο της «άρσης της λογικής της επανάληψης σε κύκλους των σχολικών αντικειμένων (π.χ. στο μάθημα της Ιστορίας) με έμφαση στο χρονικό και τοπικό παρόν και εξασφάλιση της εσωτερικής συνοχής της ύλης που διδάσκεται σε διαφορετικά αντικείμενα (π.χ. Λογοτεχνία – Ιστορία – Γεωγραφία)», όπως τονίζεται σε έκθεση του κ. Λιάκου.

Λίστα προτεραιότητας εισόδου στα πανεπιστήμια μελετά ο πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία Αντώνης Λιάκος, στο πλαίσιο της πρότασής του για εισαγωγή στα ΑΕΙ χωρίς εξετάσεις.

Στο ίδιο πλαίσιο, προτείνει την κατάργηση του μήνα εξετάσεων στα σχολεία και τη θέσπιση της περιγραφικής αξιολόγησης αντί για βαθμολόγηση. Ο κ. Λιάκος υποστηρίζει στην πρότασή του ότι δεν χρειάζονται εξετάσεις για όλα τα πανεπιστημιακά τμήματα, εστιάζοντας σε όσα συγκεντρώνουν μηδαμινές προτιμήσεις ή σε αυτά όπου οι φοιτητές ή οι σπουδαστές απλώς κάνουν εγγραφή και δεν παρακολουθούν μαθήματα. Το σκεπτικό του προέδρου της επιτροπής είναι ότι μόνο κάποιες σχολές χρειάζονται εξετάσεις και προτείνεται η απελευθέρωση από τις πανελλαδικές εξετάσεις τμημάτων χαμηλής ζήτησης.

Ο κ. Λιάκος εξήγησε: «Σε αυτές τις λίγες σχολές θα υπάρξει μια λίστα προτεραιότητας με κριτήρια που θα διαμορφωθούν και με τη συμμετοχή των ΑΕΙ. Τα κριτήρια αυτά δεν θα οδηγούν τα παιδιά στα φροντιστήρια. Δεν θα έχουν να κάνουν με την προηγούμενη γνώση. Δεν είναι απαραίτητο αυτός που θα πάει να σπουδάσει Ιατρική να έχει τελειώσει πρακτικής κατεύθυνσης Γυμνάσιο και Λύκειο, ούτε αυτός που θα πάει στη Φιλοσοφική ή στο Ιστορικό να έχει τελειώσει κλασικό τμήμα σπουδών». Ο ιστορικός Αντώνης Λιάκος έχει διατελέσει πρόεδρος του Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας (ΟΠΕΚ) που είχε ιδρύσει ο κ. Κώστας Σημίτης, αλλά και υποστηριχτής των ιδεών της κυρίας Μαρίας Ρεπούση, ενώ είναι και o πρόεδρος της επιτροπής που ασχολείται με τις αλλαγές σε Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο, τα πορίσματα της οποίας θα είναι έτοιμα μέσα στον Μάιο.

Οι 19 προτάσεις για αλλαγές Οι προτάσεις, οι οποίες αφορούν τους καθηγητές, τους μαθητές, τον σχολικό χρόνο, τις εκπαιδευτικές πρακτικές και τη σχέση του σχολείου με την κοινωνία, έχουν ως εξής:

1. Χρήση του σχολικού χρόνου για τη δημιουργία προϋποθέσεων ανάπτυξης εσωτερικής εκπαιδευτικής πολιτικής (τακτικές παιδαγωγικές συνεδριάσεις του συλλόγου διδασκόντων), μείωση γραφειοκρατικών διαδικασιών για τις εξωσχολικές δράσεις του σχολείου, αποσαφήνιση του ρόλου των συμβούλων, ενίσχυση του εκπαιδευτικού ως προς τις αρχές συμπερίληψης και διαφοροποίησης στην τάξη.

2. Μείωση μέσω αναμόρφωσης της διδασκόμενης ύλης (να αδειάσει η τσάντα του μαθητή) και αντικατάσταση της βαθμολογίας με την περιγραφική αξιολόγηση των μαθητών σε όλη την υποχρεωτική εκπαίδευση σε σύνδεση με τους μαθησιακούς στόχους των προγραμμάτων σπουδών καθώς και των διαδικασιών αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας και του συστήματος.

3. Καθιέρωση ενιαίου τύπου Ολοήμερου Δημοτικού, προσαρμογή στις τοπικές συνθήκες (ευελιξία), διατοπική (κοινά προγράμματα) και ευρωπαϊκή (αδελφοποιήσεις, ανταλλαγές) δικτύωση των σχολείων.

4. Ενίσχυση της μαθητικής εκπροσώπησης, σχολική εφημερίδα, ετήσια θεατρική παράσταση (άνοιγμα του σχολείου στην τοπική κοινωνία), καθιέρωση ομίλων και συλλογικών μαθητικών δραστηριοτήτων με άξονες τα νέα Μέσα, τον κινηματογράφο, τις εικαστικές και παραστατικές τέχνες.

5. Διερεύνηση των δυνατοτήτων χρήσης της δομής και των χώρων του σχολείου σε συνεργασία με την τοπική κοινωνία κατά τις απογευματινές ώρες.

6. «Βάπτιση» του σχολείου για λόγους συμβολικούς και για την εξασφάλιση ταυτότητας. Κάθε σχολείο πρέπει να αποκτήσει τη δική του φυσιογνωμία, τις δικές του παραδόσεις, ετήσιους στόχους και να εμφυσήσει στους μαθητές έναν «πατριωτισμό του σχολείου». Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να περιοριστεί η συχνή εναλλαγή του προσωπικού. Το σχολείο να γίνει δρων υποκείμενο (να αποκτήσει agency).

7. Μελέτη για την αναμόρφωση της οργανωτικής δομής της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από το διετές νηπιαγωγείο στο εξάχρονο Δημοτικό και εξέταση των δυνατοτήτων δημιουργίας τετραετούς Γυμνασίου και διετούς Λυκείου (Γενικού και Επαγγελματικού), προσανατολισμένου προς την έρευνα και με δυνατότητες επιλογών.

8. Ενίσχυση της αυτονομίας και των πρωτοβουλιών του εκπαιδευτικού.

9. Αμεση συνεργασία φορέων (σχολείο – σύμβουλοι – κοινότητα – δήμοι).

10. Ενίσχυση των ολιγοθέσιων σχολείων.

11. Εκ περιτροπής ανάληψη πειραματικού χαρακτήρα από τα σχολεία.

12. Ανανέωση προγράμματος και, κυρίως, βιβλίων με προτεραιότητα σε όσα έχουν ήδη κριθεί απαράδεκτα.

13. Κατάργηση των αλλεπάλληλων εξετάσεων (και του μήνα εξετάσεων) στο Γυμνάσιο – αντικατάστασή τους με εργασίες (και εξετάσεις κατά τη διάρκεια του έτους).

14. Ενοποίηση των κατευθύνσεων των μαθημάτων (ενδεικτικά: σε 3 ή 4 όπως α) Γλώσσες και Πολιτισμός, β) Μαθηματικά, γ) Τέχνες, δ) Εισαγωγή στην Κουλτούρα των Φυσικών και ε) Κοινωνικές Επιστήμες). Αντίστοιχη ενοποίηση των ειδικοτήτων που διδάσκουν τα μαθήματα.

15. Δημιουργία ωρολογίων ενοτήτων σε βάρος της πολυδιάσπασης των ωρών. Καθιέρωση ολοκληρωμένου προγράμματος Ευέλικτης Εβδομάδας.

16. Διεύρυνση του ποσοστού της ύλης που διαμορφώνεται από τους εκπαιδευτικούς τόσο στο Δημοτικό όσο και στο Γυμνάσιο.

17. Ομαδοσυνεργατική προσέγγιση: Θεσμοθέτηση και αξιοποίηση εναλλακτικών τρόπων συνεργασίας των μαθητών (αμοιβαία διόρθωση, συνεργασία διαφορετικών τάξεων από διαφορετικά σχολεία, ανάληψη ευθυνών και πρωτοβουλιών από τους μαθητές). Καθιέρωση των ομαδικών εργασιών ως τρόπου εξέτασης.

18. Αρση της λογικής της επανάληψης σε κύκλους των σχολικών αντικειμένων (π.χ. στο μάθημα της Ιστορίας) με έμφαση στο χρονικό και τοπικό παρόν και εξασφάλιση της εσωτερικής συνοχής της ύλης που διδάσκεται σε διαφορετικά αντικείμενα (π.χ. Λογοτεχνία – Ιστορία – Γεωγραφία).

19. Σύνδεση σχολείου – οικογένειας: Μελέτη θεσμοθετημένης συμβουλευτικής σχέσης σε θέματα εκμάθησης και στάσης απέναντι στο σχολείο, σε ζητήματα εκφοβισμού και βίας, καθώς και πρόληψης εξαρτήσεων. Ενδυνάμωση της γονικής εμπλοκής ως δυναμικής διεργασίας αλληλεπίδρασης γονέων και εκπαιδευτικών, ιδιαίτερα στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού. Θεσμοθετημένος χρόνος συνεργασίας με τους γονείς.