Οι 10 μεγάλες Παγίδες της συγγραφής και πώς να τις αποφύγεις

Παγίδα Νο 1: Οι Περιττές Πληροφορίες.
Είναι αυτές που δεν αφορούν στην πλοκή, επαναλαμβάνονται, θεωρούμενες από τον συγγραφέα ενδιαφέρουσες ή τελείως άχρηστες. Τέτοιες πληροφορίες είναι συχνά τα ρούχα, τα έπιπλα, τα εκφραστικά σημεία, τα φυσικά στοιχεία και άλλα που δεν βοηθούν την εξέλιξη της ιστορίας. Δε χρειάζεται να ξέρουμε κάθε ήρωας τί φοράει, από το καπέλο μέχρι τις κάλτσες. Επίσης περιττή πληροφορία μπορεί να θεωρηθεί μια πληθώρα επιθέτων πχ: να πούμε » η όμορφη εταζέρα με τα βιβλία» αντί απλώς » η εταζέρα με τα βιβλία.

Παγίδα Νο 2: Οι Φράσεις Κλισέ.
Οι φράσεις – κλισέ δείχνουν κατά την γνώμη μου έλλειψη έμπνευσης (όχι ταλέντου βέβαια). Είναι σαν να θέλουμε να γεμίσουμε μια γραμμή και βάζουμε το πρώτο χιλιοειπωμένο σχόλιο που μας έρχεται. Εκτός και αν θέλουμε να θίξουμε τον χαρακτήρα και την μόρφωση ενός ήρωα μας βάζοντας του στο στόμα μια φράση κλισέ, καλό είναι να τις αποφεύγουμε σαν διαφθορείς του μοναδικού, υπέροχου μας έργου.

Παγίδα Νο 3: Οι Επαναλήψεις.
Ξεγλιστρούν μέσα από την πένα μας και συχνά δεν τις εντοπίζουμε, ούτε καν στην δεύτερη ή τρίτη ανάγνωση του έργου. Μπορεί να είναι μια περιγραφή ενός αντικειμένου ή λέξεις που βάζουμε συνεχώς (πρόσφατα συνάντησα σε ένα βιβλίο αυτό το ενοχλητικό φαινόμενο – ο συγγραφέας είχε βάλει την λέξη «πλέον» τουλάχιστον 30 φορές σε μόλις λίγες σελίδες). Οι σκέψεις επίσης των ηρώων μας μπορεί να δούμε ότι επαναλαμβάνονται. Μπορεί να θεωρήσουμε ότι ο αναγνώστης δεν θα είναι σε θέση να κατανοήσει αμέσως τι θέλουμε να πούμε, οπότε το επαναλαμβάνουμε. Εκτός και αν όντως έχει χαμηλή αντίληψη, οπότε δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, ο μέσος αναγνώστης τα καταλαβαίνει όλα μια χαρά, και τα άμεσα και τα έμεσα λόγια μας.

Παγίδα Νο 4: Η Γλαφυρότητα της Γλώσσας.
Έχει σχεδόν εκλείψει από την σύγχρονη λογοτεχνία και συχνά βλέπουμε ότι ίσως και να χρειαζόταν λίγη παραπάνω. Ωστόσο πρέπει να θυμόμαστε πως η γλαφυρότητα στα λογοτεχνικά έργα – η τάση δηλαδή του να περιγράφεις με ρομαντικό, υπερβολικό και έντονο τρόπο τα πράγματα – έχει συγκεκριμένο ρόλο. Μπορεί το Υπερηφάνεια και Προκατάληψη της Τζέην Ώστεν να είναι ένα αξεπέραστο κομμάτι της ιστορίας της λογοτεχνίας, όμως η εποχή του ήταν το τότε, όχι το τώρα. Τώρα πλέον φαίνεται παράξενο να γράφεις σαν κόμισα του 18ου αιώνα. (από προσωπική εμπειρία σας λέω πως τα σχόλια δεν θα είναι ήπια αν προσπαθήσετε να αντιγράψετε την γλώσσα εκείνης της εποχής).

Παγίδα Νο 5: Μιλάει ο Ήρωας, όχι ο Συγγραφέας.
Αυτό φυσικά ισχύει μόνο σε έργα που έχουν ήρωα και που δεν είναι αυτοβιογραφικά, βιογραφικά ή ιστορικά. Ένας ήρωας πρέπει να αποτυπώνεται στο χαρτί όπως θα ήταν αν ζούσε στην πραγματικότητα. Δεν είναι κάτι που βγάλαμε από το μυαλό μας, το αντιμετωπίζουμε σαν να είναι αληθινό άτομο. Για αυτό και οι απόψεις μας πρέπει να είναι αντικειμενικές, να χωρίζονται από τον εαυτό μας και να μπαίνουν στο είναι του ήρωα. Να τις κάνει δικές του απόψεις.

Παγίδα Νο 6: Η Αυθεντικότητα της Ομιλίας.
Ένα από τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παραμυθάδες είναι η δημιουργία ενός χαρακτήρα. Πως γίνεται να γράψεις για κάτι που δεν έχεις δει ποτέ; Κάποιοι δεν το τολμούν ποτέ και όσοι το κάνουν θα πρέπει να προσέχουν πολύ τον λόγο που χρησιμοποιούν, τις εκφράσεις, τις σκέψεις των ηρώων τους. Για παράδειγμα δεν μπορεί να μιλάει το ίδιο ένας δικηγόρος του 2010 με έναν ναυτικό του 1890. Με λίγη έρευνα και με ανάγνωση σχετικών βιβλίων μπορούμε εύκολα να σχηματίσουμε μια γενική ιδέα για το πως μιλάει ο ήρωας μας.

Παγίδα Νο 7: Το Αυτονόητο.
Όπως λέω και πιο πάνω, ο αναγνώστης δεν είναι ανόητος. Πολλές φορές νομίζουμε πως επειδή δεν είναι στο μυαλό μας δεν μπορεί να σκεφτεί κάποια πράγματα και έτσι καταλήγουμε να τα περιγράφουμε όλα με το νι και με το σίγμα, ακόμα και τα αυτονόητα. Όμως καθώς ο αναγνώστης έχει την 6η αίσθηση, την Φαντασία, πρέπει να αφήνουμε τα αυτονόητα και να μη φοβόμαστε να παίξουμε μαζί του κρυφτό και κυνήγι θησαυρού με τις λέξεις και τα γεγονότα. Αυτό κάνει την δουλειά συναρπαστική, η σκέψη του αν θα καταφέρει ο αναγνώστης να καταλάβει τι λέω εκεί και εκεί!

Παγίδα Νο 8: Η Καταστροφή του Σάσπενς.
Είναι το πιο εύκολο πράγμα, να καταστρέψεις το σάσπενς σε μια καλή ιστορία αγωνίας. Λίγο να παρασυρθείς από το ενθουσιασμό και πάει, αυτό ήταν. Όπως κάποιοι φίλοι μας που αρχίζουν να λένε μια ιστορία ή ένα ανέκδοτο και το πηγαινοφέρνουν για ώρα ώσπου να χάσουμε το ενδιαφέρον μας, έτσι γίνεται και με το σάσπενς στην ιστορία μας. Για να αντιμετωπίσουμε αυτή την απειλή, πρέπει απλά να ξέρουμε από νωρίτερα, ίσως πριν ξεκινήσουμε το γράψιμο του κεφαλαίου, σε ποιο σημείο ακριβώς θα μπει η κορύφωση και το μυστήριο ή η αγωνία ώστε να προσέξουμε να μην φτάσουμε πολύ γρήγορα αλλά να μη το καθυστερούμε τόσο ώστε ο αναγνώστης να βαρεθεί και να κλείσει το βιβλίο.

Παγίδα Νο 9: Οι Διάλογοι.
Οι διάλογοι μέσα στην ιστορία δεν πρέπει να είναι άσκοποι, εκτενείς, άκυροι και άκαιροι. Δεν πρέπει επίσης να περιέχουν πολλές από τις πληροφορίες που μπορούν να δοθούν και με πλάγιο τρόπο, χωρίς να χρειάζεται να στηθεί ολόκληρος διάλογος. Με λίγη εξάσκηση στους διαλόγους και συνειδητό ξεσκαρτάρισμα αμέσως μετά, θα μπορείτε γρήγορα να αναγνωρίζεται τα λάθη την στιγμή ακόμα που γράφετε τους διαλόγους σας.

Παγίδα Νο 10: Η Κρυφή Έκβαση.
Κάποτε πήρα να διαβάσω ένα κεφάλαιο που είχα γράψει, για να το επιθεωρήσω για τυχών λάθη. Φτάνοντας στο τέλος συνειδητοποίησα πως η έκβαση των γεγονότων, η αποκάλυψη της πλοκής που περίμενα να μάθω, δεν με εξέπληξε. Είχα την ενοχλητική συναίσθηση πως την ήξερα ήδη. Και όχι γιατί την είχα γράψει εγώ. Γύρισα στην αρχή του κεφαλαίου και όταν το ξαναδιάβασα ανακάλυψα πως χωρίς να το καταλάβω είχε βάλει έναν ήρωα μου να «ρίχνει» ένα υπονοούμενο για την έκβαση της πλοκής. Σαν να έπαιζαν μαζί μου οι χάρτινοι ήρωες! Από τότε προσέχω διπλά καθώς χτίζω τις εκβάσεις, μια μόνο λέξη μπορεί να αλλάξει όλη την ατμόσφαιρα και να καταστρέψει το σάσπενς και την μεγάλη αποκάλυψη.