Οδηγίες για τη συνταξιοδότηση εκπαιδευτικών

Το τελευταίο δεκαήμερο του Απριλίου 2016, θα υποβληθούν αιτήσεις και θα λυθεί αυτοδίκαια η υπαλληλική σχέση με το τέλος του διδακτικού έτους 2015-2016 και συγκεκριμένα στις 1-7-2016 (τελευταία ημέρα εργασίας και τακτικής μισθοδοσίας η 30-6-2016). Τα ανωτέρω ισχύουν, μόνο στην περίπτωση κατά την οποία ο αιτών εκπαιδευτικός δεν αναιρέσει, μέσα σε αποκλειστική προθεσμία ενός (1) μηνός που δικαιούται, την αίτηση παραίτησης που έχει υποβάλει κατά το τελευταίο δεκαήμερο του Απριλίου του 2016.

Η ημερομηνία καταβολής της προκαταβολής σύνταξης θα γίνει αναδρομικά από την επομένη της λύσης της υπαλληλικής σχέσης και συγκεκριμένα από 01/07/2016.

«Παλαιός ασφαλισμένος» νοείται ο υπάλληλος ο οποίος, ανεξάρτητα από το χρόνο διορισμού του στο Δημόσιο, έχει ασφαλισθεί για πρώτη φορά σε ασφαλιστικό οργανισμό κύριας ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένου και του Δημοσίου, μέχρι 31-12-1992.

«Νέος ασφαλισμένος» νοείται ο υπάλληλος, ο οποίος, ανεξάρτητα από το χρόνο διορισμού του στο Δημόσιο, έχει ασφαλισθεί για πρώτη φορά σε ασφαλιστικό οργανισμό κύριας ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένου και του Δημοσίου, από 1-1-1993 και μετά.

Το συντάξιμο της τακτικής υπηρεσίας του μονίμου υπαλλήλου αρχίζει από την ημεροχρονολογία δημοσίευσης της πράξης του διορισμού του στο ΦΕΚ ή από την ημεροχρονολογία ανάληψης υπηρεσίας, εφόσον αυτή πραγματοποιήθηκε μετά την παρέλευση ενός και πλέον μηνός από την δημοσίευση της πράξης του διορισμού στο ΦΕΚ.

Για να έχει κάποιος προσδοκία συνταξιοδότησης στο Δημόσιο, απαιτείται, ως γενικός κανόνας, η συμπλήρωση 25ετίας. Μόνο σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ τριτεκνία) απαιτείται λιγότερος χρόνος ασφάλισης (π.χ 20ετία), προκειμένου κάποιος να μπορεί να συνταξιοδοτηθεί.

Σημειώνεται ότι για τη συμπλήρωση των ετών ασφάλισης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν, τόσο ο χρόνος που διανύεται στο Δημόσιο, όσο και ο χρόνος του ιδιωτικού τομέα, με βάση τις διατάξεις για τη διαδοχική ασφάλιση, ενώ κρίσιμες θεωρούνται και οι εξαγορές πλασματικών ετών.

Πλέον, μετά την έκδοση του Ν. 4336/2015, η θεμελίωση δικαιώματος στο Δημόσιο λαμβάνει χώρα με την ταυτόχρονη συμπλήρωση ετών ασφάλισης και ορίου ηλικίας.

Εάν δεν συντρέχουν σωρευτικώς και οι 2 προϋποθέσεις (έτη ασφάλισης-όριο ηλικίας), η συνταξιοδότηση δεν είναι εφικτή.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στους πίνακες συνταξιοδότησης με τα όρια ηλικίας που έχουν δημοσιευθεί, σε σχέση με την εφαρμογή του Ν. 4336/2015, καθώς μια λανθασμένη υπαγωγή θα οδηγήσει σε επιζήμια επιλογή, δηλαδή σε εσφαλμένη παραίτηση από την υπηρεσία.

Oι νέοι «πλασματικοί» χρόνοι (τέκνα, σπουδές κλπ) αναγνωρίζονται μόνο από εκείνους που θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα από 1/1/2011 και μετά. Αντίθετα, όσοι θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι 31/12/2010 αναγνωρίζουν τους χρόνους που ίσχυαν με τους προηγούμενους νόμους (π.χ. στρατιωτική θητεία, χρόνος ανατροφής παιδιών κ.λπ.).

Με το νέο ασφαλιστικό νόμο, η ψήφισή του οποίου αναμένεται από ημέρα σε ημέρα, αναμένονται ραγδαίες μεταβολές στα ποσά των εξαγορών, τα οποία ενδεχομένως να υπερδιπλασιαστούν. Αν αναλογιστεί κανείς ότι τα μηνιαία ποσά των εξαγορών ανέρχονται σήμερα περίπου σε 100,00-120,00 ευρώ, μπορεί εύκολα να αντιληφθεί το μέγεθος της αλλαγής. Για τον λόγο αυτό, πάρα πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι σπεύδουν ( όπως φαίνεται μέχρι στιγμής ορθώς) να καταθέσουν αιτήσεις εξαγοράς πλασματικών ετών σπουδών, τέκνων, θητείας κ.λ.π. , οι οποίες θα πρωτοκολληθούν με ημερομηνία πρότερη της ισχύος του νέου νόμου. Εξάλλου, το ποσό εξαγοράς δεν είναι απαραίτητο να καταβληθεί άμεσα, αλλά κατόπιν επιλογή του υπαλλήλου μπορεί να παρακρατηθεί με δόσεις κατά τον χρόνο συνταξιοδότητησης.

Ένας σημαντικός διαχωρισμός των ασφαλισμένων του Δημοσίου προκύπτει από το εάν έχουν διοριστεί ή ασφαλιστεί στο Δημόσιο πριν ή μετά τις 31.12.1982. Ασφαλισμένος πριν το 1983 θεωρείται υπάλληλος που έχει έστω και μια ημέρα ασφάλισης για υπηρεσία που θεωρείται υπηρεσία στο Δημόσιο πριν το 1983. Οι ασφαλισμένοι πριν το 1983 στο Δημόσιο είχαν και έχουν πιο ευνοικές προϋποθέσεις συνταξιοδότητησης. Ωστόσο, δεν υπάγονται στους κανόνες της διαδοχικής ασφάλισης όπως οι ασφαλισμένοι μετά το 1983. Χρειάζεται προσοχή λοιπόν όταν ένας υπάλληλος ελέγχει την ασφαλιστική του διαδρομή, για να μην του διαφύγει κάποια περίοδος εργασίας, η οποία μπορεί να τον τοποθετήσει στους πριν το 1983 ασφαλισμένους στο Δημόσιο και αλλάξει τις προϋποθέσεις συνταξιοδοτήσεώς του. Αυτό ισχύει κατ’ εξοχήν για τους εκπαιδευτικούς και για τον ειδικό τρόπο εξόδου σε σύνταξη που τους αφορά, ο οποίος θα αναφερθεί στο τελευταίο ερώτημα.

Πρόκειται δυνατότητα αποχώρησης του/της υπαλλήλου από την Υπηρεσία μετά τη συμπλήρωση συγκεκριμένου συντάξιμου χρόνου ή χρόνου ασφάλισης, κατά περίπτωση (θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος), οπότε η σύνταξη καταβάλλεται αμέσως χωρίς να είναι απαραίτητη η συμπλήρωση συγκεκριμένου ορίου ηλικίας.

Η ρύθμιση αυτή αφορά κατά κανόνα τους μέχρι 31/12/1982 ασφαλισμένους του Δημόσιου (περίπτωση 35ετίας), αλλά κα τους ασφαλισμένους μετά την 01/01/1983 (περίπτωση 37ετίας).

Ιδιαίτερα προσοχή θα πρέπει να δοθεί στο γεγονός ότι η 35ετία ή 37ετία θα πρέπει να έχουν οπωσδήποτε συμπληρωθεί έως και 18/08/2015, αλλιώς εισάγεται ηλικιακό έτος. Έτσι, με τα νέα δεδομένα που θέτει ο Ν. 4336/2015, αν η 35ετία συμπληρώνεται από 19/08/2015 και μετά, το όριο ηλικίας που εισάγεται είναι το 58ο, ενώ, αν η 37ετία συμπληρώνεται από 19/08/2015 και μετά, το όριο ηλικίας που εισάγεται είναι το 55ο.

Νοείται η δυνατότητα που παρέχεται στον/στην υπάλληλο που έχει θεμελιώσει δικαίωμα σύνταξης για καταβολή της σύνταξής του/της πριν τη συμπλήρωση του κατά περίπτωση ορίου ηλικίας. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο γεγονός ότι, με την εφαρμογή του Ν. 4336/2015, δεν υπάρχει πλαφόν στα ποσοστά μειώσεων (όπως π.χ ισχύει για τον ιδιωτικό τομέα πλαφόν 30%), οπότε το ποσοστό μείωσης μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και το 51% (!!), γεγονός που πρέπει οπωσδήποτε να λάβει υπόψη κάποιος που σκέπτεται την πρόωρη συνταξιοδότηση.

Ποια θεωρείται ως ημερομηνία ενηλικίωσης των παιδιών για την άσκηση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος εκ μέρους των μητέρων με ανήλικο τέκνο;

Ως ημερομηνία ενηλικίωσης των παιδιών θεωρείται η 31η Δεκεμβρίου του έτους που συμπληρώνουν (με βάση την ημερομηνία γέννησης) το 18ο έτος της ηλικίας τους. Η νέα ρύθμιση σαφώς ευνοεί μία σημαντική μερίδα γυναικών που για λίγους μήνες ή λίγες ημέρες έχασαν το δικαίωμα να συνταξιοδοτηθούν ως μητέρες ανηλίκων τέκνων (με μειωμένο ηλικιακό όριο), επειδή η ενηλικίωση του παιδιού τους (με βάση την ημερομηνία γέννησης) είχε προηγηθεί κατά τι του χρόνου θεμελίωσης του συνταξιοδοτικού δικαιώματός τους. Αυτό το οποίο πρέπει να προσέξει μια μητέρα με ανήλικο τέκνο που επιθυμεί να συνταξιοδοτηθεί άμεσα είναι να έχει ταυτόχρονα συμπληρώσει 25ετία (είτε με πραγματικό χρόνο, είτε με εξαγορές) κατά το επίμαχο έτος (2010, 2011, 2012), αλλά και την κρίσιμη ηλικία (50, 52, 55) έως και 18/08/2015. Διαφορετικά, εμπίπτει στις μεταβατικές αυξήσεις των ηλικιακών ετών και θα πρέπει να ανατρέξει στους νέους πίνακες συνταξιοδότησης.

Ευνοούνται σημαντικά όσοι άνδρες συμπληρώνουν 25ετία τη διετία 2011 και 2012. Αυτό το οποίο πρέπει να προσέξει ένας πατέρας με ανήλικο τέκνο που επιθυμεί να συνταξιοδοτηθεί άμεσα είναι να έχει ταυτόχρονα συμπληρώσει 25ετία (είτε με πραγματικό χρόνο, είτε με εξαγορές) κατά το επίμαχο έτος (2011, 2012), αλλά και την κρίσιμη ηλικία (52, 55) έως και 18/08/2015. Διαφορετικά, εμπίπτει στις μεταβατικές αυξήσεις των ηλικιακών ετών και θα πρέπει να ανατρέξει και εκείνος στους νέους πίνακες συνταξιοδότησης.

Επίσης ευνοούνται όσοι άνδρες τρίτεκνοι συμπληρώσουν 20ετία το 2011 και 2012. Με εξαγορές πλασματικών ετών, μπορούν αναδρομικώς να φθάσουν τα 21 έτη και 23 έτη αντίστοιχα για να «κλειδώσουν» τη συνταξιοδότηση.

Αυτό το οποίο πρέπει να προσέξει ένας τρίτεκνος που επιθυμεί να συνταξιοδοτηθεί άμεσα είναι να έχει ταυτόχρονα συμπληρώσει 21ετία και 23ετία (είτε με πραγματικό χρόνο, είτε με εξαγορές) κατά το επίμαχο έτος (2011, 2012), αλλά και την κρίσιμη ηλικία (52, 55) έως και 18/08/2015. Διαφορετικά, εμπίπτει στις μεταβατικές αυξήσεις των ηλικιακών ετών και θα πρέπει να ανατρέξει και εκείνος στους νέους πίνακες συνταξιοδότησης.

Κερδισμένες είναι επίσης όσες γυναίκες τρίτεκνες συμπληρώνουν 20ετία το 2011 και 2012. Με εξαγορές πλασματικών ετών μπορούν αναδρομικώς να φθάσουν τα 21 έτη και 23 έτη αντίστοιχα για να «κλειδώσουν» τη συνταξιοδότηση.

Αυτό το οποίο πρέπει να προσέξει μια τρίτεκνη γυναίκα που επιθυμεί να συνταξιοδοτηθεί άμεσα, με τις προϋποθέσεις του 2010, είναι να έχει συμπληρώσει 20ετία έως και 18/08/2015, ώστε να μην εισαχθεί στην περίπτωσή της ηλικιακό έτος, το οποίο θα είναι δεσμευτικό για τη συνταξιοδότησή της.

Αυτό το οποίο πρέπει, επίσης, να προσέξει μια τρίτεκνη γυναίκα που επιθυμεί να συνταξιοδοτηθεί άμεσα, με τις προϋποθέσεις του 2011 και του 2012, είναι να έχει ταυτόχρονα συμπληρώσει 21ετία και 23ετία (είτε με πραγματικό χρόνο, είτε με εξαγορές) κατά το επίμαχο έτος (2011, 2012), αλλά και την κρίσιμη ηλικία (52, 55) έως και 18/08/2015. Διαφορετικά, εμπίπτει στις μεταβατικές αυξήσεις των ηλικιακών ετών και θα πρέπει να ανατρέξει στους νέους πίνακες συνταξιοδότησης.

Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις, η σύνταξη των τριτέκνων είναι πλήρης και αναλογική των ετών ασφάλισης τη στιγμή της αίτησης.

Οι άνδρες δημόσιοι υπάλληλοι που συμπληρώνουν την 25ετία μέχρι το τέλος του 2010 μπορούν να αποχωρήσουν στα 65 με πλήρη και στα 60 με μειωμένη σύνταξη. Διαφορετικά (μειωμένα) όρια ηλικίας ισχύουν για όσους θεμελιώνουν δικαίωμα τη διετία 2011-2012. Ειδικότερα, το όριο ηλικίας διαμορφώνεται στα 61 (56 μειωμένη) το 2011 και στα 63 (58 μειωμένη το 2012).

Αυτό το οποίο πρέπει να προσέξει ένας άνδρας δημόσιος υπάλληλος που επιθυμεί να συνταξιοδοτηθεί άμεσα είναι να έχει ταυτόχρονα συμπληρώσει 25ετία (είτε με πραγματικό χρόνο, είτε με εξαγορές) κατά το επίμαχο έτος (2010, 2011, 2012), αλλά και την κρίσιμη ηλικία (60-65, 56-61, 58-63) έως και 18/08/2015. Διαφορετικά, εμπίπτει στις μεταβατικές αυξήσεις των ηλικιακών ετών και θα πρέπει να ανατρέξει και εκείνος στους νέους πίνακες συνταξιοδότησης.

Αναφορικά με τις γυναίκες, κερδισμένες είναι οι ασφαλισμένες που θεμελίωσαν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2010 με το όριο ηλικίας να διαμορφώνεται στα 60 για πλήρη σύνταξη και στα 55 για μειωμένη.

Διαφορετικά (μειωμένα) όρια ηλικίας ισχύουν για όσες θεμελιώνουν δικαίωμα τη διετία 2011-2012. Ειδικότερα, το όριο ηλικίας διαμορφώνεται στα 61 (56 μειωμένη) το 2011 και στα 63 (58 μειωμένη το 2012). Δηλαδή, τη διετία 2011-2012 ισχύουν ακριβώς τα ίδια ηλικιακά όρια με τους άνδρες.

Αυτό το οποίο πρέπει να προσέξει μια γυναίκα δημόσιος υπάλληλος που επιθυμεί να συνταξιοδοτηθεί άμεσα είναι να έχει ταυτόχρονα συμπληρώσει 25ετία (είτε με πραγματικό χρόνο, είτε με εξαγορές) κατά το επίμαχο έτος (2010, 2011, 2012), αλλά και την κρίσιμη ηλικία (55-60, 56-61, 58-63) έως και 18/08/2015. Διαφορετικά, εμπίπτει στις μεταβατικές αυξήσεις των ηλικιακών ετών και θα πρέπει να ανατρέξει και εκείνη στους νέους πίνακες συνταξιοδότησης.

H σύνταξη με συμπλήρωση 35 ετών ετών ασφάλισης συνεχίζει μετά από την ψήφιση του Ν.4336/2015 να είναι ένας από τους βασικούς τρόπους συνταξιοδοτήσεως των δημοσίων υπαλλήλων. Η διαφοροποίηση που υπάρχει πλέον για τις περισσότερες περιπτώσεις υπαλλήλων που επιλέγουν αυτόν τον τρόπο εξόδου, είναι η αύξηση της ηλικίας κατά την οποία μπορούν να αποχωρήσουν. Αυτό αφορά τους ασφαλισμένους μετά τις 31.12.1982, διότι οι ασφαλισμένοι πριν το 1983, μπορούν να αποχωρήσουν σε οποιαδήποτε ηλικία, εάν έχουν συμπληρώσει 35ετία μέρι τις 18.8.2015.

Οι διορισμένοι μετά τις 31.12.1982 λοιπόν μπορούν να συνταξιοδοτηθούν , έαν έχουν συμπληρώσει 25ετία μέχρι το 2010 , με την συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης και του 58ου έτους της ηλικίας τους. Εάν δεν έχουν συμπληρώσει όλες τις παραπάνω προϋποθέσεις μέχρι τις 18.8.2015, τότε αυξάνεται η ηλικία κατά την οποία μπορούν να συνταξιοδοτηθούν, και υπάγονται στον Πίνακα 1 του νέου νόμου και η ηλικία αποχωρήσεώς τους διαμορφώνεται ανάλογα με το έτος που συμπληρώνουν τα 58 τους χρόνια και τα 35 χρόνια ασφάλισης .

Επίσης μπορούν να συνταξιοδοτηθουν, εάν έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δίκαίωμα μέχρι το 2011 με την συμπλήρωση 36 ετών ασφάλισης και του 58ου έτους της ηλικίας τους. Εάν δεν έχουν συμπληρώσει όλες τις παραπάνω προϋποθέσεις μέχρι τις 18.8.2015, τότε αυξάνεται η ηλικία κατά την οποία μπορούν να συνταξιοδοτηθούν, και υπάγονται στον Πίνακα 1 του νέου νόμου και η ηλικία αποχωρήσεώς τους διαμορφώνεται ανάλογα με το έτος που συμπληρώνουν τα 58 τους χρόνια και τα 36 χρόνια ασφάλισης.

Τέλος μπορούν να συνταξιοδοτηθουν, εάν έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δίκαίωμα μέχρι το 2012 με την συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης και του 59ου έτους της ηλικίας τους. Εάν δεν έχουν συμπληρώσει όλες τις παραπάνω προϋποθέσεις μέχρι τις 18.8.2015, τότε αυξάνεται η ηλικία κατά την οποία μπορούν να συνταξιοδοτηθούν, και υπάγονται στον Πίνακα 1 του νέου νόμου και η ηλικία αποχωρήσεώς τους διαμορφώνεται ανάλογα με το έτος που συμπληρώνουν τα 59 τους χρόνια και τα 37 χρόνια ασφάλισης.

Πριν την ψήφιση του Ν. 4336/2015, για τους εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ίσχυαν, επίσης, οι επιπλέον «ειδικές» προϋποθέσεις που προέβλεπε ο νόμος 3075/2002, δηλαδή 30 έτη υπηρεσίας και ηλικία 55 ετών για όσους έχουν διοριστεί μέχρι 31-12-82 και 30 έτη υπηρεσίας και ηλικία 60 ετών για όσους έχουν διοριστεί/ ασφαλιστεί μετά την 1-1-83, εφόσον έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα (25ετία) μέχρι 31-12-2010.

Πλέον, μετά και την ψήφιση του νόμου του Αυγούστου, για να μπορεί ένας εκπαιδευτικός να πάρει σύνταξη με τις παραπάνω προϋποθέσεις, θα πρέπει να είχε συμπληρώσει μέχρι τις 18 Αυγούστου 2015 τόσο τα 30 χρόνια υπηρεσίας και όσο τα 55 του έτη εάν είναι διορισμένος πριν το 1983 ή 30 χρόνια υπηρεσίας και τα 60 έτη του εάν είναι διορισμένος μετά το 1983. Προσοχή πρεπει να δοθεί ότι και στις δύο περιπτώσεις, ο εκπαιδευτικός πρέπει να έχει συμπληρώσει 25ετία μέχρι τις 31.12.2010. Εάν λοιπόν, ο εκπαιδευτικός δεν πληρούσε αθροιστικά τις παραπάνω προϋποθέσεις στις 18.8.2015 , μετατίθεται προς τα πάνω το όριο ηλικίας συνταξιοδοτήσεώς του, με τις διατάξεις περί εκπαιδευτικών και θα πρέπει να ανατρέξει στους πίνακες ορίων ηλικίας του Ν. 4336/2015,

Γιάννης ΜαυρωνάςΔικηγόρος Αθηνών, Υποψήφιος Διδάκτωρ Νομικής Αθηνών