Του Δημήτρη Τσιριγώτη (φυσικός)

Η παρακάτω μικρή συνέντευξη του Matt Damon δόθηκε κατά την διάρκεια πορείας διαμαρτυρίας των εκπαιδευτικών των ΗΠΑ στα πλαίσια του κινήματος «Save Our Schools» .Στο πολύ σημαντικό αυτό κίνημα ηγήθηκαν η πρώην υφυπουργός Παιδείας των ΗΠΑ Diane Ravitch, η μητέρα του Ματτ Damon (Nancy Carlson Paige) που είναι εκπαιδευτικός σε δημόσιο σχολείο στη Βοστόνη και φυσικά ο ίδιος ο Matt Damon.Το θέμα της συνέντευξης ήταν ένα βασικό αίτημα των εκπαιδευτικών με το όνομα «teacher tenure»(ένα είδος μονιμότητας που αναλύεται παρακάτω).

Ακούστε πως ο Matt Damon απάντησε στις απαράδεκτες ερωτήσεις της δημοσιογράφου:

Η συνέντευξη

Δημοσιογράφος : «Από την εμπειρία σας ως ηθοποιός θα ξέρετε ότι η επαγγελματική σας ανασφάλεια σας έχει κάνει να προσπαθείτε να είστε καλύτερος ηθοποιός ώστε να μπορείτε να έχετε δουλειά ;Για ποιο λόγο δεν θα έπρεπε να ισχύει το ίδιο και για τους εκπαιδευτικούς ;»

Matt Damon : «Πιστεύετε αλήθεια ότι η επαγγελματική ανασφάλεια είναι αυτό που με κάνει να προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος» ;

Δημοσιογράφος: « Ίσως η πιθανότητα να χάσεις τη δουλειά σου μπορεί να λειτουργήσει ως κίνητρο»;

Matt Damon : «Όχι δεν είναι κίνητρο .Εγώ το μόνο που θέλω είναι να είμαι ηθοποιός. Ακούστε πως έχει το θέμα. Έχεις αυτό το ΜΒΑ (Master of Business Administration) τρόπο σκέψης ,έτσι δεν είναι ;Όμως υπάρχει μεγάλο πρόβλημα στην εκπαιδευτική πολιτική με αυτό τον εγγενώς πατερναλιστικό τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων τα οποία είναι πολύ πιο σύνθετα από όσο νομίζετε. Είναι σαν να λες ότι ένας εκπαιδευτικός θα είναι τεμπέλης αν έχει «tenure»(μονιμότητα). Ο εκπαιδευτικός το μόνο που θέλει είναι να διδάσκει. Αλλιώς για πιο λόγο κάποιος θα επέλεγε μια δουλειά με τόσο σκατένιο μισθό και τόσες πολλές ώρες απασχόλησης αν δεν την αγαπούσε»;

Η κατάσταση έγινε πιο τεταμένη όταν , εντελώς αυθαίρετα, πήρε το λόγο ο καμεραμάν του τηλεοπτικού συνεργείου και ρώτησε :

Καμεραμάν : «Όμως το 10% των εκπαιδευτικών είναι κακοί, έτσι δεν είναι» ;

Όταν η μητέρα του Matt Damon τον ρώτησε από πού και ως που προκύπτουν αυτά τα νούμερα αυτός προσπαθώντας να τα μπαλώσει απάντησε ότι το 10% από οποιοδήποτε επάγγελμα ίσως είναι κακοί στη δουλειά τους και ότι θα έπρεπε να σκεφτούν να κάνουν κάτι άλλο. Όποτε πήρε την πληρωμένη απάντηση του Matt Damon.

Matt Damon : «Και εσύ μπορεί να είσαι ένας κακός καμεραμάν επίσης. Και λοιπόν ; »

Μια μικρή ανάλυση της συνέντευξης

Αν αναρωτιέστε τι εννοούσε ο Matt Damon με την φράση ΜΒΑ τρόπο σκέψης πρέπει να γνωρίζετε ότι ο το κίνημα που αναπτύχθηκε από τους εκπαιδευτικούς των ΗΠΑ με το όνομα «SOS : Save Our Schools» είχε σκοπό να αντισταθεί στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που έφερε τον τίτλο «Λογοδοσία των σχολείων»( accountability) που είχε σαν σκοπό να μετατρέψει το δημόσιο σχολείο σε «σχολείο της αγοράς». Ο Matt Damon ουσιαστικά δηλώνει ότι δεν γίνεται να αντιμετωπίζεις την δημόσια εκπαίδευση με κανόνες της οικονομίας της αγοράς . Δηλαδή με κριτήριο ΜΒΑ (Master of Business Administration) της διοίκησης επιχειρήσεων. Είναι ξεκάθαρη στάση απέναντι στην προσπάθεια Ιδιωτικοποίησης της δημόσια εκπαίδευσης που ξεκίνησε το 2002 και συνεχίζει να διαλύει τα δημόσια σχολεία της Αμερικής.

Ένα αίτημα που διεκδικούν αυτή τη στιγμή οι εκπαιδευτικοί της Αμερικής και που ακούστηκε και στην παραπάνω συνέντευξη είναι το «teacher tenure». Πρόκειται για ένα είδος μονιμότητας που δίνεται μετά από κάποια χρόνια θητείας (2 ως 7) και που προστατεύει τους εκπαιδευτικούς από την απόλυση για μη εκπαιδευτικούς λόγους όπως τα προσωπικά πιστεύω , τις αντιπαραθέσεις με την διεύθυνση του σχολείου ,τους γονείς με δύναμη επιρροής στο συμβούλιο του σχολείου που δεν έμεναν ευχαριστημένοι από τους βαθμούς που έβαζαν στα παιδιά τους κ.α. Να τονίσουμε εδώ το tenure δεν διασφαλίζει από την απόλυση για άλλους λόγους όπως το κλείσιμο σχολείου ή την μείωση των τμημάτων και ότι στην Αμερική μονιμότητα γενικά δεν υφίσταται.

Μια τέτοια προσπάθεια ιδιωτικοποίησης έλαβε χώρα και στην Ελλάδα αλλά ευτυχώς ανακόπηκε από την ισχυρή αντίσταση που προέβαλαν οι εκπαιδευτικοί(μέσω των συνδικαλιστικών τους οργάνων) και φυσικά από τις πολιτικές εξελίξεις που προκάλεσαν αλλαγή της κυβέρνησης .Είναι εκπληκτικές οι ομοιότητες των πρακτικών που εφαρμόστηκαν στην χώρα μας με αυτές που εφαρμόστηκαν στις ΗΠΑ.

Συνοπτική περιγραφή του σχεδίου διάλυσης της δημόσιας παιδείας των ΗΠΑ. Σας θυμίζει κάτι ;

Στις ΗΠΑ το 2002 ξεκίνησε από τον George W. Bush μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που ονομάστηκε ΝCLB (No Child Left Behind). Το πρόγραμμα ΝCLB προέβλεπε ότι οι μαθητές κάθε χρόνο θα υποβάλλονταν σε σταθμισμένες εξετάσεις με χρήση τράπεζας θεμάτων για να διαπιστωθεί η πρόοδος τους. Τι προέβλεπε όμως το πρόγραμμα ΝCLB για τα σχολεία που οι μαθητές τους δεν έχουν καλές επιδόσεις στις εξετάσεις ;Καταρχάς χαρακτηρίζονται ως «αποτυχημένα σχολεία» .Το 2009 το 35% των σχολείων των ΗΠΑ που συμμετείχαν στο πρόγραμμα χαρακτηρίστηκαν ως τέτοια. Τι απέγιναν αυτά σχολεία ; Είτε έκλεισαν είτε ιδιωτικοποιήθηκαν(επιβολή διδάκτρων). Και στις δυο περιπτώσεις ,πάντως είχαμε χιλιάδες απολύσεις καθηγητών οι οποίοι , και με τη σύμφωνη γνώμη του Προέδρου Ομπάμα , θεωρήθηκαν οι βασικοί υπαίτιοι της αποτυχίας των μαθητών. Βέβαια στις ΗΠΑ εδώ και αρκετά χρόνια οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν οργανική θέση σε κάποιο υπουργείο αλλά στο σχολείο στο οποίο εργάζονται ,οπότε οι απολύσεις είναι μια απλή διαδικασία. Το μεγάλο κόλπο της ιδιωτικοποίησης των δημόσιων σχολείων όμως έγινε με το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής σχολείου (free school choice) που δόθηκε στους γονείς .Μετά την κατηγοριοποίηση των σχολείων μέσα από τις επιδόσεις των μαθητών ήρθαν τα εκπαιδευτικά κουπόνια (school voucher) ,που δίνονταν στους γονείς και τους επέτρεπαν να εγγράψουν τα παιδιά τους σε οποιοδήποτε σχολείο επέλεγαν εκείνοι. Έτσι τα σχολεία μετατράπηκαν από δημόσια σταδιακά σε αυτόνομες εταιρίες που πορεύονταν ανάλογα με τις εγγραφές και τα έσοδα από τις εγγραφές .Οι γονείς ως πελάτες ήταν αυτοί που έμμεσα αποφάσιζαν ποιο σχολείο θα έκλεινε και ως εκ τούτου και σε ποιό σχολείο οι εκπαιδευτικοί θα απολύονταν. Η εμπνευστής του όλου σχεδίου ,και τότε υφυπουργός Παιδείας των ΗΠΑ Diane Ravitch ,σήμερα καταδικάζει κατηγορηματικά το εγχείρημα αυτό και ηγείται του κινήματος «SOS : Save Our Schools» όπως είπαμε παραπάνω. Σήμερα δηλώνει : «Education is about growing, not testing.»

Η συγκλονιστική ομιλία του Matt Damon

Κλείνοντας αυτό το κείμενο σας μεταφέρω μια δήλωση του Matt Damon σε ομιλία μπροστά σε χιλιάδες εκπαιδευτικούς το 2011: «Δεν θα αντάλλασα με τίποτα τις εμπειρίες και τα πράγματα που έμαθα στο δημόσιο σχολείο από τους καταπληκτικούς μου δασκάλους και καθηγητές.Και κοιτάζοντας την ζωή μου σήμερα και όλα τα πράγματα που εκτιμώ περισσότερο πάνω μου όπως την φαντασία μου ,την αγάπη μου για την ηθοποιία , την αγάπη μου για μάθηση, την περιέργειά μου και όλα εκείνα τα προτερήματα που με καθορίζουν ξέρω ότι δημιουργήθηκαν από τον τρόπο που διδάχτηκα. Και ούτε ένα, επαναλαμβάνω ούτε ένα από αυτά μπορεί να αξιολογηθεί με εξετάσεις. Σας λέω ειλικρινά ότι δεν ξέρω ποιος θα ήμουνα σήμερα αν οι δάσκαλοί μου ήταν ,όπως δυστυχώς συμβαίνει τώρα , υποχρεωμένοι μόνο να με αξιολογούν και όχι να με διδάσκουν. Την επόμενη λοιπόν φορά που θα αισθάνεστε ότι δεν σας εκτιμούν ,ότι είστε εξαντλημένοι ,την επόμενη φορά που θα ανοίξετε την τηλεόρασή και θα ακούσετε να σας αποκαλούν καλοπληρωμένους , την επόμενη φορά που θα σας κάνει υποδείξεις για την δουλειά σας κάποιος που δεν έχει διδάξει ποτέ στη ζωή του τίποτα και σε κανέναν σας παρακαλώ να μην ξεχνάτε ότι εκατομμύρια από εμάς είμαστε μαζί σας .Έχετε την εκτίμηση και την αγάπη εκατομμυρίων απλών ανθρώπων.»

Matt Damon, από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού αλλά από την ίδια πλευρά του σχολείου, σε ευχαριστούμε.

Δημήτρης Τσιριγώτης. Φυσικός