Μαθητές που αρίστευσαν στις Πανελλαδικές και βρίσκονται ένα βήμα από τα ΑΕΙ αξιολογούν καθηγητές και σχολείο, θεωρούν ψυχοφθόρες τις εξετάσεις και απαιτούν αξιοκρατία

O Αρης Κατωπόδης, ετών 18, αριστούχος στο 2ο Γενικό Λύκειο Αργυρούπολης, νέος με σχέδια και προοπτικές, σκεπτικός, κοιτάζει το χιλιοδιαβασμένο σχολικό του βιβλίο. «Το σχολείο είναι μια δωδεκαετής προσπάθεια του συστήματος να καλλιεργήσει στα παιδιά το μίσος για τη γνώση» δηλώνει σοβαρός. «Τα υπέροχα κείμενα που διδασκόμαστε καταστρέφονται από το συνεχόμενο αίτημα για την αποστήθιση άχρηστων πληροφοριών. Είναι λάθος. Και αν το λέω εγώ, που θέλω να γίνω φιλόλογος, τι θα πει κάποιος άλλος;» αναρωτιέται.
Σε μια παρέα έξι παιδιών μόνο ένα σκέφτεται με συμπάθεια τη μαθητική ζωή και σπεύδει να διαφωνήσει με τον Αρη. «Εγώ είχα έναν πραγματικά καλό φιλόλογο που με έμαθε να αγαπάω την Ιστορία. Το βιβλίο μου της Ιστορίας θέλω να το κρατήσω για πάντα» λέει η συνομήλική του Αφροδίτη Κόκκορη από το 6ο Λύκειο Γλυφάδας.
Στο φυσικό ερώτημα που ακολουθεί, αν είναι η πλειονότητα των καθηγητών έτσι στα σχολεία τους, η παρέα δεν περιμένει ούτε ένα δευτερόλεπτο για να αποκριθεί. Γέλια. Σχόλια ειρωνικά. «Ε, όχι, βέβαια» απαντούν. «Το ακριβώς αντίθετο». «Ο καλός καθηγητής είναι αυτός που δεν είναι μόνο καθηγητής» λέει ο Ιάσονας Κυριακός, από το 6ο Λύκειο Γλυφάδας, με μια σοφία αναντίστοιχη της ηλικίας του.

Η «νέα γενιά» των αριστούχων αισθάνεται ότι απελευθερώθηκε μόλις από μια… κράτηση 12 ετών. Στη συζήτηση μαζί τους όλοι ομολογούν πως η πιο στενή τους σχέση, η σχέση εμπιστοσύνης, στην κρίσιμη Γ’ Λυκείου ήταν με τον καθηγητή τους στο φροντιστήριο και όχι με εκείνον στο σχολείο. Το αντίθετο μάλιστα τους φαίνεται περίεργο…

Είναι όλοι τους φωτισμένα παιδιά. Συγκροτημένα, πειθαρχημένα, με σχέδια. «Οι Ελληνες πάντα πίστευαν ότι μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν χωρίς να χρειαστεί να πληρώσουν για τίποτα, χωρίς να έχουν καμία συνέπεια οι πράξεις τους» λέει ο Αρης. «Ισως έπρεπε να γίνει αυτό για να μας ταρακουνήσει τόσο ώστε να καταλάβουμε. Ηταν συνέπεια των δικών μας πράξεων και πρέπει να πληρώσουμε για ό,τι κάναμε» επισημαίνει.


«Εκαναν» τον διακόπτει η Αφροδίτη. «Κάποιοι ψήφισαν πάντως αυτούς που έκαναν» απαντά ο Αρης. «Ο,τι και αν έγινε, εμείς πρέπει να προσπαθήσουμε για κάτι καλύτερο και πρέπει να είμαστε πιστοί στις αξίες μας και να τις υπερασπιζόμαστε» παρεμβαίνει η Ολγα Χατζηποστόλου από το 2ο Λύκειο Αργυρούπολης.
Η παρέα των παιδιών αποτελεί τη νέα γενιά που θα κληθεί τα επόμενα χρόνια να στηρίξει τη χώρα στην πιο δύσκολη στιγμή της. Και φαίνεται ότι αυτό το έχουν καταλάβει.
Ο Αρης έχει συμπληρώσει 17.773 μόρια και θέλει να γίνει φιλόλογος, ο Ιάσονας 18.040 μόρια και θέλει να σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες και Ευρωπαϊκό Δίκαιο, η Ολγα 18.744 μόρια και θέλει να πάει στη Νομική Αθηνών, η Αφροδίτη 18.076 μόρια και θέλει να σπουδάσει οικονομικά στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η Ελευθερία Καδιανάκη με 18.800 μόρια αμφιταλαντεύεται ανάμεσα σε νομικά και ναυτιλιακά και η Τζορτζίνα Ευαγγελινού έχοντας συμπληρώσει 17.500 μόρια θέλει να γίνει δημοσιογράφος.
Στο ερώτημα ποια τα συναισθήματά τους για την επόμενη ημέρα στην Ελλάδα δεν απαντούν αμέσως. «Δεν είμαι αισιόδοξος» λέει ο Ιάσονας. «Ελπίζω για το καλύτερο, αλλά όσο και αν το θέλω δεν ξέρω αν αρκεί αυτό για να αλλάξει» λέει. «Εγώ είμαι αισιόδοξη» αποκρίνεται η Τζορτζίνα. «Αυτό που μας λένε όλοι ότι “αν μείνετε εδώ θα είσαστε άνεργοι”, εγώ δεν το πιστεύω. Αν είσαι καλός σε κάτι και το παλεύεις, στο τέλος κερδίζεις» συνεχίζει. «Και εμείς θα παλέψουμε. Πιστεύω ότι δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε τη χώρα μας αλλά να μείνουμε εδώ».

«Εφόσον βέβαια βγούμε έξω για να συμπληρώσουμε τις σπουδές μας και να γνωρίσουμε τον κόσμο. Απλά πρέπει τελικά να επιστρέψουμε» απαντά η Ελευθερία. «Συμφωνώ. Οι Ελληνες έζησαν και άλλες δύσκολες περιόδους και πάντα έβρισκαν τη λύση και επιβίωναν» προσθέτει η Αφροδίτη.

«Το ερώτημα είναι πόσο το βλέπουμε σε συλλογικό επίπεδο και όχι σε προσωπικό» παρεμβαίνει ο Αρης και εξηγεί: «Δημιουργείται ένας ηθικός προβληματισμός σε σχέση με το αν θα πρέπει να μείνουμε στην Ελλάδα. Βλέπουμε όμως ότι επί δεκαετίες τα αδιέξοδα συνεχίζονται στη χώρα μας. Η έλλειψη αξιοκρατίας, το γεγονός ότι οι νέοι με προσόντα βυθίζονται κάτω από αυτούς που επελέγησαν για λόγους μη αξιοκρατικούς» λέει ο Αρης. «Είναι σαν η χώρα σου να σε διώχνει» δηλώνει έπειτα από μερικά δευτερόλεπτα σκέψης.

«Και ας μην ξεχνάμε ότι ο ελληνισμός ανθεί στο εξωτερικό» συμπληρώνει χαριτολογώντας ο Ιάσονας. «Αρα δεν φταίμε εμείς, αλλά ο τρόπος που λειτουργεί το κράτος μας». «Επειτα είμαστε μειονότητα, πώς μπορούμε να τα αλλάξουμε όλα αυτά; Πόση είναι τελικά η δύναμη των λίγων;» ολοκληρώνει τη σκέψη του ο Αρης.
«Ανοικτό σχολείο» και εξετάσεις
Η δημιουργική σκέψη στο σχολείο, για την οποία τόσα έχει γράψει ο ομότιμος καθηγητής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γιάννης Παρασκευόπουλος, φαίνεται ότι στα γυμνάσια και στα λύκεια της χώρας «πάει περίπατο». Οπως λένε οι έρευνες, μετά τη Δ’ Δημοτικού τα παιδιά παρουσιάζουν κάμψη στις δημιουργικές τους ικανότητες. Το σχολείο με τον τρόπο που είναι δομημένο «στραγγαλίζει» τη φαντασία τους.

«Σκοπός του σχολείου είναι να συμβάλει στην αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά» λέει ο κ. Παρασκευόπουλος. Καλλιεργείται η «πνευματική ευλυγισία», η φαντασία, η αναλογική σκέψη στα ελληνικά σχολεία; Οι νέοι και οι νέες μας απαντούν όχι.
Οταν οι αριστούχοι στην παρέα μας ερωτήθηκαν τι θυμούνται από τα σχολικά τους χρόνια απαντούν χωρίς δεύτερη σκέψη: «Τις εκπαιδευτικές εκδρομές». Στα θετικά καταγράφουν όλες τις φορές που συμμετείχαν σε εκδηλώσεις (μουσικές, επιστημονικές κ.ά.) έξω από το σχολικό πρόγραμμα αλλά με τους καθηγητές τους. Οπως λέει ο Ιάσονας, ο καλός καθηγητής είναι εκείνος που είναι ενεργός, παίρνει πρωτοβουλίες, ξεφεύγει από το τυπικό μάθημα.
Ενα «ανοικτό σχολείο» θα ζητούσαν λοιπόν, εάν μπορούσαν, από τον όποιο υπουργό Παιδείας. Για το εξεταστικό σύστημα ούτε λόγος. Δεν ακούγεται ούτε μία θετική φράση.

«Γιατί κάποιος που θέλει να μπει στη Νομική να μη δίνει εξετάσεις μόνο για τη Νομική;» αναρωτιέται η Αφροδίτη. «Με βάση τα μόρια που συγκέντρωσα περνάω στο Τμήμα Γενετικής της Αλεξανδρούπολης» συμπληρώνει ο Ιάσονας. «Ομως δεν ξέρω τίποτε από Μαθηματικά που είναι βασικό της μάθημα. Πώς θα σπούδαζα αν το επέλεγα; Δεν είναι αδύναμο σημείο του συστήματος να περνάς σε μια σχολή με την οποία δεν έχεις καμία σχέση;» αναρωτιέται.
Πρώτο το… φροντιστήριο
«Πολλές φορές τα παιδιά πιέζονται από τις οικογένειές τους να μπουν στο πανεπιστήμιο χωρίς πραγματικά να το θέλουν και έτσι καταλαμβάνουν θέσεις άλλων που ίσως το ήθελαν και είχαν δουλέψει γι’ αυτό» λέει ο Aρης. «Εκείνο που φταίει είναι ότι στα σχολεία μας ο επαγγελματικός προσανατολισμός είναι πραγματικά ανύπαρκτος» συμπληρώνει η Ολγα.

«Η αλήθεια είναι ότι το σχολείο το αντιμετωπίζαμε πάντα σαν δευτερεύον» λέει η Τζορτζίνα. «Πάντα στο φροντιστήριο μας τα έλεγαν καλύτερα, οπότε από εκεί περιμέναμε την όποια βοήθεια. Και σε αυτό δεν φταίμε εμείς. Αναγκαστήκαμε να λειτουργήσουμε έτσι. Το σχολείο είναι υποβαθμισμένο» συμπληρώνει χαρακτηριστικά. «Και έτσι βαδίζουμε με την ψευδαίσθηση της δωρεάν παιδείας την οποία οι πολιτικοί αναφέρουν πολύ» παρεμβαίνει ο Ιάσονας.

«Εμείς είχαμε στο σχολείο κάποιους φιλολόγους που ξέφευγαν από τον μονόδρομο των Πανελλαδικών» λέει η Αφροδίτη. «Ναι, κάναμε συζητήσεις μαζί τους που μας έκαναν να αισθανθούμε άνθρωποι» συμπληρώνει η Ολγα. «Είναι όμως εξαίρεση» τις επαναφέρει η Τζορτζίνα.
Οι αριστούχοι και η επόμενη μέρα
Μένουν εδώ και εύχονται «η Ελλάδα να μη μας διώξει»
Ο Φοίβος Οικονομίδης από το Αρσάκειο Εκάλης έχει συμπληρώσει εφέτος, σε μια εξαιρετικά δύσκολη εξεταστική διαδικασία, 19.530 μόρια και θέλει να σπουδάσει στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ, την οποία και εκτιμάει πολύ. «Σήμερα δεν μπορούμε να έχουμε καμία ιδέα για το τι θα ισχύσει στο μέλλον» λέει μιλώντας στο «Βήμα» και αναφερόμενος στην τρέχουσα πολιτική επικαιρότητα. «Θέλω να σπουδάσω εδώ, να συνεχίσω τις σπουδές μου στο εξωτερικό, αλλά σίγουρα στο μέλλον, αν υπάρχει η δουλειά και οι προοπτικές, θα ήθελα να μείνω στην Ελλάδα και να στηρίξω τη χώρα μου» δηλώνει.
Χαρακτηρίζει τις πανελλαδικές εξετάσεις αξιοκρατικό τρόπο επιλογής των υποψηφίων, αν και ψυχοφθόρα διαδικασία, λίγο όμως «υπερεκτιμημένη» ως προς την αρνητική πλευρά της.
Από την πλευρά του ο Παναγιώτης Μπενέας από το 2ο Λύκειο Χαϊδαρίου συμπλήρωσε εφέτος 19.324 μόρια και θέλει να μπει στη Νομική Αθηνών. «Το εξεταστικό σύστημα είναι πολύ ανταγωνιστικό, επώδυνο ψυχικά και σωματικά εξαντλητικό. Δεν ξέρω αν τελικά ξεχωρίζει ο καλύτερος. Νομίζω πως όχι. Είναι θέμα τύχης. Εξαρτάται πόσο δυνατός είσαι για να αντεπεξέλθεις σε κάτι τέτοιο» δηλώνει. «Στόχος του σχολείου θα έπρεπε να είναι να γινόμαστε πρώτα άνθρωποι και μετά να δίνουμε εξετάσεις με ένα σύστημα εκτός του σχολείου» αναφέρει. Για το μέλλον το δικό του και της χώρας λέει ότι «είναι απρόβλεπτο». «Θα ήθελα να μείνω εδώ και εύχομαι η Ελλάδα να μη με διώξει» επισημαίνει.

Με 19.270 μόρια η Σιμώνη Ζαρκάδα, μαθήτρια του Αρσακείου Ψυχικού, δηλώνει ότι έχει αποφασίσει να πάει στη Σχολή Ψυχολογίας της Αθήνας. «Στην εποχή που ζούμε είναι σημαντικό να μπορείς να απευθυνθείς σε κάποιον επιστημονικά και να μπορέσει να σε βοηθήσει» λέει στο «Βήμα». «Αν εγώ ως Σιμώνη μπορέσω να βοηθήσω κάποιον να έχει μια ολοκληρωμένη ζωή, για εμένα είναι αρκετό» δηλώνει με ευγένεια. «Αλλωστε έτσι ο ψυχολόγος ολοκληρώνεται και ως άνθρωπος» συνεχίζει η Σιμώνη. «Αγαπώ την Ελλάδα και θα ήθελα να μείνω και να βρω δουλειά εδώ» δηλώνει. «Αν οι αντικειμενικές συνθήκες δεν το επιτρέψουν βέβαια, δεν θα έχω άλλη επιλογή από το να φύγω. Το επάγγελμα που διάλεξα μου αρέσει πραγματικά πολύ και έκανα θυσίες για να πετύχω. Ετσι και το μέλλον μας. Δεν μπορεί να προβλέψει κανείς τι θα γίνει. Αλλα πράγματα όμως τα αποδεχόμαστε και με άλλα συμβιβαζόμαστε».

«Οταν ρωτάς “σωστό ή λάθος” ακυρώνεις την προσπάθεια μιας ολόκληρης χρονιάς»
Ολοι από την παρέα της συζήτησης είχαν την ευκαιρία, κυρίως στη διάρκεια εκπαιδευτικών εκδρομών, να επισκεφθούν πανεπιστήμια άλλων χωρών. Τι τους εντυπωσίασε; Και εδώ τα παιδιά απαντούν με μια αναπνοή: Οι εγκαταστάσεις…

«Η Σχολή Καλών Τεχνών στην Ελβετία είναι το ωραιότερο κτίριο που έχω δει, ένα νεοκλασικό παλάτι» λέει με ενθουσιασμό ο Ιάσονας. «Εγώ πήγα στο Τζορτζ Ουάσιγκτον των ΗΠΑ» πετάγεται η Αφροδίτη. «Και ήταν μαγεία… Αν και εξίσου μαγευτικά θα είναι και τα δίδακτρα, υποθέτω» διακόπτει την ονειροπόλησή της χαριτολογώντας.

«Και μετά έρχεσαι εδώ και πηγαίνεις στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο» παρεμβαίνει η Τζορτζίνα με έκφραση απογοήτευσης στο νεανικό πρόσωπό της. Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο ωστόσο είναι ανάμεσα στα καλύτερα ιδρύματα της Ευρώπης στο επιστημονικό του πεδίο, αλλά η εικόνα των τοίχων με τα δεκάδες συνθήματα και γκραφίτι, οι βρώμικοι διάδρομοι, τα παρατημένα κτίρια, φτάνουν για να αμαυρώσουν ένα όνομα με ιστορία.
Σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας των ΑΕΙ, ο Ιάσονας δηλώνει ότι «οι φοιτητικές παρατάξεις είναι το πρόβλημα. Δεν μπορείς να περιμένεις να πάρεις τις σημειώσεις από τις κομματικές παρατάξεις και να παρεμβαίνουν σε όλα στην καθημερινότητα του φοιτητή. Αυτά είναι χαρακιές στο σύστημα».

«Και οι παρατάξεις αυτές δεν δημιουργούν πρόβλημα μόνο στα πανεπιστήμια αλλά και στο πολιτικό σύστημα το ίδιο» συμπληρώνει ο Αρης. «Οι παρατάξεις πρέπει να υπάρχουν και να είναι εντός των ΑΕΙ αλλά σε ήπια μορφή. Να μην υπάρχουν αφίσες και σταντ. Το πανεπιστήμιο δεν μπορεί να είναι ένα πολιτικό κέντρο» λέει ο Ιάσονας. «Χειρότερα! Κομματικό κέντρο» συμπληρώνει η Αρης. «Αυτή η έντονη πολιτικοποίηση και η βία μέσα στα ΑΕΙ δεν στηρίζονται προφανέστατα σε γνώσεις» προσθέτει ο Αρης. «Δεν έχουν πραγματική επίγνωση όσοι τα κάνουν αυτά του τι είναι αυτό που πραγματικά υποστηρίζουν. Απλώς θέλουν να κάνουν φασαρία» λέει χαρακτηριστικά.
Η συζήτηση λήγει με μια αναπάντεχη ερώτηση: «Τι θα λέγατε σε αυτούς που επέλεξαν εφέτος τα θέματα των πανελλαδικών εξετάσεων;».

«Οτι εφέτος έκαναν κάτι εγκληματικό» απαντάει ο Ιάσονας. «Τα θέματα ήταν τα πιο δύσκολα της δεκαπενταετίας. Γιατί; Γιατί η εξαδέλφη μου, που διάβαζε επί μήνες για να μπει στην Ιατρική, να στερηθεί το όνειρό της επειδή κάποιος αποφάσισε εκείνο το πρωί ότι θα βασανίσει χωρίς λόγο χιλιάδες παιδιά;» αναρωτιέται.

«Είναι δε παράλογο να ισοπεδώνεις ψυχολογικά κάποιον σε μια έτσι και αλλιώς δύσκολη εξεταστική διαδικασία» συμπληρώνει ο Αρης. «Ποιο το όφελος; Ετσι ή αλλιώς οι καλοί θα ξεχωρίσουν». «Τα παιδιά έβγαιναν κλαίγοντας από τα εξεταστικά κέντρα» λέει η Τζορτζίνα. «Η εξαδέλφη μου έπαθε επιληπτική κρίση. Αξίζει αυτό;».
Τάσσονται μάλιστα υπέρ της αριστείας και μάλιστα διαφωνούν με την επιλογή της μεθόδου των πολλαπλών επιλογών σε μαθήματα των Πανελλαδικών. «Το να με ρωτάς “σωστό ή λάθος” εμένα ακυρώνει την προσπάθειά μου μιας ολόκληρης χρονιάς» λέει χαρακτηριστικά η Τζορτζίνα.

Προσθέτουν επίσης ότι τα κριτήρια της βαθμολόγησης των γραπτών δεν είναι γνωστά, ενώ συχνά παρατηρούνται τεράστιες αποκλίσεις μεταξύ των δύο βαθμολογητών.