«Νέος» τύπος ολοήμερου δημοτικού : το τοπίο στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Για τον «νέο» τύπο δημοτικού σχολείου: τι σηματοδοτεί για τους μαθητές, τους γονείς, την κοινωνία

Ανοιχτή επιστολή εκπαιδευτικών ειδικοτήτων

Λίγους μήνες νωρίτερα και δίχως να έχει προηγηθεί ουσιαστικός διάλογος με την εκπαιδευτική κοινότητα, τους γονείς, την κοινωνία, επιβλήθηκε με υπουργική απόφαση ο «νέος/ενιαίος» τύπος ολοήμερου δημοτικού σχολείου.

Τι άλλαξε όμως, σε ποια βάση, και τι παρέμεινε ίδιο;

Καταργώντας τα 1.300 περίπου δημοτικά σχολεία Ενιαίου Αναμορφωμένου Εκπαιδευτικού Προγράμματος (ΕΑΕΠ) στα οποία είχαν εισαχθεί νέα διδακτικά αντικείμενα και εξειδικευμένοι εκπαιδευτικοί για τη διδασκαλία τους, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘ δεν φρόντισε να περάσει σε έναν πραγματικά ενιαίο τύπο σχολείου που θα διασφάλιζε την ισότιμη πρόσβαση όλων των μαθητών σε όλα τα διδακτικά αντικείμενα, καλλιεργώντας και ενισχύοντας την αισθητική και φυσική αγωγή, τη γλωσσομάθεια, καθώς και την επαφή των μαθητών με τις νέες τεχνολογίες. Αντιθέτως, επιχείρησε να βαφτίσει ως νέο έναν τύπο σχολείου που φτιάχτηκε αποκλειστικά για να εξυπηρετήσει τις περικοπές που επιβάλλουν οι μνημονιακές δεσμεύσεις της κυβέρνησης. Γι’ αυτόν το λόγο, επιστρατεύθηκαν παιδαγωγικοί όροι, που, όσο και αν διαστρεβλώθηκαν, δεν καταφέρνουν να αποκρύψουν την αλήθεια.

Η «απογυμνασιοποίηση» του δημοτικού σχολείου, που πολλάκις χρησιμοποιήθηκε ως όρος από τον υπουργό Παιδείας για να δικαιολογήσει την περικοπή των διδακτικών ωρών ώστε το ωράριο των μαθητών να τελειώνει για όλα τα σχολεία στη 13:15 αντί στις 14:00, σε καμία περίπτωση δεν αφορά τις ώρες παραμονής των μαθητών στο σχολείο. Άλλωστε, στο «νέο» τύπο σχολείου δεν εξακολουθούν να είναι διογκωμένες η διδακτέα ύλη, η εργασία για το σπίτι, η βαθμοθηρία;

Ποιο ήταν όμως το πλαίσιο του «παλιού» σχολείου το οποίο το υπουργείο θέλησε να αλλάξει κάνοντάς το «νέο»; Ποιος ο ρόλος των μαθημάτων των ειδικοτήτων και ποια η σημασία της διδασκαλίας τους από ανθρώπους που έχουν σπουδάσει αυτά τα αντικείμενα;

Ζούμε σε μια κοινωνία μέσα στην οποία τα παιδιά, από πολύ μικρή ηλικία, έρχονται αντιμέτωπα με το άγχος και την πίεση της καθημερινότητας. Επιπλέον, οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σχεδόν όλες οι οικογένειες, καθώς και οι εικόνες βίας και πολέμου που κυριαρχούν στα τηλεοπτικά προγράμματα δημιουργούν στα παιδιά μια τάση προς την επιθετικότητα και τη βίαιη συμπεριφορά, που εμποδίζουν συχνά την ομαλή κοινωνικοποίησή τους και την αρμονική σχολική ζωή. Τα μαθήματα της Αισθητικής Αγωγής (Μουσική, Εικαστικά, Θεατρική Αγωγή) και της Φυσικής Αγωγής, όταν διδάσκονται από εξειδικευμένους παιδαγωγούς, συμβάλλουν στην ψυχική ωρίμανση και κοινωνικοποίηση όλων των παιδιών – ιδιαίτερα εκείνων με δυσκολίες ένταξης, με γλωσσικά ή μαθησιακά προβλήματα. Τα μαθήματα αυτά αποτελούν εργαλείο για την πρόληψη του σχολικού εκφοβισμού, καθώς προάγουν την ομαδικότητα, την αυτοεκτίμηση, την αποδοχή του άλλου, τους δεσμούς αλληλεγγύης, τη συναισθηματική έκφραση και τον αλληλοσεβασμό στην πράξη, μέσα από το παιχνίδι και τη δημιουργικότητα. Τα εν λόγω διδακτικά αντικείμενα συμβάλλουν επίσης και στην καλλιέργεια των παιδιών, βοηθώντας τα να αναπτύξουν αισθητικά κριτήρια απέναντι στα πρότυπα που επιβάλλει η μαζική κουλτούρα.

Μέσα στην Κοινωνία της Πληροφορίας και στην εποχή της τεχνολογίας, η εξοικείωση των μαθητών με τον υπολογιστή και τις εφαρμογές του (ως εργαλείου έκφρασης και δημιουργίας) και η ευαισθητοποίηση απέναντι στα Μέσα και στις επιπτώσεις της τεχνολογίας στο σύγχρονο τρόπο ζωής αποτελούν αναπόσπαστα κομμάτια της μόρφωσης των παιδιών. To μάθημα της Πληροφορικής έχει ως στόχο την καλλιέργεια της μεταγνώσης στο παιδί (του να μάθει πώς να μαθαίνει), την ανάπτυξη της κριτικής του σκέψης, όπως και τεχνικών επίλυσης προβλημάτων, σε συνδυασμό με την ενίσχυση ικανοτήτων συνεργασίας και ανάληψης πρωτοβουλιών, τόσο στον εικονικό όσο και στον πραγματικό κόσμο.

Οι περικοπές των διδακτικών ωρών των μαθημάτων ειδικοτήτων, η (δίχως κανένα επιστημονικό και παιδαγωγικό κριτήριο) κατάργηση της Θεατρικής Αγωγής από την Ε’ και Στ’ τάξη και η υποβάθμιση του ολοήμερου προγράμματος, οδηγούν, ανάμεσα στα υπόλοιπα, και στην αύξηση των εξόδων των οικογενειών. Οι μαθητές που προέρχονται από –όλο και περισσότερες– οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα αποκλείονται από την ισότιμη μάθηση. Τρανταχτό παράδειγμα η μείωση των ωρών των Αγγλικών, της Πληροφορικής, των Καλλιτεχνικών Μαθημάτων και της Γυμναστικής. Τα παιδιά προωθούνται στα Κέντρα Μελέτης, στα ιδιωτικά μαθήματα, στα ωδεία, στα καλλιτεχνικά εργαστήρια, στα γυμναστήρια, στα κέντρα Ξένων Γλωσσών και στα κάθε είδους φροντιστήρια. Κάποιος μαθητής, που έχει μία ιδιαίτερη κλίση σε ένα μάθημα από τα παραπάνω, δεν θα μπορεί να την αναπτύξει αν οι γονείς του δεν έχουν την οικονομική άνεση. Εννοείται ότι, σε αντίθεση με το δημόσιο σχολείο, το ίδιο πρόγραμμα σπουδών ακολουθείται και στα ιδιωτικά σχολεία, αλλά διδάσκεται από εξειδικευμένους εκπαιδευτικούς. Κάτι που δεν ισχύει πλέον στο δημόσιο σχολείο, διότι, με την υπουργική απόφαση απελευθερώνεται και η διδασκαλία των μαθημάτων ειδικοτήτων, τα οποία δύναται να ανατίθενται πλέον και στους συναδέλφους του κλάδου ΠΕ 70 (δασκάλους), οι οποίοι, σε πολλά σχολεία της επικράτειας διδάσκουν ήδη Εικαστικά, Θεατρική Αγωγή, Μουσική, Φυσική Αγωγή και Πληροφορική (με μια απλή πιστοποίηση β᾽επιπέδου)! Όμως, η ποιοτική εκπαίδευση δεν είναι πολυτέλεια, είναι συνταγματική υποχρέωση της Πολιτείας. Και απαιτεί επάρκεια, εξειδίκευση και καταλληλότητα – κι αυτά δεν θα έπρεπε να είναι διαπραγματεύσιμα.

Αντί, λοιπόν, για ένα νέο σχολείο της ουσιαστικής διάχυσης των διδακτικών αντικειμένων και των ίσων μορφωτικών δικαιωμάτων, στην ουσία επικράτησαν οι παλιές νοοτροπίες, ο συντηρητισμός και η προχειρότητα στο σχεδιασμό, που έδεσαν άψογα με τις περικοπές, τις αντιπαιδαγωγικές, αντιεπιστημονικές και αντισυναδελφικές αναθέσεις μαθημάτων (μια πρακτική που σιγά σιγά παγιώνεται), την επιδείνωση των εργασιακών συνθηκών των εκπαιδευτικών. Άραγε πόσο καλό μάθημα μπορεί να κάνει ένας εκπαιδευτικός που δουλεύει σε πέντε σχολεία; Οι μόνιμοι εκπαιδευτικοί δεν συμπληρώνουν πλέον ωράριο στην πρωινή ζώνη μαθημάτων και εξαναγκάζονται είτε να συμπληρώσουν το διδακτικό τους ωράριο στο ολοήμερο πρόγραμμα είτε σε άλλο σχολείο. Η θέση του υπεύθυνου ολοημέρου καταργείται. Οι πρώτες χιλιάδες απολύσεις αναπληρωτών εκπαιδευτικών που έχουν δουλέψει επί σειρά ετών στο δημόσιο σχολείο είναι γεγονός. Όλα αυτά για να καλυφθούν οι ανάγκες σε προσλήψεις μέσω ευρωπαϊκών κονδυλίων και όχι μέσω κρατικού προϋπολογισμού, ως όφειλε να έχει διασφαλίσει η Πολιτεία.
Από σας, τους γονείς των μαθητών μας, ζητάμε να συμπορευθείτε με μας στον αγώνα που δίνουμε για να υπερασπιστούμε το δημόσιο σχολείο, να διασφαλίσουμε το αγαθό της μόρφωσης και της παιδείας, καθώς και την ισότιμη πρόσβαση σε αυτό για όλους τους μαθητές μας. Ήμασταν και παραμένουμε δίπλα σε εσάς και τα παιδιά σας, που για λίγες στιγμές της ημέρας γίνονται και δικά μας παιδιά. Σας θέλουμε στο πλευρό μας για να στηρίξουμε και να στηριχθούμε, να εμπνεύσουμε και να εμπνευστούμε. Συστρατευόμαστε/συμμετέχουμε ενεργά σε όλες τις κινητοποιήσεις που εξαγγέλλονται στο άμεσο μέλλον, διεκδικώντας ένα καλύτερο σχολείο. Ο αγώνας αυτός είναι κοινός και μόνο ενωμένοι μπορούμε να νικήσουμε όσους μας κλέβουν τη ζωή και την αξιοπρέπειά μας.

Αναπληρωτές Εκπαιδευτικοί Ειδικοτήτων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης