Υπάρχουν «σταθερές» σήμερα για να προσανατολιστεί κάποιος στις του; Και αν ναι, ποιες μπορεί να είναι αυτές;

Δύσκολοι καιροί για τέτοιους προσδιορισμούς που δεν θα αναλύουν μόνο τις σημερινές τάσεις, αλλά θα προσεγγίζουν και τις αυριανές εξελίξεις.

Ας δούμε, ποιες μπορεί να είναι οι σταθερές ευρύτερα που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας.

1. Η αυταξία της μόρφωσης. Ο ανθρωποποιητικός και κοινωνικοποιητικός ρόλος της μόρφωσης είναι δεδομένος και μάλιστα, αν συμμεριστούμε τις θεωρίες περί μελλοντικών κοινωνιών της γνώσης, ο ρόλος αυτός θα γίνεται όλο και πιο σημαντικός.
2. Η δυναμική της μόρφωσης παραμένει ισχυρή και στο πεδίο της αγοράς εργασίας. Όσο πιο πολλά μορφωτικά προσόντα έχεις, τόσες περισσότερες πιθανότητες έχεις να βρεις εργασία. Αυτό τεκμηριώνεται, κυρίως, από τη διεθνή σχετική βιβλιογραφία.

3. Σωστή επιλογή των σπουδών, συνδυάζοντας το τι θέλουμε, το τι μπορούμε και το τι υπάρχει, στην Ελλάδα και στην Ευρώπη ή και αλλού. Η ανίχνευση των δεξιοτήτων μας και των κλίσεών μας στα σχετικά Κέντρα Συμβουλευτικής θεωρείται σήμερα απαραίτητη.
4. Όλα τα προσόντα πρέπει να είναι πιστοποιημένα με βάση τις συνθήκες που διαμορφώνονται κυρίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού το μέλλον της χώρας μας είναι ευρωπαϊκό.

5. Τα προσόντα θα πρέπει να είναι επίσης και ουσιαστικά. Με δεδομένη τη μεγάλη παρουσία πτυχιούχων, είναι ευνόητο ότι ο δεύτερος παράγοντας που θα προσμετράει θα είναι η ουσιαστική δυνατότητα του νέου και της νέας για να ανταποκριθούν στις συγκεκριμένες εργασιακές απαιτήσεις.
6. Η αγορά εργασίας και στη χώρα μας – οι ξένες εταιρείες ήδη το κάνουν – θα αξιολογεί και την ουσία των σπουδών. Δηλαδή, από ποιο πανεπιστήμιο (δημοσιεύσεις, πραγματοποιούμενη έρευνα κλπ) έχεις το πτυχίο (η κατάταξη των πανεπιστημίων είναι πολύ ισχυρή στις αγγλοσαξονικές τουλάχιστον χώρες), τι σχέση έχει με τις ανάγκες του εργασιακού χώρου, τι είδους αξιολόγηση κάνει το πανεπιστήμιο (εδώ υπεισέρχονται και στοιχεία αδιόρατα: καταλήψεις, αντιγραφές με βάση την καταγεγραμμένη δημοσιότητα!).

7. Φαίνεται ότι στη συγκυρία της σημερινής κρίσης, οι «βασικές σχολές» να είναι οι πιο ανθεκτικές. Σχολές και τμήματα που οδηγούν σε «εξειδίκευση της εξειδίκευσης» δεν δίνουν εύκολα προοπτικές σε εποχές όπου οι επενδύσεις βρίσκονται σε άπνοια. Θα παραμείνει ισχυρή η σημερινή τάση για «κτίσιμο πρόσθετων σπουδών» επί του πτυχίου είτε με συνδυαστικό σχήμα είτε όχι.

8. Γρήγορο τελείωμα των σπουδών. Δυστυχώς η εικόνα στη χώρα μας σ’ αυτό το σημείο είναι φοβερά απογοητευτική. Το σχήμα: «τυπικά χρόνια σπουδών συν ένας χρόνος επιπλέον το πολύ» για τη διπλωματική εργασία και τα διάφορα συμμαζέματα, που ίσχυε για τις παλιότερες δεκαετίες, έχει εκπνεύσει. Η γνώμη μου είναι ότι ο φοιτητής και ο σπουδαστής θα πρέπει να αποφασίζουν οριστικά στο πρώτο εξάμηνο, αν θα σπουδάσουν ή όχι. Η εγκατάλειψη σε ύστερο χρόνο είναι οδυνηρή.

9. Κατά τη διάρκεια των σπουδών προσπαθούμε να αποκτήσουμε μια σχετική επαφή σε ανάλογους χώρους εργασίας. Να αποκτήσουμε, δηλαδή, την εικόνα της αγοράς εργασίας. Επίσης, αναζητούμε υποτροφίες σε πανεπιστήμια, επιστημονικά ιδρύματα, ξένες πρεσβείες, ξένα μορφωτικά κέντρα. Μπορεί από μια υποτροφία να αποκτήσεις εντυπωσιακές προοπτικές. Δεν σπουδάζουμε με τη νοοτροπία που έχουμε στο λύκειο!
10. Κάποια ετεροαπασχόληση μπορεί να προκύψει. Συχνά είναι καλός οδηγός, αρκεί, βέβαια, να μη μας απορροφήσει… Θεωρώ ότι η αγάπη για την εργασία είναι δεδομένη και ισχυρή «αφετηρία» για τη ζωή μας. Η θέληση για ζωή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θέληση για εργασία.
11. Προϊόντος του χρόνου, θα αυξάνει το ποσοστό και στη χώρα μας των νέων που δεν θα ασκούν το ίδιο επάγγελμα σε όλη τους τη ζωή.

Ευνόητα η παρατήρηση: Γιατί όλα αυτά, αφού τα παιδιά μας είναι πολύ πιο πιθανό να συναντήσουν την ανεργία παρά να βρουν εργασία σχετική με τις σπουδές τους. Θεωρώ ότι αυτή η θεώρηση, αν και έχει έδαφος, είναι απατηλή. Γιατί ο νέος θα πρέπει να αγωνιστεί, προσωπικά και συλλογικά (συμμετοχή σε κοινωνικούς αγώνες), να διαμορφώσει τις καλύτερες προοπτικές για τον εαυτό του και για τους άλλους νέους.

Η παραίτηση με οποιαδήποτε αιτιολογία δεν έχει σχέση με την κουλτούρα των γραμμάτων. Και πάντως η παραίτηση δεν σου διαμορφώνει τίποτα, ούτε καν μια επαρκή προσωπική δικαιολόγηση σε ύστερο χρόνο. Ή και διαφορετικά, αν δεν θέλεις να αγωνιστείς, οι δικαιολογίες είναι πολλές και περισσεύουν. Ο αγώνας της ζωής είναι σήμερα πιο δύσκολος για τους νέους και τις νέες. Σε καμιά περίπτωση, ωστόσο, δεν μπορούμε να αναλύουμε τα δεδομένα και να μένουμε στις όποιες ερμηνείες…