Σαν τα μανιτάρια ξεφυτρώνουν οι παράνομοι παιδικοί σταθμοί σε όλη τη χώρα. Πολλοί μάλιστα δεν διστάζουν να διαφημίζουν, ακόμα και μοιράζοντας προωθητικά φυλλάδια, ότι παρέχουν υπηρεσίες φύλαξης νηπίων ή ακόμα και βρεφών, σε προσιτές τιμές σε σχέση με τους πανάκριβους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς

Η οικονομική κρίση έχει φέρει τα πάνω κάτω στην ελληνική οικογένεια, η οποία αναζητεί ευέλικτες και οικονομικές λύσεις στις καθημερινές της ανάγκες. Κάπως έτσι το φαινόμενο του «παρκαρίσματος» παιδιών σε παιδοτόπους και κέντρα δημιουργικής απασχόλησης εξαπλώνεται. Τι μπορεί να σημαίνει όμως αυτό για τη σωματική και ψυχική ασφάλεια των ίδιων των νηπίων που περνούν την ημέρα τους σε χώρους ακατάλληλους και σε ορισμένες περιπτώσεις με ανθρώπους που δεν είναι παιδαγωγοί; Ελλείψει επαρκών ελέγχων από τους δήμους, που είναι υπεύθυνοι για την αδειοδότηση και τον συνεχή έλεγχο βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών μετά την εφαρμογή του Καλλικράτη, παράνομοι «παιδικοί σταθμοί» ξεφυτρώνουν σε ολόκληρη τη χώρα.

Εχοντας κάποιας μορφής άδεια, όπως αυτή του παιδότοπου ή του κέντρου δημιουργικής απασχόλησης, λειτουργούν οι περισσότεροι από τους χώρους «φύλαξης» παιδιών, προσφέρουν όμως περισσότερες υπηρεσίες εκμεταλλευόμενοι την ανάγκη των γονέων σε συνδυασμό με την οικονομική συγκυρία, με προφανή σκοπό το ίδιον κέρδος. Πολλοί μάλιστα δεν διστάζουν να διαφημίζουν, ακόμη και μοιράζοντας προωθητικά φυλλάδια, ότι παρέχουν υπηρεσίες φύλαξης νηπίων ή ακόμη και βρεφών, σε προσιτές τιμές σε σχέση με τους πανάκριβους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς. Οι τιμές, όπως προκύπτει από έρευνα που έκανε «Το Βήμα», κυμαίνονται σε μηνιαία βάση από 100 ευρώ για απλή φύλαξη πέντε ημέρες την εβδομάδα ή για τριήμερο με δημιουργικές δραστηριότητες, μέχρι 400 ευρώ για πενθήμερο με εκπαιδευτικό παιχνίδι.

Μπορεί να μην ονομάζονται παιδικοί σταθμοί, βαφτίζονται όμως πολιτιστικά ή δημιουργικά εργαστήρια, πολυχώροι δημιουργικής απασχόλησης ή παιδότοποι προκειμένου να καμουφλάρουν την παρανομία τους και να πείσουν τους γονείς. Τα τελευταία δύο χρόνια ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια, όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και στην επαρχία, όπου οι προσωπικές σχέσεις και γνωριμίες διευκολύνουν ακόμη περισσότερο τη συγκάλυψη.
Ετσι, παλιές μονοκατοικίες, πρώην μπαράκια και ουζερί «καλλωπίζονται» και φιλοξενούν παιδιά προσχολικής ηλικίας χωρίς να διαθέτουν άδεια λειτουργίας, για την οποία – όπως ορίζει η ΥΑ Π2β/οικ.2808/1997 – απαιτούνται συγκεκριμένες κτιριακές προδιαγραφές, πυρασφάλεια και εξοπλισμός. Δεν είναι βέβαια λίγες οι περιπτώσεις, όπως αυτή χώρου που, σύμφωνα με καταγγελίες, λειτουργεί ως παιδικός σταθμός στα όρια του Δήμου Φιλοθέης δίχως άδεια, χωρίς όμως να υπάρχει οποιαδήποτε ταμπέλα. Η απάντηση βέβαια των ιθυνόντων ήταν πως «ο χώρος ελέγχθηκε και δεν αφορά μονάδα προσχολικής αγωγής».
Φύλαξη με εξουσιοδότηση γονέα
Μια από τις πιο συνηθισμένες βιτρίνες που χρησιμοποιούν οι επιτήδειοι για να στήνουν παράνομες επιχειρήσεις εις βάρος της ασφάλειας των παιδιών αποτελούν οι παιδότοποι. Αν και, όπως ορίζει η Κοινή Υπουργική Απόφαση 36873/2007, στους παιδοτόπους παρέχεται αποκλειστικά ψυχαγωγία σε νήπια και παιδιά ως 10 ετών, παρουσία συνοδών, υπό την επίβλεψη προσωπικού, η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική. Με μια απλή αναζήτηση στο Διαδίκτυο, οι μισοί παιδότοποι διαφημίζουν στην πρώτη τους σελίδα την υπηρεσία φύλαξης, όρος που δεν απαντάται σε κανέναν νόμο σχετικό με τη φροντίδα παιδιών προσχολικής ηλικίας.
Το κλειδί της παρανομίας, σε αυτή την περίπτωση, βρίσκεται πίσω από τη χρήση της λέξης «συνοδός». Οπως εξηγεί στο «Βήμα» ο κ. Γεώργιος Γεωργίτσης, μέλος του Πανελληνίου Συλλόγου Ιδιωτικών Παιδικών Σταθμών (ΠΑΣΙΠΣ), «όσοι παρανομούν ζητούν από τους γονείς ακόμη και να υπογράψουν εξουσιοδότηση προς τον επιβλέποντα υπάλληλο ή τον ίδιο τον ιδιοκτήτη ώστε να κρατούν τα νήπια προς φύλαξη για ώρες». Και «πού είναι το κακό;» θα ρωτούσε κάποιος συλλογιζόμενος ότι και ένας παιδότοπος είναι φτιαγμένος για παιδιά.
Και όμως, οι προϋποθέσεις λειτουργίας ενός παιδότοπου αφορούν μόνο τις προδιαγραφές ασφαλείας παιχνιδιών και παιχνιδοκατασκευών, καθώς επίσης το να μη βρίσκεται σε υπόγειο και να υπάρχει σαφώς διαχωρισμένος χώρος για τους συνοδούς. Τι γίνεται όμως με τις τουαλέτες που στους παιδικούς σταθμούς απαιτείται να είναι κατάλληλα εξοπλισμένες για βρέφη και νήπια και σε κάθε περίπτωση να είναι ξεχωριστές από των ενηλίκων; Υπάρχει ξεχωριστός χώρος για να φάνε τα παιδιά ή να ξαπλώσουν, όπως απαιτείται, όταν μάλιστα παραμένουν σε πολλούς από αυτούς τους χώρους από το πρωί ως το μεσημέρι ή ακόμη και το απόγευμα; Συν τοις άλλοις, οι παιδότοποι συνήθως δεν διαθέτουν προαύλιο χώρο και φυσικό φωτισμό, προϋποθέσεις απαραίτητες όμως για τους παιδικούς σταθμούς.
Παρανομίες και με… λεφτά ΕΣΠΑ
Σε έναν ακόμη μανδύα κάλυψης έχει εξελιχθεί ο θεσμός των Κέντρων Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (ΚΔΑΠ). Χώροι που στα χαρτιά αδειοδοτούνται ως ΚΔΑΠ, βάσει του νόμου που ορίζει ότι απασχολούν δημιουργικά παιδιά ηλικίας 6-12 ετών σε ώρες πέραν του σχολικού ωραρίου, στην πραγματικότητα όμως κάνουν φύλαξη παιδιών προσχολικής ηλικίας. «Η κατάσταση έχει ξεφύγει από κάθε λογική. Οι επιτήδειοι λειτουργούν παράνομα διαφημίζοντας χωρίς περιστροφές τα κέντρα αυτά ως παιδικούς σταθμούς που δέχονται ακόμα και βρέφη, ενώ η ίδια η πολιτεία έχει χρηματοδοτήσει τη δημιουργία των χώρων αυτών μέσω ΕΣΠΑ» αναφέρει στο «Βήμα» ο πρόεδρος του Παγκρήτιου Συλλόγου Ιδιωτικών Παιδικών Σταθμών κ. Γεώργιος Πιντζόπουλος.
Ως εκπρόσωπος του συλλογικού φορέα στην αρμόδια Επιτροπή Ελέγχου για την καταλληλότητα των μονάδων φροντίδας, προσχολικής αγωγής και διαπαιδαγώγησης, περιγράφει στο «Βήμα» περίπτωση στο Ηράκλειο Κρήτης όπου 74 παιδιά στοιβάζονται μέσα σε έναν χώρο επάνω στον δρόμο με ατέλειωτες τζαμαρίες ολόγυρα. Σε άλλη περίπτωση, σε χώρο στην περιοχή του Ρεθύμνου, γίνονται μαθήματα μαγειρικής σε κουζίνα που βρίσκεται σε άθλια κατάσταση. «Γινόμαστε μάρτυρες καταστάσεων που μας γυρίζουν πίσω στη δεκαετία του ’60. Φοβάμαι πως με την έκταση που έχει λάβει το φαινόμενο, ιδιαίτερα στις επαρχιακές πόλεις, μέσα στο 2014 θα έχουμε τραγικά περιστατικά. Μόνο τότε θα ευαισθητοποιηθούν οι αρμόδιοι» λέει χαρακτηριστικά.
Ασαφές το νομικό πλαίσιο
Μέσα στο ασαφές νομικό περιβάλλον που διέπει τα λεγόμενα εργαστήρια καλλιτεχνικής ή δημιουργικής απασχόλησης, τα οποία, όπως λένε άνθρωποι του χώρου στο «Βήμα», ανοίγουν κάνοντας μια απλή έναρξη στην Εφορία, λειτουργεί πολυχώρος δημιουργικού παιχνιδιού σε όροφο εμπορικού κέντρου των βορείων προαστίων. Οπως διαπιστώθηκε στην έρευνα του «Βήματος», διαθέτει περιβάλλον ιδιαίτερα καλαίσθητο και ευχάριστο για ένα παιδί. Στην πράξη όμως η επιχείρηση προσφέρει τα πρωινά δημιουργική απασχόληση παιδιών χωρίς την παρουσία γονέων.
Οπως ενημερώνει η υπεύθυνη παιδαγωγός την υποψήφια πελάτη, «το παιδάκι σας είναι απόλυτα ασφαλές καθώς βρίσκεται συνεχώς υπό επίβλεψη και η πόρτα του χώρου παραμένει συνεχώς κλειστή». Τι θα γίνει όμως σε περίπτωση φωτιάς ή σεισμού; Πώς θα κατέβουν τα παιδάκια τις απότομες σκάλες του κτιρίου; Επίσης, ο χώρος διαθέτει παράθυρα μόνο σε μια αίθουσα, ενώ δεν υπάρχει αύλειος χώρος, όπως απαιτείται για τους παιδικούς σταθμούς.
Υπάρχουν δε και περιπτώσεις χώρων, κυρίως παιδοτόπων, που μέσω των ιστοσελίδων τους διαφημίζουν ότι το δημιουργικό παιχνίδι των παιδιών αναλαμβάνουν ειδικοί «εμψυχωτές». Τι τίτλο σπουδών διαθέτουν αυτοί οι εργαζόμενοι όταν για τις μονάδες προσχολικής αγωγής απαιτούνται παιδαγωγοί, πτυχιούχοι ανωτάτων σχολών;
«Δεν είμαστε παιδικός σταθμός»
Η παρανομία σε πολλές περιπτώσεις κρύβεται πίσω από ευφάνταστες ονομασίες, όπως «σχολείο για μικρούς», «δημιουργικό πρωινό και δημιουργική φύλαξη» ή στα ίδια τα λόγια των ανθρώπων που αναλαμβάνουν να ενημερώσουν τους γονείς για το πρόγραμμα που εφαρμόζουν. Σε επικοινωνία του «Βήματος» με άλλο εργαστήρι δημιουργικής απασχόλησης στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, ενημερωθήκαμε ότι το πρόγραμμα είναι «σαν παιδικού σταθμού», ώστε να προετοιμάσει τα παιδιά για την υποχρεωτική εκπαίδευση. Σε άλλη περίπτωση, η υπεύθυνη ανέφερε ότι τα παιδιά λειτουργούν σε δομημένες ομάδες με τους «συμμαθητές» τους, σαν «μικρός παιδικός σταθμός».
Δεν αποκλείεται βέβαια το πρόγραμμα κάποιων χώρων να είναι αξιόλογο. Σε αυτή την περίπτωση όμως γιατί δεν ζητούν άδεια λειτουργίας μονάδας προσχολικής αγωγής και διαπαιδαγώγησης από τις αρμόδιες υπηρεσίες; Ισως διότι οι πολεοδομικές και κτιριακές προδιαγραφές, καθώς και οι προϋποθέσεις ασφαλείας, όπως η πυρασφάλεια, είναι ιδιαίτερα αυστηρές, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το κόστος επένδυσης.
Η απάντηση δε όταν κάποιος ενήλικος ζητήσει την άδεια λειτουργίας ή εκφράσει τον προβληματισμό του για τις μεγάλες τζαμαρίες ή τις σκάλες δίχως προστατευτικό κάγκελο είναι εύκολη. «Μα δεν είμαστε παιδικός σταθμός». Ακόμη και με έντυπο προωθητικό υλικό ή μέσω Διαδικτύου προσπαθούν παιδότοποι να πείσουν τους γονείς, διαφημίζοντας ότι παρέχουν φύλαξη, φαγητό και παιδίατρο ενημερώνοντας παράλληλα για τα μηνιαία «δίδακτρα». «Σε αυτή τη χώρα ό,τι δηλώσει ο καθένας είναι. Εχει περάσει ποτέ το Υγειονομικό από αυτούς τους χώρους; Εχει περάσει ο ΕΦΕΤ; Μερικοί παιδότοποι δεν έχουν καν άδεια καφενείου» διερωτάται ο κ. Γεώργιος Σταθόπουλος, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Ιδιωτικών Παιδικών Σταθμών.
Σε διαμερίσματα και φροντιστήρια
Στο ερώτημα λοιπόν για ποιον λόγο οι γονείς αφήνουν τα παιδιά τους σε χώρους όπου εξόφθαλμα τίθενται σε κίνδυνο η σωματική τους ακεραιότητα και η ψυχική τους ισορροπία, έρχεται εκκωφαντική η απάντηση μητέρας. «Εδώ τα κρατούν με 80 ή 100 ευρώ τον μήνα, οπότε από τη στιγμή που δεν μπορώ να δώσω παραπάνω για παιδικό σταθμό, δεν έχω περιθώριο να προβληματιστώ για τον χώρο ή το εκπαιδευτικό πρόγραμμα». Αυτή η απάντηση έρχεται στα χείλη πολλών γονέων που ζουν σε πολύπαθες και φτωχές γωνιές του κέντρου της Αθήνας, οι οποίοι αναγκάζονται – συχνά συνειδητά – να βάζουν σε δεύτερη μοίρα την ασφάλεια του παιδιού τους.
Ο κ. Στέργιος Καλόγηρος, από τη θέση του προέδρου ενός άλλου φορέα, του Νέου Συλλόγου Ιδιωτικών Παιδικών Σταθμών Νηπιαγωγείων Ελλάδος, πριν από δύο χρόνια υπέβαλε στην Εισαγγελία Αθηνών καταγγελία για είκοσι χώρους που βρίσκονται σε γειτονιές εκατέρωθεν της οδού Αχαρνών και λειτουργούν παράνομα ως παιδικοί σταθμοί, από διαμερίσματα και παλιά ισόγεια καταστήματα μέχρι φροντιστήρια και κατ’ όνομα πολιτιστικοί σύλλογοι.
Οπως λέει στο «Βήμα», σήμερα κάποιοι από αυτούς έχουν απλώς μετεστεγαστεί δύο-τρία τετράγωνα παραπέρα, ενώ για άλλες περιπτώσεις εκκρεμούν ακόμη δικαστήρια, γεγονός που δεν έχει εμποδίσει τους επιτήδειους. «Πρόκειται για συγκέντρωση παιδιών, διότι δεν νοείται ούτε καν φύλαξη όταν παιδιά διαφορετικών ηλικιών στοιβάζονται σε έναν χώρο 70 τ.μ.». Σημειωτέον δε ότι για να πάρει άδεια ένας βρεφονηπιακός σταθμός για τη φροντίδα έξι μόλις βρεφών απαιτούνται εγκαταστάσεις έκτασης 50 τ.μ.
Προστασία και αγωγή
«Η διαπαιδαγώγηση με τη φύλαξη απέχουν όσο ο Ηλιος από τη Γη» επισημαίνει ο κ. Σταθόπουλος μιλώντας στο «Βήμα». Η έννοια όμως της προσχολικής αγωγής βρίσκεται ακριβώς εκεί, στη διαπαιδαγώγηση στα πρώτα χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου. Ερευνες δείχνουν ότι το 85% του ποιοι είμαστε – η διάνοια, η προσωπικότητα, οι κοινωνικές δεξιότητες – αναπτύσσονται μέχρι την ηλικία των πέντε ετών.

Στη χώρα μας όμως η φροντίδα για τη βρεφική και νηπιακή ηλικία παραμένει αντικείμενο της Κοινωνικής Πρόνοιας και όχι του υπουργείου Παιδείας. Η ανάγκη των γονιών να προσφέρουν πιο δημιουργικά ερεθίσματα στα παιδιά, από τη στιγμή που η δημόσια εκπαίδευση συνήθως δεν τα προσφέρει, έχουν οδηγήσει τις οικογένειες στους χώρους που προαναφέρθηκαν. «Δεν είμαι ενάντια σε όσους από αυτούς τους χώρους λειτουργούν εντός νομικού πλαισίου. Με την τωρινή κατάσταση αυθαιρεσίας όμως, η πολιτεία θα έρθει να σώσει ό,τι θα έχει απομείνει» τονίζει ο κ. Γεώργιος Σταθόπουλος, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Ιδιωτικών Παιδικών Σταθμών.

Τι να προσέχετε

1. Αδεια λειτουργίας

2. Προσόντα παιδαγωγικού προσωπικού
3. Συνολικός αριθμός παιδιών
4.Αναλογία παιδιών / παιδαγωγών
5. Ξεχωριστές τουαλέτες παιδιών – ενηλίκων
6. Παιδικά είδη υγιεινής
7. Αίθουσα ύπνου
8. Ασφαλής χώρος παραμονής άρρωστων παιδιών
9. Κουζίνα
10. Περιφραγμένος υπαίθριος χώρος
11. Φυσικός φωτισμός
12. Θέση πριζών και διακοπτών
13. Σκάλες με ασφαλή κιγκλιδώματα
14. Αντιολισθητική επίστρωση σε σκαλοπάτια
15. Μπάρες ή κιγκλιδώματα σε μεγάλες τζαμαρίες

16. Παιδαγωγικό πρόγραμμα

Καταγγελίες
Μπαλάκι οι ευθύνες
Τα αρμόδια συλλογικά όργανα αλλά και επαγγελματίες που βιώνουν τις συνέπειες του αθέμιτου ανταγωνισμού καταφεύγουν σε καταγγελίες προς τους δήμους για λειτουργία παράνομου παιδικού σταθμού και εκεί ξεκινούν τα παρατράγουδα. Οταν πρόκειται, για παράδειγμα, για παιδότοπο, ως αρμόδια για τον έλεγχο αυτών των χώρων πήγαινε εκεί – προτού καταργηθεί – η Δημοτική Αστυνομία. «Ως αποτέλεσμα, οι δημοτικοί αστυνομικοί ήλεγχαν και μετρούσαν τα τραπεζοκαθίσματα αλλά όχι τις υπηρεσίες που προσέφερε ο χώρος, εφόσον αυτός διέθετε άδεια παιδοτόπου» περιγράφει στο «Βήμα» ο κ. Γεώργιος Γεωργίτσης, υπεύθυνος του συλλόγου ΠΑΣΙΠΣ για τη διαχείριση καταγγελιών.

Στις ελάχιστες δε περιπτώσεις που οι καταγγέλλοντες λαμβάνουν απάντηση για τα αποτελέσματα του ελέγχου, αυτή έχει περιεχόμενο όπως: «Ελέγχθηκαν υγειονομικώς και βρέθηκαν νόμιμοι» ή «Δεν αφορά σε μονάδα προσχολικής αγωγής». Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά το μέλος του ΠΑΣΙΠΣ, που έχει προβεί σε πλήθος καταγγελιών και ερωτημάτων, «κάθε φορά παρακαλάμε ο χώρος να μην έχει οποιαδήποτε άλλη άδεια, διότι τότε οι υπηρεσίες αρνούνται να ελέγξουν πετώντας η μία το μπαλάκι στην άλλη».

Συμβουλές προς τους γονείς

Ενας παιδαγωγός με γνώσεις για 25 παιδιά
«Η επιλογή της κατάλληλης μονάδας προσχολικής αγωγής είναι καθοριστικής σημασίας για το μέλλον και την πνευματική, ψυχική και σωματική εξέλιξη των παιδιών, οπότε απαιτείται από τους γονείς καλή προετοιμασία» αναφέρει στο «Βήμα» η κυρία Ευαγγελία Καλαϊτζή, πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Βρεφονηπιαγωγών.
Οπως εξηγεί, η άδεια λειτουργίας είναι φυσικά μία από τις τυπικές προϋποθέσεις που θα πρέπει οι γονείς να αναζητήσουν, καθώς αυτή θέτει το νόμιμο πλαίσιο λειτουργίας ενός παιδικού σταθμού. Εν συνεχεία, να ρωτήσουν πόσα παιδιά αντιστοιχούν σε κάθε παιδαγωγό – ο νόμος ορίζει έναν παιδαγωγό στα 25 παιδιά για το νηπιαγωγείο, δύο ανά 25 στον παιδικό σταθμό και τρεις για 12 βρέφη -, καθώς και ποιες είναι οι γνώσεις του παιδαγωγικού προσωπικού. Αυτό, όπως ορίζει ο νόμος, θα πρέπει να αποτελείται από πτυχιούχους Παιδαγωγικών Τμημάτων ανωτάτων σχολών. Οι γνώσεις των παιδαγωγών σχετικά με τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά των παιδιών τους επιτρέπουν με βάση τις αρχές της σύγχρονης παιδαγωγικής να προσαρμόζουν το παιδαγωγικό πρόγραμμα στις καθημερινές ανάγκες των παιδιών.
Οσο για τον χώρο, πρέπει να ελέγξουν αν υπάρχουν ξεχωριστές τουαλέτες για νήπια και ενηλίκους, προσαρμοσμένες μάλιστα στο ύψος των νηπίων, καθώς και αν υπάρχουν προσβάσιμες βρύσες. Κατά τον ίδιο τρόπο, θα πρέπει τα βιβλία και ο υπόλοιπος εκπαιδευτικός εξοπλισμός να είναι προσβάσιμα στα παιδιά. Επίσης, να ελέγξουν τον χώρο της κουζίνας, ενώ πρέπει να δώσουν προσοχή στην ύπαρξη περιφραγμένου αύλειου χώρου, κατάλληλα διαμορφωμένου για τις ηλικίες που φιλοξενούνται. Ακόμη όμως και όταν καταλήξουν στην επιλογή παιδικού σταθμού, θα πρέπει να κάνουν συχνές επισκέψεις. «Ευθύνη των γονιών αποτελεί επίσης η σύσταση συλλόγου γονέων που θα βρίσκεται σε στενή συνεργασία με το προσωπικό ώστε να ρυθμίζονται αποτελεσματικά όλα τα θέματα που προκύπτουν» επισημαίνει η κυρία Καλαϊτζή.