ΚΥΡΙΑΚΗ B΄ ΝΗΣΤ. (ΓΡΗΓ. ΠΑΛΑΜΑ)
27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς κραταιός υπέρμαχος της Ορθοδοξίας
Η δεύτερη Κυριακή των Νηστειών σήμερα και η Αγία μας Εκκλησία τιμά την ιερή ασκητική μορφή του αγίου Γρηγορίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Παλαμά και την μνήμη της Αγίας Ματρώνης της εν Θεσσαλονίκη.
Ποιός ήταν ο μέγας νηπτικός και ασκητικός Πατήρ άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, τι πρέσβευε και ποιοί οι αγώνες του για την Ορθοδοξία;
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς (1296-1359) ήταν ο θεμελιωτής του ησυχασμού και υπήρξε η μεγαλύτερη θεολογική προσωπικότητα της υστεροβυζαντινής περιόδου. Έζησε κατά τους χρόνους της βασιλείας Ανδρονίκου Β´ του Παλαιολόγου και ανατράφηκε κατά τα πρώτα του χρόνια στα ανάκτορα του Αυτοκράτορα αυτού, μετά την προς Κύριον εκδημία του ευσεβεστάτου πατρός του Κωνσταντίνου, που ήταν συγκλητικός. Στα χρόνια αυτά έλαβε και την εγκύκλιό του μόρφωσι και την φιλοσοφική παιδεία στην γενέτειρά του Κωνσταντινούπολι.
Όμως, αφού περιφρόνησε τα υψηλά αξιώματα, για τα οποία τον προετοίμαζαν όσοι τον αγαπούσαν, και όλον τον κόσμο και τα κοσμικά πράγματα και αφού μετανάστευσε από την πατρίδα του μετέβη στο Άγιον Όρος και εκεί «τον Μοναχικόν υπέρχεται βίον». Μέσα στον Μοναχικό βίο, αφού υπέμεινε μεγάλους ασκητικούς κόπους και ζώντας «μόνος μόνω Θεώ», με την άκρα ησυχία αναδείχθηκε «θεοειδέστατον έσοπτρον του Αγίου Πνεύματος», διέπρεψε στην πράξι και την θεωρία, περισσότερο από κάθε άλλο. Καθώς δε καταυγαζόταν στη διάνοια με τις θεοπτικές ελλάμψεις του Παναγίου Πνεύματος άφησε σοφώτατα και θεολογικώτατα συγγράμματα σαν κάποια φωτεινή στήλη Ορθοδοξίας στην Εκκλησία του Θεού, τα οποία αποτελούν πράγματι θησαυρούς της θείας γνώσεως και της πνευματικής σοφίας και τελειότητος για όσους τα μελετούν. Γιατί «ο θεοπτικός εκείνος και ουράνιος νους» (του αγίου Γρηγορίου) όχι μόνον συγκέντρωσε όσα είπαν οι τελειότεροι Άγιοι, αλλά και πρόσθεσε όσα από την μακρά του πείρα και το μακάριο πάθος υπερφυώς απεκόμισε. Και έτσι συγκρότησε ένα καλλιστείο πνευματικό με αυτά τα νηπτικά έργα, τόσο που να μη νομίζη κανένας ότι αυτά είναι γεννήματα ανθρώπινης διάνοιας.
Διακρίθηκε στον κατά του αιρεσιάρχου Καλαβρού Μοναχού Βαρλαάμ αγώνα των Ορθοδόξων, αφού διακήρυξε ότι τους Ορθοδόξους χωρίζουν από τους Λατίνους ουσιώδεις διαφορές και όχι ασήμαντα πράγματα η ονόματα. Τις θεολογικές αντιθέσεις και διαφορές ενέτεινε αργότερα η διαφωνία για την ασκητική μέθοδο. Τότε ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, εκπροσωπώντας τους ησυχαστάς, μετέβη στη Θεσσαλονίκη και Κωνσταντινούπολι για την υποστήριξι των νηπτικών θέσεών του, οι οποίες επικαιρώθηκαν από την διπλή Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολι το 1341.
Κατά την δεύτερη φάσι της ησυχαστικής έριδος, ευρισκόμενος κατά το πλείστον στη φυλακή, είχε ως αντίπαλο περί τα θεολογικά τον Γρηγόριο Ακίνδυνο, ενώ κατά την τρίτη φάσι, μετά την νίκη του Ιωάννου Καντακουζηνού κατά του Ιωάννου του Παλαιολόγου, κατά τον εμφύλιο πόλεμο που έγινε μεταξύ τους, ο άγιος Γρηγόριος εξελέγη Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης. Συμφιλίωσε τις πολιτικές μερίδες της πόλεως και συνέχισε τον θεολογικό αγώνα με αντίπαλο αυτή τη φορά τον Νικηφόρο Γρηγορά. Η μεγάλη δραστηριότητά του στους υπέρ της αληθείας και της Εκκλησίας του Χριστού αγώνες εστοίχισε στον άγιο αυτόν υπέρμαχο της Ορθοδοξίας μεταξύ άλλων και μία αιχμαλωσία από Τούρκους πειρατές.
Τα ανεκτιμήτου πνευματικής αξίας συγγράμματα του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά καταλαμβάνουν πέντε (5) ογκώδεις τόμους. Εξ αυτών θα μνημονεύσουμε ενδεικτικώς τα εξής επίλεκτα: Δύο «Αποδεικτικοί λόγοι περί του Αγίου Πνεύματος, τους κατά του αιρεσιάρχου Βαρλαάμ λόγους «Υπέρ των Ησυχαζόντων», τους επτά «Αντιρρητικούς κατά Ακινδύνου», τέσσαρες «Λόγους κατά Γρηρορά», τα «150 Κεφάλαια, φυσικά, θεολογιά, ηθικά τε και πρακτικά, το «προς την σεμνοτάτην εν Μοναζούσαις Ξένην» πόνημά του και τις σωζόμενες «Ομιλίες» του.
Στη συνέχεια από το Ρωσικό Γεροντικό θα παρουσιάσουμε μία αγία ασκητική μορφή με ανάλογες καταστάσεις και πνευματικές εμπειρίες (Σ. Νινίκα, Ρωσικό Γεροντικό, σελ. 313-314).
Άνθρωποι όλων των τάξεων συνέρρεαν στο κελλί του
Οι θεόσοφες συμβουλές του στάρετς Λεωνίδα επιδρούσαν θετικά σ᾽όλη την αδελφότητα. Ο π. Λεωνίδας θεράπευε με δεξιοτεχνία τις πονεμένες ψυχές. Και γι᾽αυτό κέρδισε όχι μόνο την αγάπη και τον σεβασμό του ηγουμένου και όλης της αδελφότητος, αλλά και πολύ ευρύτερων κύκλων. Σαν χρυσός που δοκιμάστηκε και καθαρίσθηκε στο χωνευτήρι των τριάντα χρόνων της ασκητικής του ζωής, ο στάρετς εκλήθηκε κατά πρόνοιαν Θεού στο μεγάλο έργο, να υπηρετήση τον άνθρωπο.
Άνθρωποι όλων των τάξεων από πόλεις και χωριά συνέρρεαν στην πόρτα του κελλιού του για συμβουλές. Έμποροι, τεχνίτες, απλοί άνθρωποι. Και όλους τους δεχόταν με θερμή πατρική αγάπη. Κανείς δεν έφευγε απαρηγόρητος. Όσοι του απεκάλυπταν τον πόνο και τα τραύματα της ψυχής τους, έφευγαν θεραπευμένοι. Οσοι έπασχαν από σωματική ασθένεια η ήταν δαιμονισμένοι ελάμβαναν ανακούφιση, όταν τους διάβαζε ευχές και τους άλειφε με λάδι από το ακοίμητο κανδήλι της Παναγίας.
Και κάθε χρόνο η προσέλευση προσκυνητών στο μοναστήρι (της Όπτινα) όλο και μεγάλωνε. Άνθρωποι που είχαν κάποια αίσθηση της πνευματικής ζωής, έτρεχαν από παντού, για να θρέψουν τις ψυχές τους με το ουράνιο νέκταρ του θείου λόγου, που έρρεε από το μελιστάλακτο στόμα του θεοφόρου στάρετς.
* * *
Αγαπητοί μου αναγνώσες, έπειτα από όσα παραθέσαμε για τον ασκητικό βίο και την θεάρεστη πολιτεία του μεγάλου Θεολόγου και ασκητικού Πατρός, αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ύστερα από τα όσα εγράφησαν για τον έσω άνθρωπο του γενναίου αυτού προμάχου της Ορθοδόξου πίστεως και πολεμίου της δυτικής πλάνης και αιρέσεως, για την νήψι, την πύρινη προσευχή και τις ουράνιες καταστάσεις του θείου αυτού Πατρός, και μετά από το παρόμοιο παράδειγμα του Ρωσικού Γεροντικού, το μήνυμα της σημερινής Κυριακής είναι η καλλιέργεια του έσω ανθρώπου με νήψι, προσοχή και προσευχή, με την Ορθόδοξη πορεία και άσκησι των χριστιανικών αρετών και με την προσήλωσί μας στην Ορθόδοξη Πίστι και Παράδοσι, για τις οποίες υπέμεινε τα πάνδεινα ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς.
† Ο Κυθήρων Σεραφείμ
Ακολουθείστε το iPaidia στο Google News
