ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΟΦΑΓΟΥ
13 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016
Η ΠΤΩΣΙΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΩΝ
Το Ιερό Τριώδιο γράφει στο ιερό Συναξάρι της σημερινής Κυριακής της Τυροφάγου: «Κόσμος γενάρχαις πικρά συνθρηνησάτω. Βρώσει γλυκεία, συμπεσών πεπτωκόσι» Δηλ. Ο κόσμος ας θρηνήση πικρά μαζί με τους Γενάρχες Αδάμ και Εύα, γιατί εξ αιτίας της γλυκιάς βρώσεως έπεσε στην αμαρτία μαζί με τους Πρωτοπλάστους.

Οι άγιοι και Θεοφόροι Πατέρες ώρισαν την ανάμνησι της εξορίας των Πρωτοπλάστων πριν από την έναρξι της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, για να καταδείξουν δύο πράγματα: Πόσο είναι ωφέλιμο για την ανθρώπινη φύσι το φάρμακο της νηστείας, αφ᾽ενός και αφ᾽ετέρου πόσο πάλιν είναι αισχρό το πάθος της αδηφαγίας και της παρακοής. Οι Πατέρες μας, αφού παρέλειψαν όσα έγιναν στον κόσμο για τον άνθρωπο άπειρα όντα, προβάλλουν τον Πρωτόπλαστο Αδάμ, και μάλιστα το κακό που έπαθε, λόγω του ότι δεν νήστευσε για λίγο. Και από το γεγονός αυτό έφερε στην φύσι μας το πρώτο παράγγελμα του Θεού το αγαθό της νηστείας. Αυτό το αγαθό, αφού δεν εφύλαξε ο πρωτόπλαστος, αλλά υποχώρησε στις ορέξεις της σάρκας, μάλλον δε απατήθηκε από τον πλάνο όφι, τον διάβολο, δια της Εύας, όχι μόνο δεν έγινε Θεός, αλλά και ο θάνατος μπήκε στη ζωή του και την αρρώστια της αμαρτίας την μετέδωσε σ᾽όλο το ανθρώπινο γένος.

Για την τρυφή και την ηδονή του πρώτου Αδάμ ο Κύριος ενήστευσε 40 ημέρες και υπακοή έκανε. Χάριν αυτού του γεγονότος και η παρούσα (Μεγάλη) Τεσσαρακοστή επινοήθηκε από τους αγίους Αποστόλους. Και τούτο διότι, αυτό που έπαθε ο Αδάμ με το να μη φυλάξη την εντολή και να χάση την αφθαρσία και αθανασία, αφού με τον αγώνα μας εμείς διαφυλάξουμε, ας απολαύσωμε με την νηστεία. Άλλωστε, όπως προείπαμε, ο σκοπός των Αγίων αυτός είναι: να περιλάβουν με συντομία όλα τα έργα από την αρχή μέχρι τέλους, που έγιναν για τον Θεό. Επειδή δε όλων όσων αφορούν το ανθρώπινο γένος αίτιο είναι η παράβασις και η έκπτωσις του Αδάμ από την τρυφή και απόλαυσι του απαγορευμένου καρπού, γι᾽αυτό το λόγο αυτήν την ανάμνησι της εξορίας των Πρωτοπλάστων φέρνει στον νου μας η Αγία μας Εκκλησία κατά την σημερινή Κυριακή, για να αποφύγωμε την τρυφή και για να μη ζηλέψωμε για πάντα την ακρασία και λαιμαργία…

Το ότι δε την έκτη ώρα (δηλ. την δωδεκάτη μεσημβρινή) ο Αδάμ άπλωσε τα χέρια του και έπιασε τον απαγορευμένο καρπό, το εδήλωσε και ο νέος Αδάμ, ο Χριστός, όταν άπλωσε τις παλάμες του στο Σταυρό κατά την έκτη (δωδεκάτη δική μας) ώρα και ημέρα, θέλοντας να γιατρέψη τα αποτελέσματα της καταστροφής των Πρωτοπλάστων. Έχει δε δημιουργηθή ο άνθρωπος στο ενδιάμεσο της φθοράς και της αφθαρσίας για να μπορή να αποκτήση εκείνο, για το οποίο θα νεύση, θα κλίνη με την προαίρεσί του.

Γιατί στον Θεό ήταν δυνατόν να τον κάνη αναμάρτητο. Αλλά για να είναι το κατόρθωμα δικό του, της προαιρέσεώς του, γι᾽αυτό δίνει τον νόμο και την εντολή να τρώγη μεν απ᾽όλους τους καρπούς των δένδρων και των φυτών, να μη φάγη όμως από τον απαγορευμένο καρπό. Και αυτό ίσως το έκανε, κατά τον ιερό Συναξαριστή, για να έχη μεν την επίγνωσι της θείας δυνάμεως από όλα τα κτίσματα, να μη έχη όμως και την επίγνωσι, που αφορά την απρόσιτη και ακατάληπτη φύσι του Θεού.

Και ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αυτό λέγει φιλοσοφών ότι τα δένδρα του παραδείσου είναι θείες έννοιες και το φυτό με τον απαγορευμένο καρπό είναι (πνευματική) θεωρία. Επέτρεψε δηλαδή, λέγει, ο Θεός στον Αδάμ να μεριμνά για όλα μεν τα άλλα στοιχεία και τις άλλες καταστάσεις και να αναπολή με τον νουν του και να δοξάζη τον Θεό εξ αφορμής αυτών. Γιατί αυτή είναι η αληθινή τρυφή και απόλαυσις. Ίσως δε αυτά να ισχύουν και σε ο,τι αφορά την ανθρώπινη φύσι. Για το Θεό, όμως, τον θείο Δημιουργό, ποιός είναι κατά την φύσιν του και που και πως τα πάντα εδημιούργησε από την ανυπαρξία, καθόλου δεν πρέπει να ερευνά. Ο Αδάμ, παρά ταύτα, αφού άφησε όλα τα άλλα, ερευνούσε μάλλον τα περί του Θεού, με το να περιεργάζεται με ακρίβεια την θεία φύσι του Πλαστουργού. Επειδή, όμως, ήταν ακόμη ατελής και απλούστατος και σε νηπιακή πνευματική ηλικία εξορίστηκε από τον Παράδεισο, αφού εξέπεσε πρώτον με την πτώσι του από την Θεία Χάρι. Και τούτο έγινε, αφού προηγουμένως ο σατανάς, χρησιμοποιώντας την Εύα, του έβαλε στον νου του την φαντασία της θεώσεως.

Ο δε μέγας και θείος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέγει ότι το δένδρο εκείνο με τον απαγορευμένο καρπό και στη γη ότι είναι ο Παράδεισος, αλλά και νοητό και αισθητό τον φιλοσοφεί, όπως ήταν ο Πρωτόπλαστος Αδάμ, καθώς τα είχε και τα δύο και βρίσκονταν στο μεταίχμιο της φθοράς και της αφθαρσίας. Και με τον τρόπο αυτό ο ιερός Χρυσόστομος και ακολουθεί την Θεία Γραφή, και ούτε πάλι προσκολλάται στο γράμμα.

Λέγουν δε μερικοί, ότι εκείνο το δένδρο της παρακοής, είναι συκή. Γιατί όταν οι Πρωτόπλαστοι, μετά την παράβασι της εντολής, κατάλαβαν αμέσως την γύμνωσί τους, αφού χρησιμοποίησαν τα φύλλα της συκής σκέπασαν την γύμνια τους. Γι᾽αυτό και ο Χριστός καταράσθηκε την συκή, σύμφωνα με την παραβολή του Ιερού Ευαγγελίου, γιατί έγινε η αιτία της παραβάσεώς των….

Αφού λοιπόν οι Πρωτόπλαστοι παρέβησαν την θεία εντολή και φόρεσαν την θνητή σάρκα, και πήραν την κατάρα ως παιδαγωγική τους τιμωρία, εξώσθησαν από τον Παράδεισο και φλογίνη ρομφαία διατάχθηκε να φυλάσση την θύραν του. Ο δε Αδάμ καθήμενος απέναντι του Παραδείσου έκλαιγε, για όσα αγαθά είχε στερηθή, επειδή δεν ενήστευσε για λίγο διάστημα, με αποτέλεσμα όλο το ανθρώπινο γένος, που προήλθε από αυτόν είχε τις ίδιες συνέπειες. Και αυτό διήρκεσε μέχρις ότου ο θείος Δημιουργός μας, αφού ελέησε την φύσιν μας, βλέποντας ότι το ανθρώπινο γένος λυμαίνονταν από τον σατανά, γεννήθηκε από την Παναγία Παρθένο, και αφού ως Θεάνθρωπος επολιτεύθη με άριστο τρόπο και μας υπέδειξε τον δρόμο της αρετής και τελειότητος με την νηστεία και την ταπείνωσι και αφού κατενίκησε τον δόλιο όφι διάβολο, πάλι μας οδηγεί στο αρχαίο αξίωμα.

Μιλήσαμε μέχρι στιγμής, αδελφοί μου, με βάσι το Ιερό Συναξάρι της Κυριακής της Τυρινής, για το ωφέλιμο φάρμακο της νηστείας -το αντίδοτο του θανάτου της παρακοής-, την πτώσι των Πρωτοπλάστων, την εξορία τους από τον Παράδεισο της τρυφής και την επάνοδο του πεπτωκότος ανθρώπου στον ουράνιο Παράδεισο δια του νέου Αδάμ, του Χριστού, με την δύναμι της νηστείας και της ταπεινώσεως.

Επειδή λοιπόν για την παράβασι του νόμου της νηστείας από τον Αδάμ τόσα πολλά έχουμε πάθει, προβάλλεται η ανάμνησις αυτής της παρακοής στην είσοδο της Αγίας Τεσσαρακοστής. Και τούτο γίνεται για τον εξής λόγο: Αφού ενθυμούμεθα όσο κακό μας έφερε η αθέτησις της νηστείας, να φροντίσωμε να υποδεχθούμε περιχαρώς την νηστεία και να προσέξωμε καλά, αυτό το οποίο δεν επέτυχε ο Αδάμ, δηλαδή την θέωσι. Εμείς με την νηστεία να το κατορθώσωμε. Και θα το επιτύχουμε αυτό θρηνούντες για τις πτώσεις και τις αμαρτίες μας και νηστεύ- οντες και ταπεινούμενοι, μέχρις ότου μας επισκεφθή ο Θεός. Γιατί χωρίς αυτό δεν είναι εύκολο να αποκτήσουμε ξανά, αυτό που εχάσαμε.
† Ο Κυθήρων Σεραφείμ